KOMENTARZE DO NIEKTÓRYCH DZIEŁ SZTUKI.pdf

KOMENTARZE DO NIEKTÓRYCH DZIEŁ SZTUKI

(NAWIĄZANIA DO WYBRANYCH ZAGADNIEŃ

DOTYCZĄCYCH POSZCZEGÓLNYCH EPOK)

Wybrane zagadnienia dotyczące antyku (podręcznik, s. 312–313)

Frencesco del Cossa, Triumf Wenus – malarz zaczerpnął rozwiązanie kompo-

zycyjne bezpośrednio ze sławnej hellenistycznej grupy rzeźbiarskiej (zamiesz-

czonej na tej samej stronie podręcznika); do tego dzieła odwoływało się wielu

artystów, m.in. Rafael i Rubens

Michał Anioł, Dawid – temat co prawda biblijny, ale ujęcie postaci zdecydowanie

antykizujące; uwidocznienie harmonii ludzkiego ciała, studium aktu oraz kon-

trapost jako rozwiązanie kompozycyjne wskazują na bezpośrednią inspirację

rzeźbą antyczną

Leo van Klenze, Gliptoteka monachijska – bezpośrednie odwołanie się do

formy frontonu świątyni antycznej, tu: w budynku muzealnym, co można

interpretować jako przejaw – typowej dla XIX wieku – sakralizacji sztuki

Heinrich Tessenow, Instytut gimnastyki rytmicznej w Hellerau – środkowa część

nawiązuje do proporcji i ogólnego charakteru antycznego frontonu świątyni,

jednakże o wiele bardziej syntetycznie niż na przykład w wypadku monachijskiej

Gliptoteki; brak tu bezpośredniego zaczerpnięcia z repertuaru form antycznych;

dodatkową motywacją do zastosowania antykizującego rozwiązania była za-

pewne funkcja budynku – zarówno gimnastyka, jak i rytm kojarzą się z antykiem

Adam Smolana, Nike II – rzeźba gdańskiego artysty w sposób bardzo prosty, ale

sugestywny odwołuje się do tradycji antycznej, wskazuje na to nie tylko sam

tytuł; forma, choć bardzo syntetyczna, przypomina sławną Nike z Samotraki

z paryskiego Luwru – wysunięta dynamicznie do przodu noga, uniesione,

ale ułamane ramiona, brak głowy to cechy formalne, które odnajdziemy

w obu dziełach; można też zauważyć, że dzieło Smolany dzięki daleko

posuniętemu uproszczeniu przypomina nieco ułamaną grecką kolumną, fałdy

szat stanowiłyby tu odpowiednik kanelury

Arnold Bocklin, Wojna – malarz jednoznacznie nawiązuje do późnośredniowiecz-

nej ikonograﬁi apokalipsy, choć temat (wojna) nie odwołuje się bezpośrednio

do tekstu biblijnego; jednak ujęcie nowoczesnego twórcy wskazuje na to, że ro-

zumie on wojnę jako wcieloną apokalipsę (najsłynniejsze późnośredniowieczne

przedstawienia jeźdźców apokaliptycznych są dziełem Hansa Memlinga i przede

wszystkim Albrechta Durera)

Gustaw Klimt, Portret Adeli Bloch-Bauer I – artysta nawiązał do średniowiecznej

formy – dekoracyjnej, bez głębi perspektywicznej, z bardzo silnie zaznaczoną

warstwą ornamentalną; dodatkowe skojarzenia ze sztuką średniowieczną może

budzić gest portretowanej – złożone na piersi dłonie mogą się kojarzyć

zpodobnymgestemspotykanymczęstowprzedstawieniachZwiastowania

Wybrane zagadnienia dotyczące średniowiecza (podręcznik, s. 314–315)

104

Komentarze doniektórychdzieł sztuki...

Auguste Perret, kościół Notre Dame du Raincy – jeden z najznakomitszych w XX

wieku przykładów zaadaptowania wzorców średniowiecznych w architekturze

sakralnej; choć architekt zastosował bardzo nowoczesną technologię żelbetową

i zrezygnował z wszelkich bezpośrednich nawiązań do form średniowiecznych,

to jednak dzięki klarowności konstrukcyjnej, wertykalizmowi podpór i wprowa-

dzeniu wielkich połaci witraży udało mu się przywołać nastrój świątyni gotyckiej

– przeszklone ściany kojarzą się przede wszystkim z arcydziełem francuskiego

gotyku, jakim jest paryska Sainte-Chapelle

Raymond Hood, Chicago Tribune – ten projekt ze względu na neogotyckie

zwieńczenie budynku bardzo dobrze odpowiadał idei konkursu na stworzenie

najpiękniejszego biurowca świata; świadczy to o żywotności neośredniowiecznej

estetyki jeszcze w okresie międzywojennym

Chrysler Building – jeden z niezliczonych przykładów na żywotność w XX wieku

idei wysokiej, wspinającej się ku niebu wieży, tej samej idei, która przyświecała

budowniczym gotyckich katedr

Ernst Barlach, Pieta – przykład adaptacji typowo średniowiecznego motywu

ikonograﬁcznego w rzeźbie współczesnej; rzeźbiarz nie ogranicza się jednak

do prostego przejęcia historycznego wzoru – przez bardzo daleko posunięte

uproszczenie swej kompozycji nadaje jej dodatkowy, nowy walor, tworząc

sugestię prostego krzyża

Wybrane zagadnienia dotyczące renesansu (podręcznik, s. 316–317)

Leo von Klenze, Konigsbau w Monachium – bezpośrednie nawiązanie do

renesansowych ﬂorenckich palazzi ; najwyraźniej uznano, że tego rodzaju

pierwowzór jest wystarczająco godny, by odwołać się do niego w XIX-wiecznej

rezydencji monarszej

Edouard Manet, Śniadanie na trawie – malarz świadomie igra z tradycją rene-

sansową – układ postaci został zapożyczony bezpośrednio z ryciny Marcantonia

Raimondiego wedle Rafaela, a pomysł, by zestawić na tle pejzażowym ubranych

mężczyzn z nagimi kobietami, zaczerpnął Manet ze sławnego arcydzieła z Luwru

– Koncert wiejski (dawniej przypisywanego Giorgionowi, obecnie często także

Tycjanowi); te szacowne wzorce nie uchroniły Maneta przed skandalem –

współczesne stroje mężczyzn sugerowały sytuację nazbyt dwuznaczną

Bolesław Cybis, Primavera – już w tytule ujawnia się związek dzieła z rene-

sansową tradycją, a ściślej – ze sławnym arcydziełem Botticellego, jednakże

cel Cybisa jest inny niż w pierwowzorze – o ile ﬂorencki artysta ukazywał

skomplikowaną narrację mitologiczną, o tyle polski malarz jest skupiony

raczej na tajemnicy dojrzewania, budzenia się zmysłów, a więc metaforycznej

wiosny ludzkiego życia; aluzję do renesansowego pierwowzoru stanowią kwiaty

zdobiące tapetę

Joseph Cornell, Portret – amerykański artysta zastosował zabieg polegający

na bezpośrednim zacytowaniu renesansowego arcydzieła, jakim jest portret

Pinturicchia, i ukazaniu go w nowym kontekście; wymieszanie zwielokrot-

nionych reprodukcji renesansowego obrazu z całkiem innymi fragmentami

rzeczywistości daje efekt nieco surrealistyczny, a całość można rozumieć jako

rozważanie na temat mechanizmów ludzkiej pamięci (można też dodać, że

Cornell reprodukuje renesansowy pierwowzór w odbiciu lustrzanym)

Komentarzedo niektórychdziełsztuki...

105

Le Corbusier, Modulor – tworząc swego Modulora, a więc idealny wzorzec

człowieka jako miary rzeczy (w tym wypadku przede wszystkim architektury),

dwudziestowieczny architekt odwołał się bezpośrednio do podobnych prób po-

dejmowanych przez artystów renesansu, z których najsławniejszą jest Człowiek

witruwiański Leonarda da Vinci

Maciej Urbaniec, Cyrk – polski plakacista odwołał się do bodaj najsławniejszego

renesansowego arcydzieła, jakim jest Mona Liza . Obraz ten był w ostatnim

stuleciu trawestowany setki, a pewnie wręcz tysiące razy; tu mamy do czynienia

z wyjątkowo inteligentną próbą; artysta w przewrotny sposób zestawił bowiem

ponadczasową statyczność popiersia Mony Lizy z akrobatyczną dynamiką reszty

jej ciała – tej, której na obrazie Leonarda da Vinci nie widzimy

Edvard Munch, Samotna – artysta w oczywisty sposób nawiązał do jednego z naj-

bardziej charakterystycznych motywów romantycznego malarstwa – człowiek

wobec ogromu natury; szczególnie często motyw ten eksplorował Caspar David

Friedrich, tu został powtórzony przez Muncha niemal dokładnie

Erich Kettelhut, projekt scenograﬁi do ﬁlmu Nibelungi Fritza Langa – jakkolwiek

sam literacki pierwowzór Nibelungów jest oczywiście średniowieczny, to jednak

jego popularność w kulturze niemieckiej jest związana z romantyzmem,

a przede wszystkim ze sławnym operowym cyklem Ryszarda Wagnera; także

wzniosła, mroczna i tajemnicza wizja średniowiecza, która ujawnia się w re-

produkowanym tu projekcie Kettelhuta (obecna zresztą do dziś w kulturze

popularnej, wystarczy przypomnieć ekranizację Władcy pierścieni ), ma swe

korzenie w europejskim romantyzmie

Pablo Picasso, Kostnica – XX-wieczny artysta w swej wstrząsającej kompozycji

nawiązuje bezpośrednio (zarówno przez temat, jak i układ kompozycyjny) do

swego wielkiego rodaka, Francisca Goyi, którego obrazy należą do jednych

z najbardziej wstrząsających doby romantyzmu

Tadeusz Trepkowski, V Konkurs Chopinowski – jeden z najwybitniejszych

polskich plakacistów odwołuje się do popularnych wyobrażeń łączących twór-

czość romantycznego geniusza Fryderyka Chopina z melancholijnym, niemal

monochromatycznym pejzażem mazowieckim

Leszek Sobocki, Duszno – obraz krakowskiego malarza ciekawie wpisuje się

w romantyczną tradycję polskiej kultury; powstał w trudnym okresie po

zdławieniu wolnościowych aspiracji Polaków w latach 1980–1981 i zarówno

tytułem, jak i samą kompozycją malarską obrazuje panującą wówczas atmosferę

braku powietrza, przestrzeni, wolności; artysta (mamy tu do czynienia z auto-

portretem), ubrany w strój przypominający kostium Stańczyka, romantycznym

gestem próbuje zedrzeć z siebie zalewającą go czerwień i wydobyć się ku jasnej

przestrzeni wolności

Wybrane zagadnienia dotyczące romantyzmu (podręcznik, s. 318–319)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: