ĆWICZENIE 1
Ä Epidemiologia – nauka o rozpowszechnianiu, czyli o częstości występowania i rozmieszczenia
chorób, inwalidztwa, zgonów i ewentualnych innych zjawisk biologicznych w populacjach ludzkich oraz o czynnikach wpływających na ich rozmieszczenie lub warunkujących ich występowanie. Dyscyplina ta ma swój udział w rozszerzaniu wiedzy medycznej, określając rozmiary problematyki zdrowotnej, ustalając czynniki etiologiczne oraz służąc ocenie działalności leczniczej i profilaktycznej.
A CELE BADAŃ EPIDEMIOLOGICZNYCH:
— zajmują się określeniem częstości występowania chorób i innych zjawisk zdrowotnych w populacji,
— wykrywają przyczyny chorób,
— na ich podstawie opracowuje się działania profilaktyczne.
A 4 OKRESY EWOLUCJI EPIDEMIOLOGII:
1. Przednaukowe rozumienie przyczynowości chorób – starano się wyjaśnić skąd biorą się choroby.
2. Okres rozwoju epidemiologii – era epidemiologii środowiskowej – środowisko przyczyną występowania chorób. Przedstawiciele: Hipokrates, Snow (badanie skąd się wzięła cholera – źródłem zakażenia była skażona woda w studni w Londynie), Jener (przeprowadził badania związane z zaszczepieniem – zastosował szczepionkę przeciwko ospie).
3. Era mikrobiologii – uczeni starali się wyjaśnić co jest przyczyną chorób. Koch (prątki Kocha przy gruźlicy), Pasteur (pracował nad wścieklizną).
4. Współczesne podejście epidemiologiczne – skąd się biorą choroby.
Ä Epidemie – wystąpienie zachorowań na daną chorobę, pochodzących z jednego źródła wśród ludności na określonym terenie i w określonym czasie w liczbie wyraźnie większej, niż w poprzednich latach (zwiększona zapadalność), inaczej mówiąc to wzrost liczby zachorowań w porównaniu z okresem poprzednim.
Ä Do wystąpienia epidemii potrzebne są czynniki:
1. czynnik gospodarza – stan zdrowia gospodarza jest wynikiem interakcji pomiędzy
wyposażeniem genetycznym a środowiskiem.
A Uwarunkowania genetyczne:
— sprzężone z płcią choroby: hemofilia, daltonizm,
— grupa krwi A – rak żołądka,
— grupa krwi 0 – wrzody dwunastnicy.
A Czynniki ryzyka:
— picie alkoholu,
— palenie tytoniu,
— niewłaściwa dieta,
— leki antykoncepcyjne,
— hormonalna terapia zastępcza.
Ø Osoby o charakterze wybuchowym częściej chorują na niektóre schorzenia niż te, o charakterze łagodnym.
2. czynniki środowiskowe:
A Środowisko:
— biologiczne,
— fizykochemiczne,
— społeczne.
A Fizykochemiczne:
— czynniki fizyczne (temp. powietrza, ruch powietrza, wilgotność),
— czynniki chemiczne (skład wody, gleby, powietrza),
— czynniki biologiczne (czynniki żywe: bakterie, wirusy, grzyby, pasożyty).
A Społeczne – wzajemne relacje międzyludzkie:
— mikrośrodowisko – na jednostkę,
— makrośrodowisko – na populację
Oba na siebie oddziaływują.
Ø Najmniejszym środowiskiem jest środowisko rodzinne. Makro – szkoła, państwo, miejsce pracy.
3. czynnik chorobotwórczy (etiologiczny):
— choroby zakaźne (czynniki chorobotwórcze zaliczane do świata organizmów żywych: grzyby, pasożyty, wirusy, bakterie),
— choroby cywilizacyjne (przeważnie materie nieożywione) wywoływane są przez wiele czynników np.: alkohol, papierosy, nadwaga, otyłość; przyczyną są niewłaściwe zachowania zdrowotne.
A Choroby:
1. choroby cywilizacyjne, związane z rozwojem cywilizacji (krążenia, nowotwory, otyłość, próchnica),
2. choroba zakaźne,
3. choroby nowopojawiające się,
4. bioterroryzm.
Ø Klasyczne – umiemy sobie radzić.
Ø Nowe przyczyny – choroby nowopojawiające się. Czynnik etiologiczny poznajemy na bieżąco. Trudno jest wynaleźć szczepionkę przeciwko (np. Borelioza, AIDS, SARS).
A Do wystąpienia epidemii choroby zakaźnej potrzebne są 3 elementy:
— źródło zakażenia,
— drogi szerzenia się zakażenia,
— osobniki podatne na zakażenie.
ZDROWIE
Ä Rozumienie pojęcia zdrowia:
A Zdrowie – (wg WHO) to pełny dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny, a nie tylko brak choroby, czy niedomagania.
A Zdrowie – stan lub zdolność organizmu ludzkiego do wykonywania odpowiednich czynności w określonych warunkach środowiskowych i genetycznych (definicja z lat 60.).
A Zdrowie – stan swoistej równowagi albo oddziaływania między układem, jaki stanowi organizm człowieka a otaczającym go środowiskiem zewnętrznym, równowagi umożliwiającej trwanie, rozwój i reprodukcję człowieka (definicja z lat 90.).
A Zdrowie jest wartością i dzięki niej jednostka może spełniać swoje aspiracje.
A Zdrowie jest zasobem, bogactwem, które warunkuje rozwój społeczny, bo zdrowie społeczne tworzy wartościowe dobra kulturowe.
A Zdrowie jest środkiem do codziennego życia, tworząc lepszą jego jakość.
Ä Czynniki warunkujące zdrowie człowieka:
— biologia człowieka 10-15%,
— środowisko 10-15%,
— styl życia 50-60% (do 75%),
— opieka medyczna 10-15%.
A Styl życia – składają się na to nasze zachowania:
1. pozytywne, prozdrowotne:
— unikanie używek,
— umiarkowana aktywność fizyczna,
— prawidłowa dieta.
2. negatywne, antyzdrowotne:
— zła dieta,
— brak aktywności fizycznej,
— stres,
— narkomania,
— lekomania.
Ø Zachowania pozytywne, negatywne wpływają na zdrowie.
A Aspekty zdrowia:
1. zdrowie fizyczne – prawidłowe funkcjonowanie układów i narządów,
2. zdrowie psychiczne – zdolność do prawidłowego myślenia, radzenie sobie z lękiem, depresją,
3. zdrowie społeczne – zdolność utrzymywania prawidłowych relacji międzyludzkich,
4. zdrowie duchowe – związane z praktykami religijnymi, zasadami moralnymi oraz spokojem wewnętrznym.
Ø Zdrowy – prawidłowe funkcjonowanie tych 4 aspektów, równowaga między nimi zapewnia zdrowie (brak choroby).
Ä CZYNNIKI ZAGRAŻAJĄCE ZDROWIU (wg WHO):
1. jakość żywności – zanieczyszczenia, surowce i poziom wyżywienia populacji,
2. wykształcenie ludzi – związany z tym poziom wiedzy o zdrowiu, oświata i kultura ludności,
3. warunki pracy – bezpieczne warunki pracy,
4. sytuacja na rynku pracy (zapewnienie pracy),
5. zbiorowe spożycie i oszczędzanie,
6. warunki transportu towarów i przedmiotów,
7. warunki komunikacji i łączności,
8. warunki mieszkaniowe,
9. higiena otoczenia i osobista,
10. wypoczynek i rozrywki, rekreacja po pracy, urlopy,
11. system zabezpieczeń społecznych w razie choroby, inwalidztwa, opieka nad dziećmi i osobami starszymi,
12. swobody obywatelskie (zapewnienie dobrego samopoczucia, wolności).
Ø Brakuje skutecznych leków p/ nowotworom, chorobom wirusowym, bakteryjnym.
Ø Brak stabilności środowiska, otoczenia.
A Populacja jest zdrowa, gdy:
— świadczy o tym długość średniego przeżycia populacji,
— jest niska wypadkowość,
— są bezpieczne warunki pracy,
— jest niskie spożycie alkoholu i palenia papierosów,
— jest dobry rozwój fizyczny populacji (właściwa waga, wzrost, rozwój morfologiczny),
— są dobre warunki mieszkaniowe.
A Długość życia – średnia długość życia w Polsce wydłuża się. Kobiety żyją dłużej – 78 lat. Mężczyźni żyją krócej – 67 – 68 lat. Kraje skandynawskie – żyją najdłużej.
Ä W OCENIE STANU ZDROWIA SĄ 2 RODZAJE MIERNIKÓW:
1. Pozytywne:
Ø Określane są mianem rozwoju i sprawności, dostarczają informacji o adaptacji organizmu do zmieniającego się środowiska. Prawidłowość ich zależy od tego jak działa na nas środowisko.
a) te, które określają rozmiary ciała (waga i wzrost):
— obliczamy BMI – informuje czy jest nadwaga, normowaga, niedowaga, otyłość,
— obwód bicepsa,
— obwód pasa i bioder.
b) te które określają składniki naszego ciała (tkanka tłuszczowa, woda, mięśnie)
c)&...
elyaught