SYSTEM POLITYCZNY WIELKIEJ BRYTANII.pdf

psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych

Agata Dzik: Współczesny ustrój polityczny Wielkiej Brytanii

Agata Dzik

23.05.2006.

Parlamentaryzm brytyjski, a wła¶ciwie cały ustrój polityczny panuj±cy w Wielkiej Brytanii jest

jednym z bardziej wyró¿niaj±cych siê, wrêcz oryginalny w Europie, jak i na całym ¶wiecie.

Wstêp Parlamentaryzm brytyjski, a wła¶ciwie cały ustrój polityczny panuj±cy w Wielkiej

Brytanii jest jednym z bardziej wyró¿niaj±cych siê, wrêcz oryginalny w Europie, jak i na całym

¶wiecie. Je¿eli chodzi o Europê to godny zauwa¿enia jest fakt, ¿e panuje tam cały czas

monarcha, jednak¿e w Holandii czy Szwecji równie¿, wiêc co szczególnego jest w WB? [1]

Otó¿ jako całkiem małe pañstwo, przez wielki utrzymywało pozycjê mocarstwa, w XX wieku j±

poszerzyło staj±c siê czê¶ci± składow± Wielkiej Trójki i utrzymuje j± siln± do dzi¶, o czym

¶wiadczy chocia¿by silna pozycja w Unii Europejskiej. Praktycznie WB nieustannie od XVIII

wieku kształtuje politykê miêdzynarodow±. Jest to jeden z lepiej działaj±cych ustrojów

politycznych. Stała mocna pozycja funta brytyjskiego zdaje siê to potwierdzaæ. Co wiêcej,

mimo, ¿e WB jest ci±gle monarchi± i to Stany Zjednoczone Ameryki wiod± prym jako

najdoskonalsza demokracja ¶wiata, to jednak

w 1865 roku brytyjski polityk John Wright nazwał ,,matk± parlamentów'' [2] parlament WB.

Historia Charakterystyczn± cech± ,,ustroju politycznego Wielkiej Brytanii jest nieprzerwany

rozwój urz±dzeñ politycznych dokonywany z zadziwiaj±c± ci±gło¶ci±. Nie s± to dzieje burzenia

starego i budowania nowego ustroju, lecz raczej historia nieuchwytnych modyfikacji, bardzo

powolnych zmian. Łatwo mo¿na stwierdziæ powa¿ne ró¿nice pomiêdzy ustrojem politycznym

jednej epoki i nastêpnej, oddalonej od niej o jeden b±d¼ kilka wieków, trudno natomiast

wykryæ zmiany przy porównaniu okresów dwóch najbli¿szych pokoleñ. Rzadko, bowiem mo¿na

wskazaæ dokładna datê zmian, wszystko dzieje siê ,,około'' tego lub owego roku albo nawet

,,w ci±gu'' tego czy innego pokolenia''. [3] Ten fakt stanowi pierwsz± trudno¶æ w zajmowaniu

siê histori± [4] ustroju WB. Nie mo¿na, bowiem jednoznacznie stwierdziæ, kiedy system czysto

monarchiczny przeszedł

w demokracjê, gdy¿ takich perturbacji, jak podkre¶la Gdulewicz, [5] nie było. Jednak¿e ta

sama publikacja podaje podział na 3 okresy, które układaj± w niemal¿e systematyczn± cało¶æ

ow± ewolucjê:

1. Okres kształtowania siê reprezentacji ogólnonarodowej. Oddzielenie siê parlamentu od

władzy królewskiej. Zakoñczony w XVI wieku. Okres ten uregulował

w pewnym stopniu stosunki panuj±ce miêdzy władz± wykonawcz± a ustawodawcz±. [6] W

tym czasie powstawały zal±¿ki parlamentaryzmu. Pocz±tek tego procesu datuje siê ju¿ a XII

wiek, kiedy to dynastia normandzka była wypierana przez Plantagenetów. Oczywi¶cie

miejscem powstawania takiego tworu mógł byæ tylko dwór królewski, czyli ówczesny o¶rodek

¿ycia kulturalnego i politycznego. Wyró¿niamy:§ Kuriê Królewsk± (Curia Regis) -

zgromadzenie dygnitarzy przy dworze królewskim§ Zgromadzenie Wasali o Rada

Zwykła (Concilium Ordinarium) - najbli¿si doradcy Koronyo Wielka Rada (Magnum

Concilium) - zgromadzenie króla i baronów. [7] To wła¶nie Wielka Rada, w składzie, której

od 1215 roku zasiadali biskupi, opaci, baronowie

i hrabiowie, [8] a od 1265 kiedy to przestała byæ zjazdem feudałów, a stała siê organem

reprezentacji równie¿ rycerstwa oraz mieszczan stała siê Parlamentem i t± datê przyjmujê siê

jako rok jego powstania. [9] Sama nazwa parlament, czyli parlamentum została zastosowana

w tym samym czasie, czyli za panowania Henryka III (1216-1272). Była tłumaczona jako

sklep z gadanin± lub konferowanie. Oczywi¶cie nie było to zgromadzenie w ¿aden sposób

podobne do dzisiejszego. Była to ci±gle rada królewska, ale rozszerzona o głos przede

wszystkim mieszczan - ,,ciało to było na równi ciałem ustawodawczym i administracyjnym,

finansowym i s±dowym''. [10] Najwiêkszym osi±gniêciem tego okresu jest uchwalenie w 1215

r. Wielkiej Karty Wolno¶ci (Magna Charta Liberatum), która to wci±¿ stanowi czê¶æ

prawodawstwa składaj±cego siê na Konstytucjê WB, o której bêdzie mowa w dalszej czê¶ci

pracy. Karta: Dawała okrojon± niezale¿no¶æ Rady w sprawach finansowych i

http://www.psz.pl/content/view/2866/

Utworzono 9 February, 2008, 14:52

psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych

s±dowych,Zabraniała ¶ci±gania podatków bez jej zgody, Była zal±¿kiem s±dów przysiêgłych,

czyli s±dzenia równych przez równych (czyli szlachtê przez szlachtê, inne równo¶ci w tym

momencie historycznym nie wchodziły w grê), Regulowała kary maj±tkowe, Stanowiła prawo

oporu, czyli mo¿liwo¶æ legalnego wyst±pienia przeciw królowi

w razie łamania postanowieñ Karty. [11] Opisujê Kartê do¶æ szczegółowo, poniewa¿ jest ona

jako dokument niemal¿e tym, czym Deklaracja Niepodległo¶ci dla Amerykanów. Oczywi¶cie

pomijam aspekty klasowe, poniewa¿ poruszamy siê w epoce feudalnej. Jednocze¶nie

przypominam, ¿e w Polsce pierwsze zal±¿ki przywilejów pojawiaj± siê dopiero za Kazimierza

Wielkiego, czyli 100 lat pó¼niej i to w na pewno nie parlamentarnej formie. Kolejne

wydarzenie tego okresu, które wymaga opisania to podział Wielkiej Rady

w XIV w. na dwie izby, czyli Izbê Lordów (House of Lords) i Izbê Gmin (House of Commons), a

nie wyodrêbnienie siê jak w XVIII w. we Francji trzech stanów: duchowieñstwa, szlachty i

mieszczan. Oczywi¶cie cały czas na czele obu izb pozostawał król. Ustalono równie¿ zasadê w

my¶l, której wa¿no¶æ ka¿dej z ustaw gwarantowało jedynie poparcie obu izb i króla. Mo¿na

dodaæ, ¿e decyzje parlament podejmował według zasady kolejnego rozpatrywania sprawy

przez obie izby, [12] nie osobnego rozpatrywania stanowego jak to miało miejsce w innych

paramentach. To angielska praktyka jest dzisiejszym standardem i klasyk±

parlamentaryzmu. Wiek XV to pocz±tek projektów ustaw tzw. bills, czyli odpowiedzi na

petycje przedkładane królowi. Jest to pocz±tek inicjatywy ustawodawczej parlamentu. Oprócz

tego ,,od 1377 roku Izba Gmin posiada prawo wniesienia przez Izbê Lordów skargi przeciwko

osobom urzêdowym oskar¿onym o nadu¿ycie władzy, defraudacjê itp.'' [13] - procedura ta

bêdzie zwana impeachmentem. Ta ogromnie istotna procedura zapisała siê na stałe w

ustrojach wielu pañstw i jest wykorzystywana do dnia dzisiejszego w rozwiniêtych

demokracjach (USA, Litwa, etc.). Od XIV w, król musiał zapewniaæ w przysiêdze

koronacyjnej, ¿e bêdzie respektował prawa ustanowione przez parlament. Jednak jako

monarcha miał prawo prerogatywy, czyli dekretów królewskich omijaj±cych parlament. Pó¼niej

u boku króla utworzono Tajn± Radê (Privy Council), szybko stała siê instrumentem

wykonawczym woli królewskiej. Od XV w. w Anglii ewoluuje mandat poselski jako

reprezentacja narodowa. W 1406 r. wydano przepisy reguluj±ce powoływanie posłów do Izby

Gmin. Dziêki temu w XVIII

w. zaistniała instytucja wolnego mandatu poselskiego, która dawała deputowanemu swobodê

głosowania. [14] Od 1541 r. król musiał zapewniæ poszanowanie nietykalno¶ci członków

parlamentu, swobody dyskusji oraz swobodnego dostêpu do tronu (w ramach zdrowego

rozs±dku) dla jego członków. 2. Okres walki parlamentu z monarchi±, uwieñczony

ukształtowaniem siê systemu parlamentarnego w XVII w. (epoka Stuartów). [15] To

oczywi¶cie czas Rewolucji Angielskiej [16] i walki monarchii z parlamentem. Owe wydarzenia

polityczne doprowadziły w efekcie do podpisanie w 1628 r. przez króla Petycji o Prawach

(Petition of Rights), w których to przyznawał siê do łamania Karty Wolno¶ci i wielu innych

wykroczeñ. Zamknêła ona drogê do absolutyzmu i była kolejnym po Wielkiej Karcie krokiem

do umocnienia pozycji parlamentu i wolno¶ci obywatelskich. Konflikt koñczy siê w latach

1668-1689 okresem ,,Chwalebnej Rewolucji'' (Glorius Rewolution). Przypieczêtował on

pozycjê obu Izb. Odt±d ju¿ nigdy król nie zakwestionuje jego roli. Dało to pocz±tek bumowi

gospodarczemu i kulturalnemu, a przede wszystkim stabilizacji. [17]Równie¿ i ten okres

posiada swoje milowe akty prawne: Habeas Corpus Act [18] (1679), Ustawa o Prawach (Bill of

Rights) z 1689 r. [19] Podstaw± do kształtowania siê demokracji parlamentarnej była

uchwalona 1701 r. Ustawa o Nastêpstwie Tronu [20] (Act of Settlemnet) oraz wcze¶niejsza

Petycja o prawach. Najwa¿niejszy z nich to Ustawa o Prawach. Ostatecznie potwierdzono

wył±czno¶æ parlamentu do stanowienia podatków oraz innych obci±¿eñ, regulowanie wielko¶ci

armii a tak¿e najwa¿niejsze - stanowienie prawa. Bardzo ciekawa regulacja to czê¶æ mówi±ca

o tym, ¿e to parlament jest forum do dociekania krzywd obywatelskich doznanych od Korony.

Obowi±zuje do dzi¶. Jednocze¶nie dokument był gwarantem wolno¶ci słowa, debat oraz

zalecał czêste zwoływanie sesji parlamentarnych. ,,Niew±tpliwym osi±gniêciem tego okresu

było utrwalenie zasad, ze król, zgodnie z rozpowszechnion± w Anglii doktryn± Johna

Locke’a, podlega prawu. Jego władza nie jest pochodzenia boskiego, lecz stanowi

wynik umowy zawartej ludem. Do obowi±zków panuj±cego nale¿y ochrona wolno¶ci i

własno¶ci. Król ma prawo wykonywania przekazanej mu władzy, dopóki jej nie nadu¿ywa - w

http://www.psz.pl/content/view/2866/

Utworzono 9 February, 2008, 14:52

psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych

przeciwnej sytuacji lud mo¿e go jej pozbawiæ.'' [21] To chyba najistotniejszy powód, dziêki

któremu nie doszło do rewolucji rodem z Francji. Realna perspektywa utraty przywilejów

królewskich skutecznie wyhamowała władcze zapêdy monarchów. Wybrali wygodne ¿ycie, ni¿

nieograniczon± władzê i problemy z ni± zwi±zane, ale to tylko moje skromne zdanie. Jednak¿e

do dzi¶ poparcie dla monarchii jest bardzo wysokie i z tego, co wiem nikt nie planuje jej

obalania, wiêc chyba nikt nie stracił na tej transakcji. Jeszcze jednym godnym odnotowania

faktem niech bêdzie utworzenie Gabinet Council, czyli krêgu zło¿onego z najbli¿szych królowi

ministrów w miejsce Tajnej Rady. Od 1695 w skład tej rady powoływano członków partii,

która zwyciê¿yła w wyborach, bo koniec XVII w. to czas kształtowania siê pierwszych partii

politycznych, czyli wigów i torysów. Rada ewoluowała i ju¿ w 1705 roku Izba Gmin uchwaliła,

¿e minister powinien legitymowaæ siê mandatem parlamentarnym, Po czê¶ci zapobiegło to

wył±czno¶ci lordowskiej w Gabinecie. Ten krok zakoñczył praktycznie proces powstawania

współczesnego ustroju. Teraz pozostało ju¿ tylko go udoskonalaæ. O tym mówi± nastêpne

okresy. 3. Okres umacniania siê systemu parlamentarno - gabinetowego w wieku XVIII

i pierwszej połowie wieku XI. [22] Datuje siê go na czas nowej dynastii panuj±cej. Dla

przypomnienia dodam, ze dynasta hanowerska wywodzi siê z krêgu kultury germañskiej.

Jerzy I i Jerzy II nie byli zapoznani

z prawem i zwyczajami angielskimi, a nawet z jêzykiem! Dlatego zachowali ,,pod angielsk±

koron± niemiecki sposób my¶lenia''. [23] Stało siê to przyczyn± nieobecno¶ci króla na

obradach parlamentu i gabinetu, poniewa¿ nic nie rozumiał, wiêc nie miał, co tam robiæ. Jego

funkcjê, czyli przewodniczenie, przej±ł z czasem pierwszy minister - premier, czyli pierwszy

Lord Skarbu. Rok 1782 przyniósł kolegialn± odpowiedzialno¶æ gabinetu przed parlamentem.

Dziêki temu podobnie jak w Polsce dzi¶, tam wtedy wyklarowała siê zasada, ¿e je¶li premier

nie ma poparcia Izby Gmin, czyli Izby Ni¿szej, król rozwi±zuje izbê i odbywaj± siê nowe

wybory.W tym czasie nastêpuje powolna, acz znacz±ca zmiana. Do tej pory to król

praktycznie udzielał zaufania gabinetowi, parlament był trochê obok. Tak ju¿ w XIX wieku

parlament zagarnia dla siebie funkcjê powoływania faktycznego gabinetu i zamiast go

zwalczaæ, korzysta z jego uprawnieñ. Jednak punkt, który mówi o odpowiedzialno¶ci gabinetu

przez Izb± Gmin ma echo, które z kolei mówi, ¿e premier na polecenie króla mo¿e j±

rozwi±zaæ.

W tym momencie ,,władza króla staje siê nominalna''. [24] 4. Czasy najnowsze, których

cech± charakterystyczn± staje siê dominacja egzekutywy (gabinetu i premiera) nad

legislatyw±. [25] Ostatni okres ewolucji parlamentaryzmu to ju¿ wła¶ciwie ostatnie jego

szlify. Koñczy siê formowaæ system partyjny. Monarcha ma ustabilizowan± pozycjê. Brakuje

tylko poszerzenia głosu ludu. Nie zapominajmy, ¿e nadci±ga kolejny kataklizm - komunizm,

faszyzm, a pó¼niej totalitaryzm. Tu kolejny ukłon w stronê Brytyjczyków. Nie mog±c walczyæ z

klas± robotnicz±, nadaj± jej prawa wyborcze. Zniesienie cenzusu maj±tkowego i innych

uregulowañ obowi±zuj±cych niezmiennie od ¶redniowiecza to rok 1832 i reforma prawa

wyborczego, rozszerzyła prawo wyborczego na ,,solidn± i szacown± klasê ¶rednia''. [26] W

dalszej kolejno¶ci rozszerzono zasadê powszechno¶ci i nadano prawa wyborcze kobietom.

Jednocze¶nie koñczy siê okres panowania arystokracji. System dwupartyjny mocno zakorzenia

siê w ustroju. Wojny ¶wiatowe przynosz± natomiast wzrost interwencjonalizmu pañstwowego,

tak samo jak np. w USA. Społeczeñstwo i skutki wojny to kolejne progi, które przekracza

system parlamentarno - gabinetowy. Izba Gmin powoli traci swoj± równorzêdno¶æ z

gabinetem. Powoduj± to silne osobowo¶ci polityczne. W. Churchill, M. Thatcher to ludzie

dziêki, którym funkcja premiera staje siê nadrzêdn± w procesie zarz±dzania krajem. To

wszystko czyni nieadekwatn± oficjaln± nazwê ustroju politycznego Wielkiej Brytanii:

monarchia konstytucyjna. Gdy¿ faktycznie w ustroju jako w mechanizmie, nie ma króla, gdy¿

jego funkcja jest marginalna, a akt zwany konstytucj± - de facto - nie istnieje. Jedyne co,

mo¿na powiedzieæ w jej obronie, to niezaprzeczalny fakt oparcia systemu ci±gle na autorytecie

władcy, co gwarantuje stabilno¶æ marki politycznej WB. Konstytucja Zacznijmy od

terminologii: ,,konstytucja (od łac. constituo,-ere - urz±dzaæ, ustanawiaæ, regulowaæ) [27] to

ustawa zasadnicza wyposa¿ona w najwy¿sz± moc prawn±, reguluj±ca podstawy ustroju

pañstw., okre¶laj±ca zasady organizacji i powoływania najwa¿niejszych ogniw aparatu pañstw.

oraz normuj±ca podstawowe prawa i obowi±zki obywatela. Konstytucja jest aktem

nadrzêdnym w stosunku do cało¶ci porz±dku prawnego, normy konstytucji stanowi± podstawê

http://www.psz.pl/content/view/2866/

Utworzono 9 February, 2008, 14:52

psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych

i punkt wyj¶cia pozostałych norm w pañstwie, które powinny konkretyzowaæ normy

konstytucji i nie mog± byæ z konstytucj± sprzeczne. Konstytucjê cechuje specyficzna forma:

jest to dokument traktuj±cy o specjalnym sposobie uchwalania konstytucji, dokonywania

w niej zmian i o jej szczególnej strukturze wewnêtrznej''. [28] Tak± definicjê podaj±

współczesne encyklopedie i słowniki. W my¶l tego W. Brytania ,,konstytucji jako ustawy

zasadniczej nie posiada''. [29] Jako monarchia konstytucyjna

o systemie politycznym definiowanym jako parlamentarno gabinetowy ma cały zbiór aktów,

które to składaj± siê na Konstytucjê materialn± zło¿on± [30] nieskodyfikowan±. Brak

Konstytucji jako ustawy jest specyficzn± cech± ustroju WB. Podobne zjawisko obserwujemy w

Izraelu i Nowej Zelandii, czyli zaskakuj±co skutecznie działaj±cych pañstwach, które mog±

poszczyciæ siê bardzo wysokim PKB na jednego mieszkañca. Na prawo konstytucyjne WB

składaj± siê nastêpuj±ce ¼ródła prawa: [31] 1. Prawo Stanowione (statute law) - nale¿±

do niego podstawowe akty pañstwowe przyjête przez parlament:a. Magna Charta

Liberatum - 1215 r.b. Petycja Prawa - 1626 r. c. Habeas Corpus Act -

r.1679 r. d. Bill of Rights - 1689 e. Ustawa Sukcesyjna - 1701 r.f. Ustawy o

funkcjonowaniu parlamentu - z lat 1911 i 1949 r.g. Ustawy okre¶laj±ce prawa wyborcze -

z lat 1872, 1868, 1883, 1970, 1975, 1983, 1985, 1987 r.h. Ustawy o ustroju organów

sprawiedliwo¶ci - 1971 r.i. Ustawy o ustroju samorz±du lokalnego - 1972 r.

j. The Life Peerage Act - 1958 r. - reforma Izby Lordów k. Ustawa o prawie

wyborczym lordów - 1963 r. l. Ustawa o Izbie Lordów (The House of Lords

Act) - 1999 r. m. Ustawy o ministrach Korony - 1937 i 1964 r. 2. Prawo Precedensowe

(case law), czyli orzecznictwo s±dowe. Wyroki stanowi± precedensy, które staj± siê czê¶ci±

prawa. Najwy¿ej ceni siê wyroki

i rozstrzygniêcia Izby Lordów. 3. Konwenanse Konstytucyjne (convetions of the

constitution) - s± to zwyczaje i praktyki, które z czasem stały siê prawem przez wł±czenie do

ustaw. Konwenans mo¿e siê przeterminowaæ i wyj¶æ z u¿ycia. Taki proces to desuetudo. [32]

Najwa¿niejsze konwenanse reguluj±ce zasady systemu parlamentarno - gabinetowego

to:a. obowi±zek rezygnacji rz±du, który stracił zaufanie Izby Gmin;b. kolegialna

odpowiedzialno¶æ gabinetu przed Izb± Gmin za ogólna politykê

i działalno¶æ poszczególnych resortów administracji;c. powierzenie funkcji i misji

tworzenia rz±du przez monarchê liderowi partii posiadaj±cej wiêkszo¶æ mandatów w Izbie

Gmin;d. rezygnacja premiera jako szefa rz±du równoznaczna jest z dymisj± wszystkich

członków rz±du;e. zło¿enie rezygnacji przez premiera, je¶li jego partia w wyniku wyborów

parlamentarnych utraciła wiêkszo¶æ w Izbie Gmin;f. zasada, ¿e premier musi byæ

członkiem Izby Gmin;g. zmiany w prawie wyborczym oraz ustroju parlamentu uzgadniane

s± przez obie partie polityczne na konferencji pod przewodnictwem spikera;h. instytucje

premiera, gabinetu, opozycji JKMmo¶ci i. zwoływanie sesji parlamentu, co roku. [33]

4. Dzieła, Traktaty i Podrêczniki Prawnicze to zbiór nakazów

i dyrektyw, które interpretuje siê w sytuacji wykładni stosowania prawa. Mo¿emy

podsumowaæ: ,,tak szeroki system ¼ródeł, ich niekonwencjonalny charakter, wyró¿niaj±cy siê

w ich jednakowej mocy prawnej, brak s±dowej kontroli konstytucyjno¶ci ustaw powoduje, ¿e

konstytucja ta ma charakter elastyczny. Niemniej obowi±zuj±ce konwenanse nakazuj±, aby

propozycja konstytucji przedstawiona była suwerenowi politycznemu - narodowi - w trakcie

wyborów powszechnych.'' [34] Bior±c pod uwagê du¿e znaczenie niepisanych praktyk i

wa¿no¶æ procesów, które je reguluj± trzeba przyznaæ, ¿e Brytyjczycy to bardzo

zdyscyplinowany naród, je¶li mo¿na nazwaæ ich oczywi¶cie narodem. Uwa¿am, ¿e taka

budowa ustawy zasadniczej i wzorowa efektywno¶æ ustroju, WB ¶wiadczy o wysokiej kulturze

politycznej i prawnej panuj±cej w tym kraju, a tak¿e o tradycjach w poszanowaniu prawa.

Parlament

Mam nadziejê, ¿e moje historyczne wprowadzenie, choæ trochê wyklarowało przebieg ewolucji

i wyłonienie siê elementów systemu politycznego Wielkiej Brytanii. Teraz chciałabym

przedstawiæ zarys jego funkcjonowania z podziałem na poszczególne elementy składowe.

Zajmê siê tylko parlamentem Angielskim. [35]Parlament WB składa siê formalnie z monarchy,

Izby Lordów i Izby Gmin. S± to dwie izby i monarcha w parlamencie, a nie 3 izby. Poni¿szy

http://www.psz.pl/content/view/2866/

Utworzono 9 February, 2008, 14:52

psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych

schemat przedstawia powi±zania polityczne tych grup (schemat 1):Schemat 1: ¬ródło: Ziêba

A., Parlament Wielkiej Brytanii, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1994 r.

W gestii parlamentu le¿y: Władza ustawodawcza. Teoretycznie, wszystkie trzy człony

parlamentu musz± zgodziæ siê na wprowadzenie nowego prawa; natomiast Izba Lordów

posiada jedynie prawo veta zawieszaj±cego, które w dodatku nie ma zastosowania przy

uchwalaniu bud¿etu. Nadzór nad prac± rz±du. Izba Gmin oraz Izba Lordów nadzoruj± prace

rz±du poprzez system debat, interpelacji oraz powoływanie specjalnych komisji. Kontrola

finansów pañstwa. Ustalanie podatków oraz stanowienie bud¿etu nale¿y do obowi±zków Izby

Gmin. Obrona praw jednostki. Ka¿dy obywatel, który czuje, ¿e został potraktowany

niesprawiedliwie mo¿e zwróciæ siê o pomoc do swojego przedstawiciela w Izbie Gmin lub s±du

apelacyjnego. Wdra¿anie dyrektyw Unii Europejskiej. W obydwu Izbach działaj± specjalne

komisje których zadaniem jest dokładne badanie unijnych dyrektyw przed wprowadzeniem ich

jako praw. Parlament wprowadza równie¿ niezbêdne zmiany w przepisach prawnych

dostosowuj±c je do wymogów prawa europejskiego. Dyskusja nad aktualnymi problemami.

Obydwie izby Parlamentu debatuj± nad kwestiami o istotnym znaczeniu dla społeczeñstwa

brytyjskiego oraz nad wa¿nymi wydarzeniami miêdzynarodowymi. Tematyka tego rodzaju

debat nie jest niczym ograniczona. To parlament ma bardzo wa¿ne prawo, chodzi mianowicie

o zasadê suwerenno¶ci, która to sprawia, ¿e absolutnie nikt nie mo¿e podwa¿yæ woli

parlamentu i uniewa¿niaæ jego ustaw i decyzji.Jednak¿e rz±d mo¿e ograniczyæ to prawo w

fazie procedury ustawodawczej przez:1. Zamkniêcie dyskusji2. Gilotyny3. Kangura

[36]Przykłady ustaw:· Projekty ustaw publicznych (public bills)· Projekty rz±dowe

(government bills) · Prywatne projekty ustaw (private member’s bills)

· Projekty ustaw prywatnych (private bills) · Projekty ustaw

finansowych (money bills) · Projekty ustaw mieszanych (hybryd bills). S± one

ustanawiane w nastêpuj±cym trybie ustawodawczym (schemat 2):

Izba Lordów

Izba Lordów - Izba Wy¿sza - (House of Lords) [39] Pełna, oficjalna nazwa Izby Lordów to:

"The Right Honourable The Lords Spiritual and Temporal of the United Kingdom of Great

Britain and Northern Ireland in Parliament Assembled". Izba Lordów, podobnie jak Izba Gmin

spotyka siê w Pałacu Westminsterskim. Jej obrady plenarne odbywaj± siê w tzw. czerwonej

sali, obrady Izby Gmin odbywaj± siê w sali zielonej. Izba ta nie jest organem objêtym

kadencj±. Jej skład jest wyłaniany na podstawie zasad dziedziczenia i mianowania. Pod koniec

1999 roku prawo do zasiadania w niej miało 670 członków:· 525 lordów do¿ywotnich,

mianowanych przez monarchê, osoby zasłu¿one

w ¿yciu publicznym pañstwa,· 26 lordów duchownych - hierarchowie Ko¶cioła

anglikañskiego: arcybiskupi Canterbury i Yorku, biskupi Londynu, Dhruam i Winchesteru, oraz

innych 21 z urzêdu, · 27 lordów prawa, do¿ywotnio mianowani przez monarchê, tworz±

trzon władzy s±downiczej, · 92 lordów dziedzicznych. [40] Izba przechodziła szereg

reform, [41] ale ta najbardziej aktualna z 1999 roku stanowiła, ¿e posiadanie tytułu lorda

dziedzicznego nie obliguje do automatycznego zsiadania w Izbie Lordów. 410 lordów wybrało z

po¶ród siebie 75. Na czele Izby stoi lord kanclerz, który ma mniejsze uprawnienia ni¿

speaker, ale jest jednocze¶nie ministrem sprawiedliwo¶ci i najwy¿szym funkcjonariuszem

pañstwowym angielskiego s±downictwa. [42] Izba Lordów pełni funkcjê najwy¿szego s±du

apelacyjnego dla całej Wielkiej Brytanii z zakresu prawa cywilnego oraz w sprawach karnych

dla Anglii, Irlandii Północnej i Walii (Szkoci maj± osobny s±d). S±d Izby Lordów działa jako

Komisja Apelacyjna Izby, a jej orzeczenia zawiera cała Izba. [43]

Izba Gmin

Izba Gmin - Izba Ni¿sza - (House of Commons) [44] Liczy obecnie 646 [45] członków

wybieranych według ordynacji wiêkszo¶ciowej, w jednomandatowych okrêgach, o czym

http://www.psz.pl/content/view/2866/

Utworzono 9 February, 2008, 14:52

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: