2
WYBÓR ZADAŃ Z ARKUSZY MATURALNYCH
(ZAKRES ROZSZERZONY)
„WĘGLOWODORY”
Informacja do zadania 1, 2 i 3
Spalano benzynę przy różnym dostępie powietrza.
Zad. 1 (3 pkt.)
Napisz równanie reakcji spalania jednego, dowolnego składnika benzyny przy różnym dopływie powietrza.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Zad.2 ( 1 pkt.)
Który z produktów spalania benzyny przereaguje z wodą wapienną? Odpowiedź uzasadnij odpowiednim równaniem reakcji chemicznej.
…………………………………………………………………………………………….
Zad. 3 (2 pkt.)
Który z produktów spalania benzyny ma właściwości trujące i dlaczego?
………………………………………………………………………………………………
Zad. 4 (3 pkt.)
Oblicz rzeczywisty wzór węglowodoru, który w warunkach naturalnych jest gazem o gęstości 2,59 g/dm3 i zawiera 82,8% węgla.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Zadanie 5. (3 pkt)
Reakcje addycji cząsteczek niesymetrycznych HX (np. HCl, H2O) do niesymetrycznych
alkenów przebiegają według schematu:
Korzystając z powyższej informacji, zidentyfikuj produkty reakcji 1 – 3 i wpisz
w miejsce kropek odpowiednie wzory półstrukturalne (grupowe).
1. CH3-CH2-CH=CH2 +HCl → ............................................................... produkt główny
2. CH3 ─ C = CH ─ CH3 +H2O/ H+ → ......................................................... produkt główny
│
CH3
3. CH3-CH=CH2 +H2O/ H+ → ............................................................... produkt uboczny
Zadanie 6. (2 pkt)
Jedną z metod ustalenia struktury alkenu jest proces ozonolizy. Proces ten przebiega w kilku
etapach i w uproszczeniu można go zilustrować schematem:
R1 R3 R1 R3
│ │ │ │
C= C ozonoliza → C=O + C=O
R2 R4 R2 R4
(R1, R2, R3, R4 – grupy węglowodorowe lub atomy wodoru). Analizując produkty ozonolizy
można ustalić położenie wiązania podwójnego w cząsteczce alkenu.
Korzystając z powyższej informacji i znając produkty ozonolizy, ustal strukturę
alkenów, wpisując w wolne pola ich wzory półstrukturalne.
Produkty ozonolizy : Wzór alkenu:
H-C=O i CH3- CH2 -C=O
│ │
H H
CH3- C=O i CH3- CH2 -C=O
Zadanie 7. (2pkt)
But-2-en można otrzymać w wyniku reakcji dysproporcjonowania propenu na odpowiednich
katalizatorach. Reakcja polega na tym, że z alkenu o n atomach węgla powstają dwa nowe
alkeny: jeden o (n+1) atomach węgla i drugi, o (n-1) atomach węgla.
Podaj nazwę drugiego alkenu, który powstał w wyniku tej reakcji i napisz jej równanie,
posługując się wzorami półstrukturalnymi (grupowymi).
Nazwa drugiego produktu: ..........................................................................................................
Równanie reakcji:
......................................................................................................................................................
Informacja do zadań 8. i 9.
Tworzywa sztuczne znajdują szerokie zastosowanie praktyczne. Do ważnych polimerów
zaliczamy polietylen (polieten) i polichlorek winylu (polichloroeten).
Zadanie 8. (2 pkt)
W poniższej tabeli przedstawiono najważniejsze właściwości polietylenu (PE)
i polichlorku winylu (PCV). Uzupełnij tabelę wpisując w puste miejsca po dwa
przykłady zastosowań tych polimerów, które wynikają z ich właściwości.
Nazwa polimeru
Właściwości
Zastosowania
polietylen
odporność na działanie większości
rozpuszczalników organicznych
oraz stężonych zasad i kwasów,
mała wytrzymałość cieplna
polichlorek winylu
odporność na działanie kwasów,
tłuszczów, czynników
atmosferycznych, dobra
wytrzymałość mechaniczna
Zadanie 9. (2 pkt)
Zaprojektuj doświadczenie, w którym wykażesz, że produkt termicznego rozkładu
polietylenu ma charakter nienasycony. W tym celu:
a) przedstaw słowny opis doświadczenia,
b) opisz obserwacje, jakich można dokonać podczas badania nienasyconego
charakteru produktu tego rozkładu.
Opis doświadczenia: ....................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Obserwacje: ..................................................................................................................................
Zadanie 10. (2 pkt)
W poniższej tabeli zestawiono wartości temperatur topnienia i wrzenia różnych n-alkanów
pod ciśnieniem 1013 hPa.
Liczba atomów węgla
w cząsteczce alkanu
Temperatura topnienia
tt, oC
Temperatura wrzenia
tw, oC
1
-182
-161
5
-130
36
10
-30
174
15
270
20
342
Na podstawie analizy danych zawartych w powyższej tabeli
a) określ stan skupienia n - alkanu o 13 atomach węgla w cząsteczce, w temperaturze
pokojowej (ok. 200C) i przy ciśnieniu 1013 hPa.
.....................................................................................................................................................
b) napisz wzór sumaryczny alkanu o najmniejszej lotności.
Zadanie 11. (3 pkt)
Zaprojektuj jedno doświadczenie pozwalające na odróżnienie dwóch węglowodorów
o wzorach:
...
uusia20