PSYCHOLOGIA
1. Psychologia społeczna to naukowe badanie sposobu, w jaki myślimy, odczuwamy i zachowujemy się pod wpływem rzeczywistej bądź wyobrażonej obecności innych; koncentruje się na tym, co powoduje, że nawet inteligentne i silne jednostki popełniają poważne błędy, stając w obliczu sprzecznych rad w odniesieniu do decyzji o wielkiej wadze.
2. Konstrukt to sposób, w jaki ludzie spostrzegają, pojmują i interpretują świat społeczny.
3. Różnice indywidualne to składniki osobowości, które odróżniają nas od innych ludzi.
4. Socjologia dostarcza ogólnych praw i teorii dotyczących społeczeństw, a nie jednostek;
5. Psychologia społeczna bada procesy psychologiczne pojawiające się, gdy ludzie przebywają ze sobą, co powoduje, że stają się podatni na wpływ społeczny;
6. Psychologia osobowości bada właściwości, które powodują, że jednostki są unikatowe i różnią się od siebie.
7. Podstawowy błąd atrybucji (Ross) to tendencja do przeceniania rozmiaru, w jakim zachowanie ledzi jest wynikiem oddziaływania dyspozycji wewnętrznych, a niedocenianie roli czynników sytuacyjnych.
8. Behawioryzm: szkoła psychologiczna, która utrzymuje, iż aby zrozumieć ludzkie zachowanie, wystarczy jedynie rozważyć nagradzające właściwości środowiska - to znaczy to, w jaki sposób pozytywnie i negatywnie wydarzenia w otoczeniu są związane ze specyficznymi zachowaniami.
9. Psychologia postaci - szkoła psychologiczna podkreślająca ważność badania subiektywnego sposobu, w jaki dany obiekt pojawia się w umyśle ludzi, zamiast poddania badaniom wyłącznie obiektywnych, fizycznych cech tego obiektu.
10. Samoocena to dokonywanie przez ludzi oszacowania wartości samych siebie, tzn. rozmiaru, w jakim spostrzegają siebie jako dobrych, kompetentnych i przyzwoitych.
11. Poznawanie społeczne: w jaki sposób ludzie myślą o sobie samych i o świecie społecznym; a dokładnie, jak selekcjonują, interpretują, zapamiętują i wykorzystują informacje społeczną w wydawaniu sądów i w podejmowaniu decyzji.
12. Obserwacja systematyczna to forma metody obserwacyjnej, w której obserwatorem jest wyszkolony badacz społeczny, który przystępuje do odpowiedzi na pytania odnoszące się do określonego zjawiska społecznego, obserwując i kodując je zgodnie z wcześniej przygotowanym zbiorem kryteriów.
13. Obserwacja uczestnicząca to forma obserwacji systematycznej, w której obserwator wchodzi w interakcję z obserwowanymi ludźmi, ale stara się w żaden sposób nie wpływać na sytuację.
14. Analiza archiwalna to forma obserwacji systematycznej, w której badacz obserwuje zachowanie społeczne przez badanie nagromadzonych w danej kulturze dokumentów albo archiwaliów (np. pamiętników, powieści, czasopism czy dzienników).
15. Zgodność sędziów kompetentnych to stopień zgodności pomiędzy dwiema osobami albo większą liczbą osób, które niezależnie obserwują i kodują grupę danych; poprzez pokazanie, że dwóch lub więcej ekspertów niezależnie obserwujących i kodujących dochodzi do tych samych obserwacji, badacze upewniają się, że obserwacje te nie są subiektywnymi, zniekształconymi wrażeniami jednostki.
16. Metoda korelacyjna to metoda, w której mierzy się systematycznie dwie zmienne lub ich większą liczbę i oszacowuje się relację pomiędzy nimi (tj. w jakim stopniu można przewidzieć wartości jednej z nich na podstawie drugiej).
17. Korelacja dodatnia to taka relacja pomiędzy dwiema zmiennymi, w której wzrostowi wartości jednej zmiennej towarzyszy wzrost wartości drugiej zmiennej.
18. Korelacja ujemna to taka relacja pomiędzy dwiema zmiennymi, w której wzrostowi wartości jednej zmiennej towarzyszy zmniejszanie się wartości drugiej zmiennej.
19. Dobór losowy to sposób zapewniania reprezentatywności dla danej populacji wybranej do próby grupy osób gwarantujący, że każda jednostka wchodząca w skład populacji ma taką samą szansę na pojawienie się w próbie.
20. Metoda eksperymentalna to metoda badania relacji przyczynowo-skutkowych; badacz losowo przydziela uczestników eksperymentu do różnych sytuacji i upewnia się, że sytuacje te są identyczne pod wszystkimi względami z wyjątkiem jednego, zidentyfikowanego przez zmienną niezależną (badacz oczekuje, że tenże jedyny warunek będzie miał przyczynowy wpływ na reakcje ludzi).
21. Zmienna niezależna to zmienna, która badacz zmienia albo róznicuje, aby stwierdzić, czy ma ona wpływ na jakąś inną zmienną; badacz oczekuje, że ta właśnie zmienna będzie powodowała zmiany jakiejś innej zmiennej.
22. Zmienna zależna to zmienna, która badacz mierzy po to, by stwierdzić, czy na nię wpływa zmienna niezależna; badacz stawia hipotezę, że zmienna zależna zalepy od poziomu zmiennej niezależnej.
23. Plan wieloczynnikowy to plan eksperymentalny, w którym uwzględnia się więcej niż jedną zmienną niezależną; każda zmienna niezależna ma więcej niż jedną wersję lub też poziom; wszystkie możliwe kombinacje tych poziomów pojawiają się w badaniach.
24. Trafność wewnętrzna to upewnianie się, że nic więcej poza zmienną niezależną nie może wpływać na zmiennę zależną; realizuje się to poprzez kontrolowanie wszystkich zmiennych ubocznych oraz poprzez losowe przydzielanie wszystkim badanym różnych warunków eksperymentalnych.
25. Losowe przydzielanie do sytuacji to upewnianie się, że wszyscy badani mają taką samą szansę na przydzielanie do danej sytuacji w eksperymencie; dzięki losowemu przydzielaniu tychże sytuacji badacz może być względnie pewien, że różnice w osobowościach uczestników eksperymentu albo ich wcześniejsze doświadczenia są równomiernie rozłożone na wszystkie sytuacje.
26. Trafność zewnętrzna to stopień, w jakim wyniki badań mogą być generalizowane na inne sytuacje i na innych ludzi.
27. Realizm sytuacyjny to stopień, w jakim sytuacje eksperymentalne są podobne do sytuacji spotykanych w życiu codziennym.
28. Realizm psychologiczny to stopień, w jakim kontrolowane w eksperymencie procesy psychologiczne są podobne do procesów psychologicznych pojawiających się w życiu codziennym; realizm psychologiczny może być wysoki nawet wtedy, gdy realizm sytuacyjny jest niewielki.
29. Instrukcja maskująca to opis celu badań przedstawiany ich uczestnikom, który różni się od prawdziwego celu tychże badań; instrukcja maskująca używana jest po to, by zachować realizm psychologiczny.
30. Powtarzalność to powtarzanie badań, często z udziałem osób z innych populacji albo w innych warunkach.
31. Eksperymenty w warunkach naturalnych to eksperymenty przeprowadzane raczej w warunkach życia realnego niż w laboratorium.
32. Badania podstawowe to badania projektowane poto, by dać najlepszą odpowiedź na pytanie, dlaczego ludzie zachowują się tak, jak się zachowują, i przeprowadzane wyłącznie dla zaspokojenia ciekawości poznawczej.
33. Badania stosowane to badania projektowane specjalnie w celu rozwiązania konkretnego problemu społecznego; tworzenie teorii zachowania jest zwykle wtórne do rozwiązywania specyficznego problemu.
34. Przyzwolenie to wyjaśnienie uczestnikom badania natury eksperymentu, zanim on się rozpocznie, i uzyskanie ich zgody na udział w tym eksperymencie.
35. Maskowanie to wprowadzenie w błąd uczestników eksperymentu lub zatajenie przed nimi prawdziwego celu badań albo też wydarzeń, które w rzeczywistości zaistnieją.
36. Sesja wyjaśniająca to wyjawienie uczestnikom badań po zakończeniu eksperymentu jego celu oraz dokładne objaśnienie tego, co się wydarzyło.
37. Dysonans poznawczy to popęd spowodowany poczuciem dyskomfortu, pierwotnie definiowany jako konsekwencja utrzymywania dwóch lub więcej nizgodnych ze sobą elementów poznawczych, następnie określany jako konsekwencja zaangażowania się w działanie, które jest sprzeczne z koncepcją siebie jako osoby przyzwoitej i rozsądnej.
38. Elementy poznawcze to myśli, uczucia, przekonania bądź wiedza o czymś.
39. Dysonans podecyzyjny to dysonans, który zostaje nieuchronnie wzbudzony po podjęciu decyzji. W takiej sytuacji dysonans jest najczęściej likwidowany przez podwyższenie atrakcyjności wybranej alternatywy i zdewaluowanie alternatywy odrzuconej.
40. Technika niskiej piłki to pozbawiona skrupułów strategia, mocą której sprzedawca nakłania klienta, aby zgodził się kupić produkt po bardzo niskiej cenie; następnie twierdzi, śe to była pomyłka, i ponosi cenę; często klient godzi się na zakup po zawyżnej cenie.
41. Pojęcie Ja to suma całej wiedzy o sobie uwzględniająca tożsamość, zdolności i role.
42. Uzasadnianie wysiłku to występująca u ludzi tendencja do podwyższania oceny tego, na co ciężko pracowali, aby to osiągnąć.
43. Uzasadnienie zewnętrzne to wyjaśnienie, jakie podaje osoba dla swojego dysonansowego zachowania, wskazujące na przyczynę, która znajduje się poza nią samą (np. jeśli ktoś coś robi, aby uzyskać dużą nagrodę lub uniknąć surowej kary).
44. Uzasadnienie wewnętrzne to likwidowanie dysonansu poprzez dokonanie jakiejś zmiany w sobie (np. swojej postawy lub zachowania).
45. Obrona stanowiska niezgodnego z własną postawą to proces, który pojawia się, gdy ktoś wyraża opinię lub postawę sprzeczną ze swoim osobistym przekonaniem lub postawą.
46. Teoria podtrzymywania poczucia własnej wartości to teoria, która głosi, że wyobrażenie o nas może być zagrożone zachowaniem drugiej osoby i że na wielkość tego zagrożenia wpływa zarówno to, jak bliskajest nam ta osoba, jak i znaczenie jej zachowania dla naszego pojęcia Ja.
47. Teoria autoafirmacji to teoria sugerująca, że ludzie będą likwidować wpływ dysonansu wzbudzającego zagrożenie dla ich samooceny przez potwierdzanie swojej kompetencji w dziedzinie, która nie jest związana z zagrożeniem.
48. Teoria samopotwierdzania to teoria sugerująca, że ludzie posiadają potrzebę potwierdzania swojego pojęcia Ja, bez względu na to, czy to pojęcie jest pozytywne czy negatywne; w pewnych sytuacjach ta tendencja może być w konflikcie z podwyższaniem własnej wartości i usprawiedliwianiem siebie.
49. Puławka racjonalizacji to możliwy skutek działania wywołanych w procesie redukcji dysonansu usprawiedliwień, które ostatecznie skończą się łańcuchem niedorzecznych i niemoralnych działań.
50. Usprawiedliwianie samego siebie to tendencja do usprawiedliwiania własnych działań w celu podtrzymania swojej samooceny.
51. Poznanie społeczne to sposób, w jaki ludzie myślą o sobie samych i o świecie społecznym; a dokładniej, jak selekcjonują, interpretują, zapamiętują i wykorzystują informację społeczną w wydawaniu sądów i w podejmowaniu decyzji.
52. Oszczędność poznawcza to teza mówiąca, że ludzie uczą się stosować efektywnie uproszczenia myślowe i praktyczne reguły zdroworozsądkowe, które pomagają im zrozumieć rzeczywistość społeczną, ponieważ nie są zdolni przetwarzać całej oddziałującej na nich informacji społecznej.
53. Schematy to struktury poznawcze, za pomocą których ludzie organizują swoją wiedzę o świecie według pewnych tematów; schematy silnie wpływają na to, co z otrzymanej informacji zauważamy, o czym myślimy i co później pamiętamy.
54. Dostępność to łatwość, z jaką możemy sobie uświadomić rozmaite myśli i idee; idea dostępna to taka, która jest obecnie uświadamiana albo która może zostać łatwo przywołana do świadomości.
55. Wzbudzanie schematu pod wpływem zdarzeń poprzedzających to zwiększanie się dostępności schematu pod wpływem tego, co było doświadczane bezpośrednio przedtem.
56. Zjawisko wrogich mediów to odkrycie, że każda z antagonicznych, silnie zaangażowanych w coś grup spostrzega neutralne, zrównoważone przekazy mediów jako sobie wrogie, ponieważ media nie przedstawiły faktów w jednostronnym ujęciu, o którym antagoniści "wiedzą", że jest prawdą.
57. Efekt pierwszeństwa to proces, za sprawą którego nasze pierwsze wrażenie dotyczące innej osoby wpływa na to, że jej późniejsze zachowanie interpretujemy w sposób zgodny z tym pierwszym wrażeniem.
58. Efekt uporczywości to odkrycie, że przekonania ludzi dotyczące ich samych i świata społecznego utrzymują się nawet wtedy, gdy dane wspierające te przekonania zostały podważone.
59. Samospełniające się proroctwo to zjawisko polegające na tym, że ludzie: a) mają określone oczekiwania dotyczące innej osoby, co (b) wpływa na ich postępowanie względem tej osoby, które (c) powoduje, że zachowuje się ona w sposób zgodny z ich wyjściowymi oczekiwaniami.
60. Heurystyki wydawania sądów to uproszczone reguły wnioskowania, którymi posługują się ludzie, by wydawać sądy w sposób szybki i efektywny.
61. Heurystyka dostępności to nieformalna reguła umysłowa, na mocy której ludzie wydają sąd, kierując się tym, jak łatwo można coś przywołać do świadomości.
62. Heurestyka reprezentatywności uproszczona metoda wnioskowania polegająca na tym, że klasyfikacji czegoś dokonuje się na podstawie stopnia podobieństwa do przypadku typowego.
63. Informacja o proporcji podstawowej to informacja o częstości występowania w populacji przedstawicieli róźnych kategorii.
64. Heurestyka zakotwiczenia/dostosowania to uproszczona metoda wnioskowania, która polega na posłuszeniu się jakąś liczbą czy wartością jako punktem wyjściowym i następnie na sformułowaniu odpowiedzi na pytanie przez zmodyfikowanie tej wartości stanowiącej zakotwiczenie; ludzie często nie modyfikują jej w stopniu wystarczającym.
65. Wnioskowanie z prób niereprezentatywnych to dokonywanie uogólnień na podstawie prób informacji, o których wiadomo, że są tendencyjne bądź nietypowe.
66. Szacowanie współzmienności to ocenianie stopnia, w jakim dwie zmienne są skorelowane, tzn. przewidywanie jednej zmiennej (np. tego, jak przyjacielska jest dana osoba) na podstawie innej zmiennej (np. płci tej osoby).
67. Korelacja pozorna to przekonanie, że dwie zmienne są skorelowane, podczas gdy w rzeczywistości tak nie jest; wynika ono ze schematu, zgodnie z którym istnieje pomiędzy nimi związek.
68. Bariera nadmiernej ufności to zbyt duże zaufanie do trafności własnych sądów; zazwyczaj nie są one tak trafne, za jakie się je przyjmuje.
69. Komunikacja niewerbalna to sposób, w jaki ludzie komunikują, intencjonalnie bądź nieintencjonalnie, bez słów; wskaźniki niewerbalne obejmują mimikę, ton głosu, gesty, pozycje i ruchy ciała , dotyk i spoglądanie.
70. Reguły ujawniania to kulturowo zdeterminowane reguły określające, jakie zachowania niewerbalne nadają się do ujawnienia.
71. Emblematy to niewerbalne gesty, które w danej kulturze są dobrze zdefiniowane; mają zwykle swoje bezpośrednie słowne odpowiedniki, tak jak znak OK.
72. Teoria roli społecznej to teoria mówiąca, że różnice płciowe pojawiające się w zachowaniu społecznym wynikają ze społecznego podziału pracy pomiędzy płciami; podział ten prowadzi do różnic w oczekiwaniach wobec ról płciowych i umiejętności związanych z płcią, które określają różnice w społecznych zachowaniach kobiet i mężczyzn.
73. Ukryta teoria osobowości to schematy, które ludzie stosują, by pogrupować różne rodzaje cech osobowości, np. wielu ludzi jest przekonanych, że jeżeli ktoś jest uprzejmy, to jest również hojny.
74. Teoria atrybucji to określenie sposobu, w jaki ludzie wyjaśniają przyczyny tak swego zachowania, jak i zachowania innych ludzi.
75. Atrybucja wewnętrzna to wnioskowanie, że jakaś osoba zachowała się w określony sposób zarówno ze względu na swe właściwości, jak i postawy, charakter czy osobowość.
76. Atrybucja zewnętrzna to wnioskowanie, iż jakaś osoba zachowała się w określony sposób ze względu na właściwości sytuacji, w której się znalazła; zakłada się tu, że w tej sytuacji większość ludzi reagowałaby w ten sam sposób.
77. Teoria wniokowania z czynników towarzyszących to teoria, w myśl której dokonujemy wewnętrznych atrybucji dotyczących jakiejś osoby, gdy: 1) istnieje nieiwele nietożsamych konsekwencji jej zachowania, 2) zachowanie jest nieoczekiwane.
78. Rezultaty nietożsame to konsekwencje określonego przebiegu działania, które nie mogłoby wystąpić przy alternatywnym działaniu.
79. Oczekiwania oparte na kategorii to oczekiwania dotyczące ludzi, bazujące na cechach grupy, do których te osoby przynależą, np. oczekiwanie, że ktoś kocha chodzić na przyjęcia, ponieważ należy do towarzystwa miłośników przyjęc lub żeńskiego kółka studenckiego.
80. Oczekiwania oparte na obiekcie to oczekiwania wobec jakiejś osoby, bazujące na jej wcześciejszych działaniach, takie jak oczekiwanie, że ktoś w czasie wakacji pójdzie na plażę, ponieważ zwykle chodził na plażę w przeszłości.
81. ...
asia2034