{\rtf1\ansi\deff0{\fonttbl{\f0\fnil\fcharset238{\*\fname Courier New;}Courier New CE;}{\f1\fnil\fcharset0 Courier New;}} \viewkind4\uc1\pard\lang1045\f0\fs20 Tybeta\'f1ska Ksi\'eaga Umar\'b3ych \par TYBETA\'d1SKA \par KSI\'caGA \par UMAR\'a3YCH \par \par \par prze\'b3o\'bfy\'b3 IRENEUSZ KANIA \par \par \par WIELKIE WYZWOLENIE \par Z BAR-DO \par PRZEZ \par S\'a3UCHANIE \par \par \par \par \par \par \par \par IRENEUSZ KANIA \par \par BAR-DO THOS-GROL \par czyli \par TYBETA\'d1SKA KSI\'caGA UMAR\'a3YCH \par \par \par Przedstawiony tekst domaga si\'ea kr\'f3tkiego cho\'e6by wprowadzenia, i to nie tylko \par dlatego, \'bfe jest to pierwszy jego przek\'b3ad na j\'eazyk polski wprost z \par tybeta\'f1skiego orygina\'b3u. \par Nie znaczy to, \'bfe jest on w naszym kraju ca\'b3kowicie nieznany. Owszem, niekt\'f3rzy \par spo\'b6r\'f3d orientalist\'f3w, przede wszystkim za\'b6 wcale ju\'bf liczna gromadka buddyst\'f3w \par polskich (praktykuj\'b1cych r\'f3\'bfne tradycje tybeta\'f1skiej Mahajany), mieli okazj\'ea \par zetkn\'b1\'e6 si\'ea z Bar-do Thos-grol1 w przek\'b3adzie angielskim (wersja Evans-Wentza i \par Lamy Kazi Dawa-Samdup z roku 1928 oraz najnowsza - Franceski Fremantle i Ch\'f6gyam \par Trungpy z roku 1975 2). By\'e6 mo\'bfe nieco szerzej znany jest tak\'bfe komentarz, jaki \par do tego tekstu napisa\'b3 C.G. Jung. Wszystko to nie zmienia jednak faktu, \'bfe \par Bar-do Thos-grol nadal ma u nas status "ksi\'eagi dla wtajemniczonych" - a tak \par wcale by\'e6 nie powinno. \par Nie powinno tak by\'e6 po pierwsze dlatego, \'bfe jest to tekst z r\'f3\'bfnych powod\'f3w \par bardzo interesuj\'b1cy, nie tylko dla specjalist\'f3w. Po drugie - w nim samym zawarty \par jest nakaz rozpowszechniania go wszelkimi sposobami w\'b6r\'f3d wszystkich ludzi, \par "g\'b3oszenia go na ulicach" - jak m\'f3wi orygina\'b3. Nawet je\'b6li przyjmiemy, \'bfe \par zalecenie takie odnosi si\'ea do buddyst\'f3w, to przecie\'bf uzna\'e6 mo\'bfna w ka\'bfdym razie, \par i\'bf na naszym terenie oznacza ono mo\'bfliwo\'b6\'e6 i celowo\'b6\'e6 zdj\'eacia z Bar-do Thos-grol \par piecz\'eaci ezoteryczno\'b6ci, kt\'f3ra moc\'b1 jakiego\'b6 nieporozumienia przylgn\'ea\'b3a do\'f1 na \par do\'b6\'e6 d\'b3ugo. \par Po trzecie - od pewnego czasu o Bar-do Thos-grol g\'b3o\'b6no na Zachodzie. Tytu\'b3 ten \par (niemal wy\'b3\'b1cznie tytu\'b3) pojawia si\'ea ostatnio do\'b6\'e6 cz\'easto w literaturze \par tanatologicznej - kt\'f3rej niebywa\'b3ego rozkwitu jeste\'b6my \'b6wiadkami - a tak\'bfe \par religioznawczej. Faktem jest, \'bfe wiele do\'b6wiadcze\'f1 i prze\'bfy\'e6 os\'f3b odratowanych \par ze \'b6mierci klinicznej, prze\'bfy\'e6, kt\'f3re opisa\'b3 Raymond Moody w bestsellerze sprzed \par paru lat, ksi\'b1\'bfce Life after Life, mniej czy bardziej dok\'b3adnie przypomina pewne \par stronice Bar-do Thos-grol, tekstu datowanego, b\'b1d\'bc co b\'b1d\'bc, na wiek XIV wedle \par najostro\'bfniejszych przypuszcze\'f1, w rzeczywisto\'b6ci zapewne znacznie starszego 3. \par Czwarta przyczyna - w moim przekonaniu najg\'b3\'eabiej le\'bf\'b1ca i najistotniejsza - to \par ta, \'bfe wbrew pozorom Bar-do Thos-grol nie jest wy\'b3\'b1cznie ksi\'eag\'b1 o \'b6mierci i \par umieraniu. Je\'b6li spojrze\'e6 na\'f1 z punktu widzenia typologii religioznawczej, jawi \par si\'ea ten tekst jako klasyczny scenariusz inicjacyjny z g\'b3\'f3wnymi jego elementami: \par zej\'b6cie do "przestrzeni po\'b6miertnej" (bar-do), w\'eadr\'f3wka w niej - przej\'b6cie przez \par r\'f3\'bfnorakie pr\'f3by - i wyzwolenie, czyli zmiana statusu bytu. \par O tym, \'bfe wiele naszych do\'b6wiadcze\'f1 i prze\'bfy\'e6 mo\'bfna por\'f3wnywa\'e6 ze \'b6mierci\'b1 za \par \'bfycia, \'bfe umiera si\'ea wielokrotnie - wie ka\'bfdy doros\'b3y cz\'b3owiek. Pouczaj\'b1 nas o \par tym r\'f3wnie\'bf wielcy my\'b6liciele doby wsp\'f3\'b3czesnej, jak Mircea Eliade czy Karl \par Rahner. \'afycie nasze cz\'easto objawia "struktur\'ea inicjacyjn\'b1" (zw\'b3aszcza etap zwany \par descensus ad inferos), i to szczeg\'f3lnie chyba w ostatnich czasach. Nie mog\'b1 \par zatem zaskakiwa\'e6 nast\'eapuj\'b1ce s\'b3owa Franceski Fremantle, t\'b3umaczki Bar-do \par Thos-grol: "Tak wi\'eac, jakkolwiek ksi\'b1\'bfk\'ea t\'ea napisano rzekomo dla umar\'b3ych, w \par rzeczywisto\'b6ci traktuje ona o \'bfyciu. Sam Budda nie zwyk\'b3 roztrz\'b1sa\'e6 tego, co \par dzieje si\'ea po \'b6mierci, bo takie pytania nie s\'b1 u\'bfyteczne w poszukiwaniu \par rzeczywisto\'b6ci hic et nunc. Jednakowo\'bf nauki o reinkarnacji, sze\'b6ciu rodzajach \par istnienia i bar-do, stanie po\'b6rednim pomi\'eadzy nimi, w du\'bfej mierze odnosz\'b1 si\'ea \par do obecnego \'bfycia, niezale\'bfnie od tego, czy stosuj\'b1 si\'ea one r\'f3wnie\'bf do istnienia \par po\'b6miertnego. Podkre\'b6la si\'ea cz\'easto, \'bfe celem odczytywania Bar-do Thos-grol \par cz\'b3owiekowi zmar\'b3emu jest przypomnienie jego post\'eapowania za \'bfycia. Ksi\'eaga \par umar\'b3ych mo\'bfe nas pouczy\'e6, jak \'bfy\'e6". (Wst\'eap, s. XIX-XX) \par Podobnego zdania jest r\'f3wnie\'bf Ch\'f6gyam Trungpa, \'bfyj\'b1cy w USA tybeta\'f1ski mistrz, \par autorytet w problematyce tanatologicznej, jak by\'b6my powiedzieli, i autor \par wst\'eapnego komentarza do wzmiankowanego przek\'b3adu Franceski Fremantle. Powiada on \par tak: "Bar-do znaczy rozsiew. Jest to nie tylko przerwa, zawieszenie po naszej \par \'b6mierci, ale r\'f3wnie\'bf zawieszenie w jakiej\'b6 sytuacji \'bfyciowej; umieranie zdarza \par si\'ea tak\'bfe za \'bfycia. Do\'b6wiadczenie bar-do jest cz\'ea\'b6ci\'b1 naszej podstawowej \par struktury psychologicznej. Przez ca\'b3y czas zdarzaj\'b1 nam si\'ea wszelkie rodzaje \par do\'b6wiadczenia bar-do - do\'b6wiadczenia paranoi czy te\'bf zagubienia w codziennym \par \'bfyciu; jest to tak, jakby\'b6my nie byli pewni ziemi pod stopami, nie wiedz\'b1c, o co \par mam chodzi i dok\'b1d zmierzamy. Tote\'bf niniejsza ksi\'b1\'bfka jest nie tylko przes\'b3aniem \par dla tych, kt\'f3rzy w\'b3a\'b6nie maj\'b1 umiera\'e6 lub ju\'bf umarli; jest to r\'f3wnie\'bf przes\'b3anie \par dla tych, co si\'ea narodzili. Narodziny i \'b6mier\'e6 dotycz\'b1 ka\'bfdego, ci\'b1gle, w tej \par w\'b3a\'b6nie chwili", (s. 1-2) \par Mamy wi\'eac do czynienia ze znamienn\'b1 zbie\'bfno\'b6ci\'b1 postaw my\'b6licieli Wschodu i \par Zachodu, wywodz\'b1cych si\'ea wszak z wielce odmiennych tradycji duchowych. Wolno \par mniema\'e6, \'bfe ta konwergencja odzwierciedla pewien stan og\'f3lniejszej \'b6wiadomo\'b6ci \par egzystencjalnej - mo\'bfe nie tyle radykalnie nowy, ile coraz powszechniejszy, i \'bfe \par na jej wytworzenie si\'ea jaki\'b6 wp\'b3yw mia\'b3a - obok czynnik\'f3w natury hermeneutycznej \par - r\'f3wnie\'bf ca\'b3kowicie nowa sytuacja wsp\'f3\'b3czesnego cz\'b3owieka, poddanego zagro\'bfeniu \par absolutnemu, i ca\'b3ych zbiorowo\'b6ci, prze\'bfywaj\'b1cych coraz cz\'ea\'b6ciej t\'ea cz\'ea\'b6\'e6 \par scenariusza inicjacyjnego, kt\'f3r\'b1 okre\'b6lamy mianem descensus ad inferos. \par Wszystko to jest niew\'b1tpliwie interesuj\'b1ce, ale nie wystarcza\'b3oby do uznania \par tybeta\'f1skiej Ksi\'eagi umar\'b3ych za tekst niezwyk\'b3y, co uczyni\'b3em na pocz\'b1tku. \par Tekst\'f3w b\'ead\'b1cych scenariuszami inicjacyjnymi znaj\'b1 wszak do\'b6\'e6 du\'bfo zar\'f3wno \par dzieje religii, jak i dzie\'b3a literackie r\'f3\'bfnych narod\'f3w i epok, by wspomnie\'e6 \par bodaj najs\'b3awniejsze z nich - Bosk\'b1 Komedi\'ea. Bar-do Thos-grol wyra\'bcnie jednak \par r\'f3\'bfni si\'ea od nich wszystkich. Ni\'bfej postaram si\'ea jak najkr\'f3cej przedstawi\'e6 \par g\'b3\'f3wn\'b1 osobliwo\'b6\'e6 tej ksi\'eagi, z zastrze\'bfeniem, \'bfe z braku miejsca musz\'ea to \par uczyni\'e6 pobie\'bfnie i upraszczaj\'b1c wiele spraw zas\'b3uguj\'b1cych na znacznie g\'b3\'eabsze i \par wszechstronniejsze o\'b6wietlenie, co mo\'bfe b\'ead\'ea mia\'b3 sposobno\'b6\'e6 zrobi\'e6 przy innej \par okazji. Tutaj luk\'ea t\'ea cz\'ea\'b6ciowo staram si\'ea wype\'b3ni\'e6 w przypisach. \par Zak\'b3adam przy tym u Czytelnika minimum og\'f3lnej wiedzy o buddyzmie. \par Tybeta\'f1skie s\'b3owo bar-do (lub bar-ma-do) znaczy "to, co jest mi\'eadzy (dwoma)", \par "przestrze\'f1 po\'b6rednia", i w literaturze tybeta\'f1skiego buddyzmu pe\'b3ni funkcj\'ea \par odpowiednika terminu sanskryckiego antarabhawa, dos\'b3ownie: "mi\'eadzy-byt". Termin \par ten oznacza sytuacj\'ea kogo\'b6, kto rozsta\'b3 si\'ea z tym \'bfyciem, a nie wszed\'b3 jeszcze w \par now\'b1 form\'ea istnienia; stoi przed nim otworem sze\'b6\'e6 sfer samsary, ale tak\'bfe \par mo\'bfliwo\'b6\'e6 ostatecznego uwolnienia si\'ea od ko\'b3owrotu egzystencji - czyli mo\'bfliwo\'b6\'e6 \par nirwany. To, gdzie si\'ea w ko\'f1cu znajdzie, zale\'bfy w du\'bfej mierze od jego dobrego i \par z\'b3ego karmana (uczynk\'f3w w poprzednich \'bfywotach), ale r\'f3wnie\'bf od w\'b3asnego wyboru; \par ten za\'b6 zdeterminowany jest zdolno\'b6ci\'b1 przebrni\'eacia przez pr\'f3by, kt\'f3re polegaj\'b1 \par na rozpoznawaniu w\'b3a\'b6ciwej istoty pojawiaj\'b1cych si\'ea w bar-do gniewnych i \par spokojnych postaci r\'f3\'bfnych b\'f3stw tantrycznych oraz \'b6wiat\'b3o\'b6ci. Zdolno\'b6\'e6 t\'ea \par nazywa si\'ea w Bar-do Thos-grol (roz)poznawaniem, rozumieniem, wiedz\'b1; pe\'b3ni ona \par funkcj\'ea soteriologiczn\'b1. Ngo-\'b6es-pa dang grol-ba dus-mnyam-du 'ong-ngo ("Ze \par zrozumieniem przychodzi wyzwolenie") - oto motyw przewodni ca\'b3ej ksi\'eagi, \par nadaj\'b1cy jej - obok przepe\'b3niaj\'b1cych j\'b1 \'b6wiat\'b3o\'b6ci i blask\'f3w, w czym przypomina \par niekt\'f3re teksty Kaba\'b3y, jak Sefer Bahir czy Zohar - silnie gnostyczny koloryt. \par Tybeta\'f1ska ksi\'eaga umar\'b3ych jest w\'b3a\'b6nie kompendium takiej wiedzy i jakby \par przewodnikiem dla zm...
mars2323