Wykład 6 - Toksykologia związków uzależniających
Toksykologia związków uzależniających.
Nałóg - jest to stan powodujący przymus zażywania danego środka, wywołujący uzależnienie psychiczne i fizyczne. Występuje wyraźna tendencja do stałego zwiększania dawki.
Przyzwyczajenie (nawyk) - jest stanem powodującym pragnienie, ale nie przymus, zażywania danego środka.
Przyzwyczajenie charakteryzuje się:
- ograniczoną tendencją do zwiększania przyjmowanej dawki
- ograniczoną zależnością psychiczna
- brakiem zależności fizycznej
- brakiem objawów abstynencji
Szkodliwy wpływ przyzwyczajenia rozciąga się tylko na jednostki i nie daje następstw społecznych.
Uzależnienie lekowe (zależność lekowa, lekozależność) - (wg WHO) jest stanem psychicznym, a nieraz także fizycznym, spowodowanym zażywaniem leków. W zjawisku zależności lekowej może wystąpić przyzwyczajenie, które prowadzi do tolerancji leków tj. zwiększania dawki w celu uzyskania oczekiwanego działania farmakologicznego.
Tolerancja- związana jest ze zjawiskiem zmniejszania skutków działania dawki, co prowadzi do jej zwiększenia w celu uzyskania zamierzonego działania farmakologicznego.
Zespól absytnencyjny (zespół odstawienia, głód narkotykowy)
Zespół objawów charakterystycznych dla zależności fizycznej:
- ślinotok,
- czkawka,
- pocenie się,
- bezsenność,
- bóle głowy,
- bóle mięśniowe,
- pobudzenie ruchowe,
- niepokój,
- wzrost ciśnienia krwi
Halucynacje (omamy) - są to wrażenia zmysłowe bez podniety zewnętrznej, powstające po zażyciu środka narkotycznego lub halucynogenu, połączone z objawami depresji, lekiem, niepokojem.
Omamy mogą powstawać w zakresie każdego zmysłu:
- wizje wzrokowe, słuchowe, dotykowe, smakowe, węchowe
- zmiana nastroju
- błogostan
Typy toksykomanii:
1. Morfinowy
2. Barbituranowo-alkoholowy
3. Kokainowy
4. Canabis
5. Amfetaminowy
6. Kat
7. Substancji halucynogennych
8. Lotnych rozpuszczalników
1. Typ morfinowy: morfina (Maja, Morfeusz, Miss Emma):
- kokaina ( Koda, Kreda, Pop)
- heroina (Hera, Królowa, Smoła, Kambodża, Biała dama, Mexico)
- tebaina
- papaweryna
Morfina
Dawka smiertelna:
- doustana = 0,2g - 0,4g
- podskorna = 0,1g - 0,2g
Zatrucie ostre:
- zwężenie źrenic (źrenice szpilkowate)
- senność przechodząca w sen narkotyczny
- oddech wolny, płytki, ulega zatrzymaniu
Zatrucie przewlekle:
- nerwobóle
- zmiany czucia i nastroju
- suchość skory
- zmiany zwyrodnieniowe w narządach
- suchość błon śluzowych gardła i górnych dróg oddechowych
2. Typ barbituranowo-alkoholowy:
- leki nasenne - głównie pochodne kwasu barbiturowego (Dermy, Prochy, Pestki, Dragi, Pigułki Goryle)
- ataraktaki - pochodne benzodiazepiny - (Downers, Rolki, Pestki)
- leki przeciwbólowe (głównie fenacetyna)
3. Typ kokainowy - kokaina, jeden z 14 alkaloidów zawartych w liściach krasnodrzewu peruwianskiego (Erytroxylum coca), rosnącego dziko lub uprawianego na terenach Ameryki Południowej.
Kokaina:
Dawka śmiertelna
- doustna = 1,0g - 1,5g
- podskórna = 0,3g
- rozszerzenie źrenic
- niepokój, drżenia mięśniowe
- tachykardia, podwyższenie ciśnienia krwi
- duże pobudzenie psychoruchowe
- bóle brzucha i wymioty, napady drgawkowe
- śpiączka, niewydolność krążenia z zaburzeniami rytmu serca
Zatrucia przewlekle:
- nadżerki - zwane wrzodami kokainowymi
- czerwony nos, oznaki egzemy, bladość twarzy, mała masa ciała
- ogólne osłabienie, gadatliwość, zawroty głowy i wymioty
- obrzęk płuc, zawal serca, zator lub krwiak mózgu, ostra niewydolność nerek
Postacie i drogi podania kokainy:
a) Liście kokainy - żucie
b) Chlorowodorek kokainy (Biała dama, Śnieg, Koka, Puder, Julia, Kolumbijka, Peruwian, Lady, Złoty proszek) - doustnie, donosowo, dożylnie, podskórnie, dospojówkowo, dopochwowo, doodbytniczo
c) Pasta kokainowa (Green Paste, Paste Lavade) - produkt pierwotny w procesie otrzymywania kokainy z liscie - palenie
d) Freeebase (kokaina pozbawiona soli chlorowodorkowej) (Rocks, Chips) - wydychanie oparów
e) Crack (zanieczyszczona forma Freebase) (Dumex-Crack) - palenie, wdychanie oparów
4. Typ canabis (alkaloidy konopi) - konopie indyjskie (Cannabis sativa, Cannabis indica), rośnie dziko
w Azji Środkowej.
Konopie indyjskie zawierają wielopierścieniowe terpenoidy, z których najbardziej aktywne składniki to:
- tetrahydrokanabinole (THC)
- kanabinol (CBN)
- kanabidiol (CBD)
- kwas kanabidiolowy (CBDA)
Przetwory konopi indyjskich:
- Marihuana - mieszanka suchych liście i kwiatostanów żeńskich (1-3%)
- Haszysz - mieszanka żywicy kwiatostanów żeńskich i kwitnących szczytów roślin (5-10%)
- Olej haszyszowy - wyciąg z marihuany lub haszyszu (30-50%)
kanabinole
Objawy zatrucia
- pobudzenie (dobry humor, łatwość wysławiania się)
- senność
- zmiany w płucach jak u palaczy papierosów
- osłabienie pamięci
- opóźniony refleks
5. Typ amfetaminowy - amfetamina - fenyloizopropyloamina (Dynamid, Speed, Amfa, Spidzih,
Voltówka, Przyspieszacz)
Amfetamina jest amina sympatykomimetyczną, strukturalnie podobna do noradrenaliny i dopaminy.
Jej pochodne to:
- metamfetamina
- deksamfetamina
- fenmetryzyna
- metylofendian
Objawy przedawkowania amfetaminy:
- bezsenność, nadmierna drażliwość
- skłonność do kłótni, wybuchowość
- kołatanie i niemiarowość serca
- brak łaknienia
- zaparcia
6. Typ kat (katyna, pochodna efedryny) - we wschodniej Afryce powszechnym obyczajem, praktykowanym od wieków jest żucie liści lub picie naparu (herbata arabska lub abisyńska) z drzew Catha edulis (czuwaliczka jadalna) - zawierają one szereg aktywnych substancji, z których najważniejsze to: katyna (norpseudoefedryna), katynina, eudulina.
Objawy zatrucia:
- pobudzenie
- euforia
- gadatliwość
- hamuje łaknienie
7. Typ substancji halucynogennych - związki pochodzenia roślinnego (grzyby) lub otrzymane syntetycznie (często na bazie surowców roślinnych):
Kaktus meksykanski - meskalina
Muchomor czerwony - muscymol
Kołpak motylkowy – psylocybina
1. Grupa -pochodne indolowe
· pochodne ergoliny
- lizergid /LSD/
- amid kwasu ;izergowego
· pochodne tryptaminy
- dimetylotryptamina /DMT/
- N,N – dipropylotryptamina
- bufotenina
- psylocybina
- psylocyna
- baeocystyna
· pochodne karboliny
- harmina
- harmalina
- harman
2. Grupa – fenyloalkiloaminy
· Pochodne fenyloetyloaminy
- meskalina
- 2,5 – dimetoksy – 4- bromofenetylamina
- 2,5 – dimetoksy – 4- jodofenetylamina
· pochodne fenyloizopropyloaminy / amfetaminy/
- 2,5 –dimetoksy – 4- metyloamfetamina /DOM/STOP/
- 3,4-metylenodioksyamfetamina / MDA/
- 4- metoksyamfetamina / PMA/
- 3,4,5- trimetoksyamfetamina /DMA/
Lizergid (LSD) - otrzymywany w wyniku półsyntezy z kwasu lizergowego, występującego w sporyszu.
- zmiany nastroju
- euforia, depresja lub uczucie lęku
- halucynacje wzrokowe, słuchowe, smakowe, dotykowe
- dezorientacja w czasie i przestrzeni
- pozbawienie osobowości (rozdwojenie jaźni)
8. Typ lotnych rozpuszczalników (wziewnych)
Najczęściej przyjmowanie środki odurzające z grupy lotnych rozpuszczalników:
- węglowodory i ich chlorowcopochodne (np. benzen, toluen, czterochlorek węgla, trichloroetylen (TRI))
- alkohole (metylowy, etylowy)
- estry (octan amylu)
- etery (eter etylowy, eter winylowy)
- ketony (aceton)
- gazy (podtlenek azotu)
- nitraty (azotyn: amylu, butylu, propylu i izopropylu)
Lotne rozpuszczalniki działają pobudzająco (działanie krótkotrwale) i depresyjne na OUN.
Objawy wywołane przyjęciem lotnych rozpuszczalników:
- euforia z tendencja do fantazjowania
- uczucie dezorientacji w czasie i przestrzeni
- omamy wzrokowe podobne do marzeń sennych
- urojone uczucie siły i mocy
- zawroty głowy, mdłości
- halucynacje (trichloroetylen)
Typ toksykomanii
Zależność psychiczna
Zależność fizyczna
Tolerancja
Morfinowy
+++
elyaught