LOGIKA

Zdania w sensie logicznym – problemy

-          różnie można rozpatrywać pytania retoryczne – zgodnie z niektórymi poglądami, zawierają one jednoznaczne twierdzenia.

-          z drugiej strony: nie we wszystkich gramatycznych zdaniach w trybie oznajmującym coś się jednoznacznie twierdzi:

·        Nie tylko A są B –     to nie jest zdanie, a schemat zdania; nie ma zatem wartości logicznej.

·        p ® q ; x + y = z –     to są funkcje zdaniowe; nie mają wartości logicznej.

·  zdania oznajmujące o przyszłości – ich status jest niejasny; niektórzy twierdzą, że mają one wartość logiczną, o której wiedza leży poza ludzkim zasięgiem; inni – że tej wartości w ogóle zdania o przyszłości nie mają; jeszcze inni (logika wielowartościowa), że twierdzeniom dotyczącym przyszłości przysługuje trzecia wartość logiczna – możebność.

·  modlitwy – raczej nie mają statusu twierdzeń, spełniają funkcję emotywną, ekspresywną.

·  teksty literackie – i one nie stwierdzają niczego o naszej rzeczywistości.

·  wypowiedzi zaczynające się np. od „zakładam się, że...” – to performatywy.

·  definicje projektujące – nie są zdaniami w sensie logicznym.

·  imperatywy wyrażone zdaniem oznajmującym - nie są zdaniami w sensie logicznym.

·  rozumowania (wypowiedzi inferencyjne) – nie mogą być prawdziwe lub fałszywe (co najwyżej poszczególne ich człony), nie są więc zdaniami w sensie logicznym.

presupozycja – założenie prawdziwości innych zdań, dzięki którym dane zdanie w ogóle ma wartość logiczną („Mój wuj jest bogaty” ® „Mam wuja”).

Odróżnianie zdań analitycznych od nieanalitycznych

-         prawdy i fałsze analityczne należy uznać za prawdziwe bądź fałszywe jedynie na mocy samego znaczenia użytych w nim słów (odwołanie się tylko do języka).

-         prawdy i fałsze empiryczne można uznać za prawdziwe bądź fałszywe dopiero po ich konfrontacji z wiedzą empiryczną.

Immanuel Kant uznawał istnienie syntetycznych zdań a priori:

·         „czas nie biegnie do tyłu”

·         „żaden przedmiot nie może znajdować się jednocześnie w więcej niż jednym miejscu”

W okresie Renesansu Wielkanoc wypadła raz w maju.

to zdanie jest fałszem: zarówno analitycznym (czego dowodzi astronomia), jak i empirycznym (co wynika z zastosowanego przez ludzi kalendarza juliańskiego).