3

Redakcja techniczna – jako dział wydawnictwa nadzoruje pracę nad sposobem wydania określonych pozycji wydawniczych. Produkcję poligraficzno-wydawniczą dzielimy w następujący sposób:

1.       wydawnictwa książkowe – jest to rodzaj druku określonego formatu o objętości powyżej 48 stronic połączonych w jakikolwiek sposób (szycie, klejenie itd.)

2.      wydawnictwa gazetowe – rodzaj druków periodycznych, ukazujących się w odpowiednich odstępach czasowych w charakterze zadrukowanych arkuszy połączonych ze sobą w sposób luźny (nie jest to połączenie trwałe). Jeśli gazeta ukazuje się minimum 3x w tygodniu mówimy że jest dziennikiem, czasopisma i periodyki – wydanie ukazujące się w określonych odstępach czasu posiadające swój numer kolejny i katalogowy, w grupie tej rozróżniamy: tygodniki, dwutygodniki, miesięczniki, kwartalniki i roczniki.

3.      druki akcydensowe – do druków tych zaliczamy wszystko to co nie jest książką, czasopismem, gazetą np. katalog reklamowy, wizytówka, druki na poczcie.

Redakcja techniczna dotyczy wszystkich wyżej wymienionych wydawnictw, decyduje ona o : parametrach i sposobie wydania publikacji. Do parametrów technicznych charakteryzujących druk należą:

1.       parametry składu – stopień pisma (jest to wielkość pisma i określona jest w punktach typograficznych), krój pisma (jest to rodzaj grupy pism), odmiana pisma (kursywa, pogrubienie, podkreślenie), rodzaje tytułów, wcięć akapitowych, format kolumny, sposób rozmieszczenia ilustracji i tabel, sposób uzyskania form montażowych.

2.      parametry druku – format gotowego wyrobu, rodzaje użytego podłoża (np. papier, nalepka), kolorystyka, sposoby prac introligatorskich.

3.     parametry ekspedycji

Redakcja techniczna decyduje także o technice druku w jakie dana publikacja będzie realizowana.

TEMAT: Techniki drukowania

Techniką, która miała największy wpływ na rozwój drukarstwa była:

1.       technika typograficzna (typografia) polegała ona na tym, że obraz graficzny zostawał przenoszony z wypukłej formy graficznej. Elementy drukujące formy znajdowały się na powyżej jej poziomu i przy docisku przenoszone zostały na zadrukowane podłoże.

2.      technika wklęsłodruku (rotograwiura) – obraz zostawał przenoszony poprzez wyssanie odpowiedniej ilości farby i przekazanie jej na podłoże. Elementy formy drukowej różnej głębokości znajdują się poniżej poziomu formy. Techniką tą można wykonywać precyzyjne druki wielobarwne o wysokim stopniu natężenia koloru. Techniką tą wykonujemy wielobarwne, wysoko nakładowe druki (czasopisma, gazety kolorowe)

3.      offset – technika druku pośredniego polegająca na zasadzie odpychania się od siebie tłustej farby oraz środka nawilżającego (woda). Forma w druku offsetowym jest płaska a elementy drukujące i nie drukujące znajdują się na jednej powierzchni. Technika ta w chwili obecnej ma najszersze zastosowanie w druku różnego rodzaju wydawnictw, drukuje się nią różnego rodzaju wydawnictwa książkowe oraz ekskluzywne druki wielobarwne.

4.     fleksografia – z formy fotopolimerowej lub gumowej obraz przenoszony jest w zależności od zapotrzebowania na tworzywa sztuczne (kubki, torby reklamowe, opakowania na materiały sypkie) oraz folie metaliczne i blachę (puszki na napoje)

5.      technika druku sitowego (sitodruk) – formą drukową jest odpowiednio przygotowana siatka o dużej gęstości oczek, metodą tą drukujemy wszelkiego rodzaju wydawnictwa niskonakładowe, istnieje możliwość druku na foliach oraz przedmiotach już wyprodukowanych (pudełka, artykuły reklamowe)

TEMAT: Współczesna książka i jej budowa

Książka – jest wydawnictwem przekazującym poprzez słowo drukowe różnego rodzaju teksty i informacje. Książka jako pozycja wydawnicza dzieli się zasadniczo na dwa rodzaje:

1.       broszura – wydawnictwo książkowe o objętości do 48 stronic włącznie + okładka

2.      książka – wydawnictwo nieperiodyczne o objętości powyżej 48 stronic

W chwili obecnej oprócz książek w tradycyjnym wydaniu szeroki rozwój odnosi książka w postaci elektronicznej.

Ze względu na budowę książki rozróżniamy w niej dwa zasadnicze elementy:

1.       okładka – sprawuje funkcję ochronną, składa się z okładziny przedniej, tylnej i grzbietu. Materiał z którego wykonana jest okładka powinien być trwały lub odpowiednio zabezpieczony by spełnić funkcje ochronne.

2.      wkład – tworzą go zadrukowane, złamane arkusze, połączone ze sobą trwale poprzez klejenie, ewentualnie szycie nićmi, drutem oraz spiralowanie. Te dwa elementy tzn. wkład i okładka (oprawa) są połączone ze sobą.

Wkład – (środek) głównymi elementami wkładu są:

1.      karty tytułowe

a)     2-tytułowa

b)     4-tytułowa

2.    materiały wprowadzające

a)     dedykacja

b)     motto

c)      wstęp

d)     przedmowa

e)     życiorys autora

3.     tekst główny

4.    materiały uzupełniające tekst główny

a)     przypis (notki)

b)     ilustracje

c)      tabele

d)     różnego rodzaju aneksy

5.     materiały informacyjno-pomocnicze

a)     paginacja

b)     errata

c)      wykaz skrótów

d)     skorowidz nazwiskowy

e)     spis treści

Karty tytułowe – są elementami układu, które następują bezpośrednio po okładce, rozróżniamy dwa rodzaje kart tytułowych:

1.       2-tytułowa – dwójkę tytułową stosuje się w pozycjach nie rozbudowanych objętościowo, gdzie wskazana jest tzw. Oszczędność wydawnicza, składa się ona z jednej kartki o dwóch stronicach. Stronica pierwsza zwana inaczej tytułową składa się z tytułu dzieła, który jest mocno zaakcentowany oraz nazwiska autora, nazwy wydawnictwa i roku wydania. Stronica druga nosi nazwę strony redakcyjnej lub inaczej kolofonu. Zawarte w niej są wszystkie informacje o sposobie wydania danej pozycji. Do najważniejszych z tych informacji należą:

a.      nazwiska autorów i współautorów

b.      informacje o wydaniach poprzednich

c.      przy przekładach podany jest tytuł oryginału, numer międzynarodowy książki

d.     informacje o zastrzeżeniach

e.      przy podręcznikach informacja o dopuszczeniu książki do nauczania

f.       w pozycjach przeznaczonych na eksport powinien znajdować się wyraz printed in Poland

g.      nazwisko osób współtworzących książkę, poza autorem powinien to być: redaktor techniczny, projektor, plastyk, tłumacz, konsultant w danej dziedzinie o której mówi książka oraz tzw. Metryka książki czyli ilość arkuszy wydawniczych, drukarskich, nazwa i miejsce drukarni w której została wydrukowana, format, rodzaj papieru, gramatura papieru, cena.

2.      4-tytułowa – stosowana jest w pozycjach rozbudowanych objętościowo, w wydaniach seryjnych, w wydawnictwach o wysokiej wartości merytorycznej i historycznej. Stronica pierwsza tzw. tytuł ochronny, zawiera ona najczęściej tylko tytuł dzieła lub jego skrót, imię i nazwisk autora albo sam znak graficzny. Stronica druga inaczej zwana przytytułową najczęściej jest wakatem, a jeśli występuje to tylko w wydawnictwach seryjnych oraz wielotomowych zbiorach dzieł w których każdy tom ma własny tytuł serii, nazwę instytucji przygotowującą wydanie, imię i nazwisko redaktora prowadzącego. Stronica trzecia, strona tytułowa (tytuł zasadniczy lub główny) reprezentacyjna zawierająca takie dane jak: tytuł i podtytuł dzieła, imię i nazwisko autora, numer kolejny wydania, znak i nazwę wydawnictwa, rok wydania. Jeśli powyższych danych jest dużo to część z nich przenosimy na stronicę czwartą. Stronica czwarta, redakcyjna (kolofon) – patrz strona 2 dwójki tytułowej.

TEMAT: Układy graficzne stosowane przy kompozycji kart tytułowych.

1.       Układ symetryczny

2.      Układ blokowy

3.      Układ asymetryczny

4.     Układ asymetryczny blokowy

TEMAT: Miary typograficzne

W projektowaniu i składzie tekstu należy stosować miary typograficzne. Podstawową jednostką jest tu 1 punkt typograficzny, który wynosi około 0,376 mm. Pochodnymi jednego punktu typograficznego są:

§         1 c. (cycero) – zawiera w sobie 12 punktów typograficznych

§         1 ÿ (kwadrat) – największa jednostka służąca do obliczeń, zawiera w sobie 48 punktów typograficznych lub 4c.

Miary typograficzne ze względu na swą precyzję znajdują zastosowanie przy ustalaniu następujących parametrów składu i typografii stron.

1.       Określenie formatu kolumny (szerokość i wysokość), przedstawiamy te wymiary najczęściej w cycerach lub kwadratach.

2.     Określenie stopnia pisma (wyrażamy w punktach typograficznych lub nazwach dla nich odpowiednich)

3.      Ustalanie wszelkiego rodzaju wcięć, upustów przy składach tekstowych

4.     Określanie grubości linii

5.      Ustalanie długości linii

6.     Ustalanie interlinii

Przy składzie kart tytułowych stosowana jest szeroka rozpiętość stopni pisma (wielkość). Tytuł ochronny składamy najczęściej pismem max 12 pkt., tytuł główny (zasadniczy)w zależności od jego objętości tekstowej składamy od16-24 pkt. Imię i nazwisko autora składane jest najczęściej pismem 12-16 pkt. Stronicę 4 czwórki tytułowej lub stronicę 2 dwójki tytułowej składamy pismem 8-10 pkt. – w zależności od objętości tekstu. Natomiast samą metryczkę czyli informację techniczną o sposobie wydania składamy pismem 6-7 pkt.

DEDYKACJA -  jako tekst wprowadzający umieszczana jest na nieparzystej kolumnie bezpośrednio po kartach tytułowych, dedykację składa się najczęściej pismem 8-10 pkt., można stosować odmianę jako kursywa, natomiast podpis pod dedykacją składamy wersalikiem lub kapitalikiem. Dedykacja umieszczona jest w prawym górnym lub dolnym brzegu kolumny.

MOTTO – cytat najczęściej z obcego utworu wybrany przez autora w celu podkreślenia myśli przewodniej dzieła. Motto do całej książki umieszcza się bezpośrednio na nieparzystej stronicy po kartach tytułowych, składamy je pismem najczęściej 8 pkt. (petit) na szerokości max 2/3 szerokości kolumny. Jeśli motto dotyczy poszczególnych rozdziałów wtedy składamy je bezpośrednio po tytule rozdziału, jeśli występuje w danej pozycji i motto i dedykacja wtedy dedykację możemy umieścić na stronicy pierwszej i pełni ona wtedy funkcję tytułu ochronnego.

PRZEDMOWA – w niektórych publikacjach często spotyka się jedną a czasami kilka przedmów mogą one być napisane przez autora pracy, wydawcę lub redaktora prowadzącego, dlatego też mogą nosić różne tytuły jak: słowo wstępne do autora, do wydawcy lub przedmowę.

§         Przedmowę autorską traktujemy jako tekst główny i stosujemy te same parametry tzn. krój i stopień pisma.

§         Przedmowy nie autorskie są zazwyczaj krótsze i opatrzone na końcu miejscami i datą w którym została napisana. Przedmowę umieszcza się po kartach tytułowych od strony nieparzystej.

WSTĘP – (wprowadzenie) jest traktowany bardzo często jako początek tekstu publikacji. Składa się go tym samym krojem i stopniem pisma co tekst zasadniczy. Często w publikacjach występuje także wstęp krytyczny autorem którego jest inna osoba i stanowi wydzieloną całość tekstową.

TEKSTY INFORMACYJNO-POMOCNICZE – pomagają czytelnikowi w szybkim dotarciu do określonej grupy tekstów, zaliczamy do nich:

-        Skorowidze

-        Spis treści

-        Paginację

-        Bibliografię, przypisy

SKOROWIDZE (indeksy) – występują w książkach naukowych, popularno-naukowych i ściśle tematycznych, ułatwiają one szybkie odszukanie interesujących czytelnika tematów. Są one zestawione w porządku alfabetycznym. Rozróżniamy skorowidze: nazwiskowe, rzeczowe oraz nazw (np. geograficznych). Łamane są najczęściej w dwóch lub trzech łamach gdzie odstępy między łamami wynoszą 6-12 pkt. Skorowidze składane są czcionką najczęściej o jeden stopień mniejszą niż tekst główny. Hasła w indeksach składamy zawsze do lewej krawędzi łamy, natomiast w wypadku większej ilości cyfr odcinamy je w następnych wierszach o około 1 ½ firetu.

WYKAZ SKRÓTÓW – spotykamy w pracach technicznych, naukowych, słownikach i encyklopediach. Wykaz ten zawiera stosowane w tekście skróty wraz z ich objaśnieniami. Skróty są oddzielone od objaśnień myślnikiem, znakiem równości (rzadko) lub tylko odstępem. Wykazy skrótów składa się z dwóch lub trzech łamów, gdzie odległości między łamami wynoszą 6-12 pkt.

WYKAZ ILUSTRACJI MAP, TABEL – wykazy te zawierają kolejne liczby, opisy ilustracji map lub tabel, ich pochodzenie oraz cyfrę, która mówi nam na której stronicy można odnaleźć interesujące nas tematy.

Składając powyższe wykazy stosujemy ten sam stopień pisma co tekst zasadniczy. Temat kolejnego wykazu rozpoczynamy od lewej krawędzi łamu lub kolumny, natomiast następne wiersze podcinamy o półtora do dwóch firetów.

SPIS TREŚCI – pozwala on czytelnikowi szybko dotrzeć do interesującego go działu lub podrozdziału. Składamy go pismem tym samym co tekst zasadniczy, a jeśli jest rozbudowany objętościowo wtedy dopuszczalne jest zmniejszenie stopnia pisma o jeden. Istotnym w spisie treści jest przyporządkowanie odnośników cyfrowych do poszczególnych tytułów, rozdziałów i podrozdziałów. Cyfra oznaczająca stronicę powinna być zawsze na poziomie ostatniego wiersza tytułu, rozdziału czy podrozdziału.

PAGINACJA – rozróżniamy paginę martwą (zwykłą), gdzie jest to tylko cyfra określająca nam numer strony. Paginy zwykłe w zależności od życzenia redakcji umieszcza się najczęściej na górnym lub dolnym marginesie do lewej, prawej strony lub centralnie. Pagina żywa składa się z cyfry i tekstu, którym jest tytuł dzieła, rozdziału, podrozdziału.

Temat: Materiały wydawnicze

1.      Pierwodruk

2.  ...