Ketoza krów (ketosis bovum, ketonemia, acetonemia, ketonuria, acetonuria)
Choroba charakteryzuje się :
-nagromadzeniem się zw. ketonowych we krwi (ketonemia), moczu (ketonuria), mleku (ketolakcja) i w wydychanym powietrzu
-zmniejszeniem stężenia glukozy we krwi (hipoglikemia)
-skłonnością do zwyrodnienia tłuszczowego wątroby
Rodzaje ketozy:
K. pierwotna – występuje samoistnie w okresie poporodowym
K. wtórna – występuje w przebiegu innych chorób pierwotnych niezależnie od okresu laktacji
K. pokarmowa – występuje niezależnie od okresu laktacji, wieku, płci a karmionych paszą ketogenną
K. subkliniczna – typowa choroba dla stad krów
K. kliniczna: postać niestrawnościowa i postać nerwowa (neurologiczna)
Przyczyny k. pierwotnej:
• Specyficzna przemiana energetyczna u przeżuwaczy
• Wysoka wydajność mleczna w początkowym okresie lakatcji
• Znaczny wzrost zużycia glukozy na początku laktacji (niedobory energetyczne)
• Spadek produkcji glukozy i glikogenu w wątrobie
• Nadmierne otłuszczenie krów w okresie przedporodowym
• Zaburzenia hormonalne - (obniżenie stężenia glikokortykoidów i insuliny a wzrost stęzenia STH, tyroksyny, noradrenaliny))
• Błędy żywieniowe
Przyczyny wewnętrzne – przemiany węglowodanowe:
Węglowodany w paszy
celuloza, hemiceluloza, skrobia, sacharoza, laktoza, maltoza, glukoza
enzymy: depolimerazy, amylazy, celulazy
Lotne kwasy tłuszczowe (LKT)
kwas octowy 60 – 65%
kwas propionowy ~ 20%
kwas masłowy 15 – 20%
NKT: ~ 5%
kwas mrówkowy, walerianowy,
kapronowy, bursztynowy, mlekowy
Rola lotnych kwasów tłuszczowych:
LKT są głównym źródłem energii i materiałem budulcowym:
tkanki mleko
kwas propionowy tłuszcz, cukier białko, cukier
kwas octowy tłuszcz tłuszcz, białko
kwas masłowy białko
Przyczyny ketozy pierwotnej (czynniki zewnętrzne):
-Błędy żywieniowe (jednostronne i niepełnowartościowe żywienie, niedostosowanie ilościowe i jakościowe dawki pokarmowej do potrzeb produkcyjnych
-Wadliwa technika żywienia
-Głodzenie zwierząt
Patogeneza ketozy/ Produkcja zw. Ketonowych:
Przyczyny ketozy wtórnej:
• Niestrawności
• Skręt i przemieszczenia trawieńca
• Zapalenia wymienia i macicy
• Zanokcica
• Schorzenia gorączkowe z upośledzeniem lub utratą łaknienia
Przyczyny ketozy pokarmowej:
• Pasze ketogenne (zawierające kwas masłowy)
• Pasze powodujące tzw. ketogenną fermentację w żwaczu
• Obecność pierwotniaków z rodzaju Entodinum w treści żwacza
Zależność między żywieniem, trawieniem a ketozą przeżuwaczy:
Objawy kliniczne ketozy (postać niestrawnościowa):
-Spadek wydajności mlecznej
-Zmniejszenie lub brak apetytu
- osłabienie i zanikanie odruchów przeżuwania i ruchów żwacza
-Upośledzenie motoryki przedżołądków, brak napięcia mięśniówki ściany brzucha i żwacza (żwacz jest pusty)
-Zwiększona wrażliwość okolicy wątroby i czasami powiększenie pola stłumienia wątrobowego
-Kał twardy, pokryty śluzem później płynny
-Mleko gęste i warzy się przy gotowaniu
-Postępujący spadek masy ciała i wychudzenie
Objawy kliniczne ketozy (postać nerwowa):
-Osłabienie psychomotoryczne (osowiałość, senność, słaba reakcja na bodźce, śpiączka, pozycja leżąca)
-Pobudzenie psychomotoryczne (parcie na oślep, dreptaniem w miejscu, ślinotok, spaczony apetyt, lizanie lub gryzienie własnej skóry, zaburzenia koordynacji ruchów, nadwrażliwość czuciowa, puste przeżuwanie, zaburzenia czucia głębokiego)
Zmiany biochemiczne:
Krew
- hiperketonemia
- hiperlipemia
- hipoglikemia
- hiperbilirubinemia (> 8,55 µmol/l)
- wzrost aktywności AST (> 80 U/l)
- wzrost aktywności GGT (> 30 U/l)
Mocz
- ketonuria
Mleko
- podwyższona liczba kwasowa
- ketolaktacja
Wyniki badań laboratoryjnych przy ketozie:
Interpretacja wyników laboratoryjnych krów:
Rokowanie
W ketozie pierwotnej i pokarmowej pomyślne – w stanach lżejszych powrót do zdrowia w ciągu 3-6 dni, w cięższych po 8-10 dniach
Brak poprawy po 5-6 dniach budzi podejrzenie ketozy wtórnej i rokowanie ostrożne lub niepomyślne
Zmiany anatomopatologiczne:
-Wychudzenie zwierząt
-Zwyrodnienie wątroby
-Tłuszczowe nacieki w nerkach oraz nadnerczach
-Czasami zażółcenie błon śluzowych
Rozpoznanie różnicowe:
Postać niestrawnościowa ketozy:
-niestrawności
-zapalenie otrzewnej
-przemieszczenia trawieńca
Postać nerwowa ketozy:
- wścieklizna
-tężyczka pastwiskowa
-porażenie poporodowe
-zapalenie opon mózgowych i mózgu
Leczenie ketozy:
Glukosum 20% i.v. 1 litr1-2 razy dziennie przez 4 kolejne dni
Opticortenol S i.m. 8-10 ml na zwierzę/dzień
Hydrocortisonum i.m. 125-250 mg/zwierzę
Dexasone i.m. lub powoli i.v.5-20 ml/zwierzę/dzień
Neopropiowet p.o.100-200g 1-2 razy dziennie
Bowiketozin p.o.125-250ml 1-2 razy dz.
Ketostop p.o.300 mg/zwierzę przez 10-14dni
Ketomix p.o. 1000ml/zwierzę przez 10-14 dni
Insulinum lente,insulinum semilente s.c. 200j.m/zw
B1 i.v.5-10mg/kg mc
Combivit i.v.,s.c.20-30ml/zw
Propical a 0,5l,propical a 5l
Propiosan p.o. 25-100g/zwierzę/dzień
Ketoza pokarmowa- eliminacja pasz ketogennych
Ketoza z objawami klinicznymi – zwiększenie poziomu glukozy:
- glukoza 20% - 1000 ml, 40% - 500 ml, 4 – 6 dni
- glikokortykoidy:
hydrocortisonum aceticum 125-250 mg, 2 – 4 dni
Dexafort 10 ml, powtórzyć po 3 – 5 dniach
Opticortenol S 8 – 10 ml, powtórzyć po 3 – 5 dniach
- związki glukoplastyczne:
propionian sodu (Neopropiowet) 100-200g, 2x dziennie
glikol propylenowy 125-250g, Ketomix 1000 ml, Ketostop 300g, Boviketozin 250 ml - 2x dziennie przez 4-10 dni
glicerol 150-500g, 2x dziennie prze 4-10 dni
Inne środki lecznicze:
insulina 200j z glukozą
wit. B1 forte 5-10 mg/kg m.c. z glukozą przez 2-4 dni
kwas nikotynowy 6,0g, 2x dziennie przez 4-10 dni
wodzian chloralu 30-50g, przez 3-5 dni
Związki lipotropowe:
metionina 2,5-4g/100 kg m.c. i.v.
chlorek choliny 25g w 10% roztworze wodnym s.c.
Ketoza subkliniczna:
-poprawa żywienia krów
-stosowanie związków glukoplastycznych przez 6-12 dni
Zapobieganie:
W okresie zasuszenia (8-4 tyg. a.p.)
- do 3 kg pasz treściwych (dawka pokarmowa winna pokrywać produkcję 10 l mleka)
- do 5 kg buraków cukrowych lub 10 kg buraków pastewnych
Po porodzie
- zapewnienie energii w dawce odpowiadającej 1 kg paszy treściwej na 3 kg mleka
- zapewnienie optymalnej ilości białka strawnego (55g na 1 l mleka)
- podaż włókna surowego w ilości 18-20% s.m. (dobre siano, kiszonka z suszu)
Stopniowa zmiana rodzaju żywienia i przyzwyczajanie do nowej paszy
Eliminacja pasz ketogennych (po podaniu pasz badanie moczu na obecność związków ketonowych)
Stymulacja syntezy glukozy i hamowanie ketogenezy – podawanie profilaktyczne
- Neopropiowet 120g dziennie przez 4-5 tygodni od porodu
- Ketomix 500ml, Ketostop 100 g dziennie przez 2 tygodnie przed do 6 tygodni po porodzie
Zespół nadmiernej mobilizacji tłuszczu u krów ZNMT
Zespól stłuszczenia wątroby, zespół tłustej krowy, fatty liver syndrome, hepatosteatosis.
ZNMT jest zaburzeniem żywieniowo-metabolicznym polegającym na nadmiernym otłuszczeniu krów w okresie przedporodowym i nadmiernej lipolizi...
patryczeek_94