rusztowanie posadowienie.pdf

Prewencja i promocja

Błędy w montażu cz. I

Posadowienie

rusztowań

Zagrożenia

w budownictwie

Budownictwo należy do tych gałęzi

gospodarki, które charakteryzują się

wysokim stopniem ryzyka ze względu

na występujące w procesach pracy za-

grożenia zawodowe i wypadkowe.

W tej branży odnotowuje się znaczną

ilość wypadków przy pracy, niestety

także śmiertelnych lub powodujących

trwałe kalectwo u poszkodowanych.

Zanalizy wypadków, do których do-

szło na placach budowy, wynika, że

najczęstszymi i najpoważniejszymi

w skutkach zdarzeniami wypadkowy-

mi są upadki z wysokości, w tym także

te, wynikające z nieprawidłowej eks-

ploatacji rusztowań .

Dariusz Gnot

Piotr Kmiecik

W tym numerze „Inspektora Pracy” chcemy zapoczątkować

cykl artykułów dotyczących kwestii związanych z montażem

rusztowań. Pragniemy zwrócić uwagę na sprawy związane

z prawidłowym posadowieniem konstrukcji, ich kotwieniem,

stężaniem oraz eksploatacją.

Fragmenty obowiązujących przepisów dotyczących posadowienia

rusztowania

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpie-

czeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47,

poz. 401)

§ 114 Rusztowania należy ustawiać na podłożu ustabilizowanym i wyprofilowanym, ze

spadkiem umożliwiającym odpływ wód opadowych.

§130 Droga przemieszczania rusztowań przejezdnych powinna być wyrównana,

utwardzona, odwodniona, a jej spadek nie może przekraczać 1%.

Polska Norma PN-M-47900-2 – „Rusztowania stojące metalowe robocze. Ruszto-

wania stojakowe z rur.”

4.4. Posadowienie rusztowań

4.4.1. Posadowienie rusztowań na podłożu gruntowym.

Wielkość podkładów należy tak dobrać, aby dla podłoży gruntowych były spełnione

wymagania normy wg pkt. 4.3.1 (tj. nośność podłoży gruntowych, na których jest

montowane rusztowanie nie może być mniejsza niż 0,1 MPa). Nośność podłoża na-

leży ustalać wg PN-B-03020: 1981 (PN-81/B-03020) lub w inny sposób uzasadniony

technicznie. Podłoże dla rusztowań ruchomych powinno być utwardzone lub powin-

ny być wykonane pasy jezdne. Dla posadowienia rusztowania na podłożu gruntowym

zamarzniętym należy powierzchnię terenu uprzednio wyrównać warstwą rozmarznię-

tego piasku. Niedopuszczalne jest ustawianie stojaków na podkładach popękanych

i połamanych, na podkładach klinowych lub z cegieł.

4.4.2. Posadowienie rusztowania na podłożu konstrukcyjnym.

W przypadku posadowienia rusztowania na podłożu konstrukcyjnym muszą być speł-

nione wymagania podane w 4.3.2 i 4.3.3 (m. in. nośność podłoży konstrukcyjnych na-

leży ustalać na podstawie obliczeń wytrzymałościowych, a obciążenie jednostkowe

od konstrukcji rusztowania nie może przekraczać wielkości obciążeń dopuszczalnych

dla danej konstrukcji podłoża).

4.4.3. Posadowienie rusztowania na powierzchni dróg, ulic i chodników dla pieszych.

Posadowienie jest dozwolone po uprzednim sprawdzeniu zabezpieczeń wg 4.10

(m.in. ogrodzenia terenu, tablic ostrzegawczych, itp.) i po uzyskaniu zgody właści-

wych władz terenowych.

4.4.4. Sytuowanie podkładów.

Podkłady należy układać na przygotowanym podłożu, prostopadle do ściany budowli

w sposób zapewniający docisk do podłoża całą dolną płaszczyzną podkładu,

przy czym czoło podkładu powinno być odsunięte o 5 cm od cokołu budowli. Do-

puszcza się układanie podkładów równolegle do ściany budowli, lecz tylko na podło-

żu konstrukcyjnym, gdy zachodzi konieczność przeniesienia obciążenia skupionego

od stojaka na sąsiednie elementy konstrukcyjne podłoża.

Przy sytuowaniu podkładów w terenie pochylonym, przy nachyleniu terenu wzdłuż

rusztowania większym niż 6 stopni, należy wykonać tarasy, których szerokość powin-

na wynosić co najmniej 0,8 m.

Pas podłoża gruntowego powinien sięgać poza rząd zewnętrznych stojaków nie mniej

niż 0,8 m.

Wodę opadową z powierzchni podłoża należy odprowadzać poza szerokość pasa.

4.4.5. Wzmacnianie konstrukcji rusztowań

Jeżeli spadek terenu, na którym ma być wzniesione rusztowanie przekracza 6 stopni

(10%), należy konstrukcje rusztowania wzmocnić przez założenie dodatkowych podłu-

żnic (stężeń poziomych) na wysokości 20cm od poziomu terenu, równoległych do kie-

runku spadku terenu (stężenia poziome należy montować bezpośrednio do stojaków

rusztowań).

Państwowa Inspekcja Pracy od wielu lat

realizuje różne przedsięwzięcia ukierun-

kowane na branżę budowlaną. Obok

sprawowania kontroli i nadzoru, podej-

muje również działania o charakterze

prewencyjno-promocyjnym.

Okręgowy Inspektorat Pracy w Kielcach

nawiązał współpracę z Polską Izbą Go-

spodarczą Rusztowań oraz ze zrzeszo-

nymi w niej producentami rusztowań.

Dzięki ich uprzejmości, dla celów szko-

leniowych pozyskał materiały dotyczą-

ce prawidłowego montażu i bezpiecznej

eksploatacji rusztowań budowlanych.

Będą one prezentowane, począwszy

od marca, w publikacjach „Inspektora

Pracy”, w cyklu artykułów pt. „Błędy

wmontażu rusztowań”. Ich autorzy

przytoczą obowiązujące przepisy, także

Polskie Normy, omówią najczęściej po-

pełniane błędy, wskażą przykłady za-

równo prawidłowo, jak i wadliwie

zmontowanych rusztowań.

Wszystkich zainteresowanych tą tema-

tyką chcemy również zachęcić do korzy-

stania z materiałów udostępnionych

przez producentów rusztowań , które

znajdują się serwerze PIP, pod adresem:

ftp: //ftp.gip.pip.gov.pl

/OIPY/kielce/Rusztowania/.

Zamieszczono w nich dokumentacje

techniczno-ruchowe rusztowań różnych

producentów, fotografie i rysunki, szcze-

gółowe instrukcje montażu oraz bez-

piecznej eksploatacji rusztowań.

Jerzy Janusz

OIP Kielce

I P 3/2009

W ka żdym z te ma tów bę dziemy od wo -

ły wać się do obo wią zu ją cych norm i prze -

pi sów, po ka że my przy kła dy pra wi dło wo

i wa dli wie za mon to wa nych rusz to wań,

szcze gó ło wo opi su jąc konstruk cje wła ści -

we oraz wy ty ka jąc po peł nio ne błę dy, aż

wresz cie się gnie my do przy kła dów wy pad -

ków z udzia łem kon struk cji rusz to wa nio -

wych, do bit nie po ka zu jąc wa gę pro ble mów

zwią za nych z mon ta żem, użyt ko wa niem

i de mon ta żem rusz to wań. Na po czą te ku

po ru szy my spra wy zwią za ne z po praw nym

po sa do wie niem rusz to wań.

Obo wią zu ją ce prze pi sy, a w szcze gól no -

ści Roz po rzą dze nie Mi ni stra In fra struk tu -

ry z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bez-

pie czeń stwa i hi gie ny pra cy pod czas wy -

ko ny wa nia ro bót bu dow la nych (Dz. U.

Nr 47, poz. 401) oraz Polska Norma PN-

M -47900-2 – „Rusz towa nia sto ją ce me ta -

lo we ro bo cze. Rusz to wa nia sto ja ko we

z rur”, pre cy zu ją wy tycz ne od no śnie przy -

go to wa nia pod ło ża pod kon struk cje rusz -

to wa nia oraz wy mia rów i usy tu owa nia

pod kła dów (tabl. 1). Na le ży pa mię tać, że

wła ści we przy go to wa nie pod ło ża do ty czy

również rusztowń jezdnych.

Pre zen tu je my przy kła dy pra wi dło wo

po sa do wio nej kon struk cji oraz ca łą ga mę

nie pra wi dło wo usta wio nych rusz to wań

nie ru cho mych, zwra ca jąc jed no cze śnie

uwa gę na po peł nio ne błę dy.

POSADOWIENIA

NIEPRAWIDŁOWE

Przy kła dy na fot. 2a i 2b po kazu ją po sa -

do wie nie nie pra wi dło we, wy ko na ne na luź -

Fot. 3. Posadowienie nieprawidłowe

Fot. 2a. Posadowienie nieprawi-

dłowe

no ułożonych podkładach o zbyt dużej wy-

so ko ści, co spra wia, że rusz to wa nie jest nie -

sta bil ne i mo że być przy czy ną ka ta stro fy. In -

we stor wy ko rzy stał pod kła dy do zu peł nie in -

ne go ce lu, a mia no wi cie chciał tak do pa so -

wać wy so kość rusz to wa nia, że by omi nąć

gzyms wy sta ją cy na wy ższej kon dy gna cji (do -

POSADOWIENIE

PRAWIDŁOWE

Fot. 4. Posadowienie nieprawidłowe

Kon struk cja przed sta wio na na fot. 4 to

ko lej ny przy kład po sa do wie nia nie pra wi -

dło we go, wy ko na ne go przy uży ciu kost ki

be to no wej. Sto so wa nie ta kie go po sa do wie -

nia mo że do pro wadzić do pod my cia i osia -

da nia sto ja ków ram lub w przy pad ku ude -

rze nia – do roz kru sze nia kost ki be to no wej

i nie równo mier ne go prze ka zy wa nia ob cią -

że nia na grunt.

Na fot. 1 przed sta wio no po sado wie nie

pra wi dło we, wy ko na ne na przy go to wa -

nym pod ło żu, pro sto pa dle do ścia ny bu dow -

li w spo sób za pew niają cy do cisk do pod -

ło ża ca łą dol ną płasz czy zną pod kła du. Ta -

kie wy ko na nie umo żli wia kon ty nu owa nie

mon ta żu kon struk cji i jej bez piecz ną eks -

plo ata cję.

Fot. 2b. Posadowienie nieprawi-

dłowe

Fot. 1. Posadowienie prawidłowe

ty czy kon struk cji po ka za nej na fot. 2a), a ta -

kże do pa so wać wy so kość po zio mu z ra ma -

mi przej ścio wy mi do po zo sta łych po zio mów

rusz to wa nia, gdzie zo sta ły za sto so wa ne ra -

my po śred nie (wy rów nu ją ce).

Ko lej ne nie pra wi dło we po sa do wie nie,

po ka za ne na fot. 3, zo sta ło wy ko na ne

na niewy rów na nym pod ło żu, przy uży ciu

zbyt małych podkładów ułożonych na ce-

głach. Wy ko na nie nie za pew nia wła ści wej

sta bil no ści rusz to wa nia i mo że do pro wa -

dzić do ka ta stro fy.

Fot. 5. Posadowienie nieprawidłowe

3/2009 I P

Na stęp ne błęd nie zre ali zo wa ne po sa do -

wie nie (fot. 5), wy ko na no przy uży ciu

kost ki i zbyt ma łych pod kła dów drew nia -

nych uło żo nych wzdłuż ścia ny bu dyn ku.

Sto so wa nie pod kła dów o nie wy star cza ją -

cych wy mia rach po wo du je zbyt du że ob cią -

że nie grun tu, przez co ist nie je mo żli -

wość za pad nię cia się kon struk cji. Pod kła -

dy uło żo ne wzdłuż ścia ny bu dyn ku mo gą

być ła two pod my te przez wo dy opa do we.

Na fot. 6 po sa do wie nie jest rów nież nie -

wła ści we, bo wiem zo sta ło wy ko na ne

na pod ło żu niewy rów na nym i nieutwar dzo -

nym. Po mi mo za sto so wa nia pod kła dów

drew nia nych na stą pi ło osia da nie te re nu

po opa dach desz czu, w wy ni ku cze go jed -

na ko lum na rusz to wa nia zna cze nie się ob -

ni ży ła w po rów na niu do po zo sta łych. Ta -

ka sy tu acja mo że do pro wa dzić do zry wa -

nia ko tew i wy pi na nia się po de stów,

a w efek cie do na ru sze nia kon struk cji rusz -

to wa nia.

Ostat nim przy kła dem nie prawi dło wo po -

sa do wio nej kon struk cji jest rusz to wa nie po -

ka za ne na fot. 7. Nie za sto so wa no tu pod -

sta wek śru bo wych a bur ty wy ko rzy sta no

ja ko stę że nia po zio me. W ten spo sób

usta wio ne rusz to wa nie nie ma od po wied -

niej sta bil no ści i mo że być przy czy ną ka -

tastro fy bu dow la nej.

me to dą za gęsz cze nia grun tu jest po le wa -

nie go wodą i taka też sytuacja miała miej-

sce w tym przy pad ku. Wo da sku tecz nie do -

ko na ła za gęsz cze nia grun tu, co po cią gnę -

ło za so bą je go za pad nię cie na ca łej sze -

ro ko ści wcześniej sze go wy ko pu. Kształt

usko ku po zwa lał na do kład ne zmie rze nie

szero ko ści wy ko pu, któ ra wy no si ła oko -

ło 115 cm. Wartość ta jest znacznie

większa od pod kła dów pod pod staw ki

ruszto wa nia roz kła da ją cych ob cią że nie

od sto ja ków rusz to wa nia (oko ło 100 cm),

któ re dla 40 m wy so ko ści wy no si ło oko -

ło 920 kg bez ob cią że nia użyt ko wego. To

oczy wi ście po cią gnę ło za so bą osia da nie

ca ło ści rusz to wa nia po sa do wio ne go

na grun cie. Efek tem wi docz nym by ło

„prze ła my wa nie” się pio no wej li nii ram

rusz to wa nio wych na ka żdym po łą cze niu

– w czę ści sto ją cej na nie za gęsz czo nym

uprzednio gruncie, co wyglądało jak „zyg-

zak”. Do kład ne oglę dzi ny ca ło ści rusz to -

wa nia wy ka za ły dal sze nie bez piecz ne

kon se kwen cje ta kie go po stę po wa nia.

Osia da nie rusz to wa nia w nie któ rych pio -

nach by ło tak du że, że spo wo do wa ło czę -

ścio we wy rwa nie nie któ rych ko tew ze ścia -

ny – można oczywiście zrzucić to na jakość

ko tew, lecz w ty mże przy pad ku przy -

pusz cze nie jest ta kie, że mon ta ży sta

uzna jąc rusz to wa nia ja ko stan dar do we, nie

do ko nał po mia ru si ły wy ry wa ją cej ko -

twy, podobnie jak nie dokonał badania

stop nia za gęsz cze nia grun tu pod rusz to -

wa niem. Sy tu acja wy rwa nia niektó rych ko -

WYPADKI

Fot. 6. Posadowienie nieprawidłowe

War sza wa

Rusz to wa nie zo sta ło zmon towa ne

w War sza wie przy no wo pow sta ją cym bu -

dyn ku o kon struk cji żel be to wej, słu po wo-

-pły to wej, przy jed nej z wa żniej szych war -

szawskich ulic. Miało ono służyć jako

ochro na dla pra cow ni ków wy ko nu ją cych

pra ce we wnątrz bu dyn ku, jak rów nież ja -

ko rusz to wa nie ro bo cze dla po trzeb wy ko -

na nia ele wa cji bu dynku.

Wy mia ry rusz to wa nia to 40 m wy so ko -

ści i 20 m dłu go ści. Fir ma monta żo wa po -

sta wi ła po ło wę rusz to wa nia na pod ło żu be -

to no wym, a dru gą po ło wę na grun cie

(rys. 1). Kilka dni wcześniej, w tymże grun-

cie wy ko ny wa ne by ły ro bo ty ziem ne zwią -

za ne z ukła da niem ka bli ener getycz nych

(wy ko py pod ka ble, uło że nie ka bli i za gęsz -

cze nie grun tu). Nie ste ty grunt praw do po -

dob nie nie zo stał zagęsz czo ny pra wi dło wo

lub nie wykonano tej operacji w ogóle. Nie

zo sta ło to w ża den spo sób spraw dzo ne.

Mon taż rusz to wa nia prze bie gał pra wi -

dło wo, za bu rzo ny był je dy nie sche mat ko -

twień ze względu na brak możliwości je-

go za sto so wa nia w stan dar do wy spo sób.

Ko niecz ne by ło kotwie nie do stro pów

kon struk cji i kil ku ścian sta no wią cych szyb

win do wy bu dyn ku. Wy ko na no ob li cze nia

do ty czą ce te go zmie nio ne go ukła du ko tew

i rusz to wa nie zo sta ło zmon to wa ne. Sta ło

bez za strze żeń do mo men tu po ja wie nia się

opa dów desz czu. Jak wia do mo naj lep szą

Fot. 7. Posadowienie nieprawidłowe

Rys. 1. Schemat rusztowania w War-

szawie – ustawienie na nie zagęsz-

czonym gruncie oraz na betonie

I P 3/2009

Fot. 9. Efekt katastrofy budowlanej na terenie stoczni w Gdyni

Fot. 8. Wadliwe posadowienie rusztowa-

nia na terenie stoczni w Gdyni

od stro ny lą du zo sta ło po sa do wio ne na

nieutwar dzo nym pod ło żu. W efek cie do szło

do ka ta stro fy bu dow la nej (fot. 9), któ rej

ofia rą zo stał je den z pra cow ni ków, przy -

gnie cio ny zwa la ją cą się kon struk cją.

Gdańsk

Złe po sa do wie nie rusz to wa nia by ło ta -

kże jed ną z przy czyn ka ta stro fy bu dow la -

nej z uży ciem rusz to wań, któ ra mia ła

miejsce blisko 8 lat temu na osiedlu Zaspa

w Gdań sku. Oprócz wa dli we go po sa do wie -

nia błędem było tu także użycie rur bez ate-

stów i z za gnie ce nia mi oraz po nadnor ma -

tyw ne ob cią że nie rusz to wa nia, spo wo do -

wa ne skła do wa niem na po mo stach ele men -

tów po cho dzą cych z de mon to wa nej obok

kon struk cji.

Za wa le niu ule gło ca łe rusz towa nie,

wsku tek cze go dwie oso by po nio sły śmierć,

a kil ka in nych zo sta ło ran nych. Ca łość do -

pełniły ogromne straty materiałowe.

tew gro zi ła prze cią że niem po zo sta łych ko -

tew, a w na stęp nie ich wy ry wa niem i ode -

rwa niem się ca ło ści rusz to wa nia od bu dyn -

ku. Na szczę ście na tych miast po za uwa -

że niu uste rek ko tew ca łe rusz towa nie zo -

sta ło do dat ko wo do ko twio ne, a ni ko mu

z pracowników nic się nie stało.

Efek tem po stę po wa nia mon ta ży sty by -

ło zde mon to wa nie ca łe go rusz to wa nia

i po dzię ko wa nie mu przez in we sto ra

za współ pra cę, bę dą ce wy ni kiem, jak się

oka za ło, na cią ga nej do brej re pu ta cji mon -

ta ży sty. Sy tu ację wy krył prę żnie dzia ła ją -

cy na te jże bu do wie in spek tor nad zo ru i za -

re ago wał na tych miast: po pierw sze po le -

ce niem na tych mia sto we go do ko twie nia

rusz towa nia, po dru gie de mon ta żu i po -

nowne go mon ta żu rusz to wa nia po od po -

wied nim za gęsz cze niu i spraw dze niu no -

śno ści za gęsz czo ne go grun tu. Nie ste ty

mon ta ży sta usi ło wał zrzu cić wi nę na błęd -

nie wy ko na ne ob li cze nia, któ re nie

uwzględ nia ły ta kie go przy pad ku, co in spek -

tor przy jął ra czej z nie chę cią i żą dał po kry -

cia kosz tów do dat ko we go mon ta żu i de -

mon ta żu. Ta kie za cho wanie mon ta ży sty

spo wo do wa ło brak ja kiej kol wiek za pła ty

za mon taż rusz towań.

Gdy nia

Jed ną z bez po śred nich przyczyn za wa -

le nia się rusz to wa nia na te re nie stocz ni

w Gdy ni by ło rów nież wa dli we po sa do wie -

nie kon struk cji (fot. 8). Rusz to wa nie nie

mia ło od po wied niej sta tecz no ści, gdyż

Ze brał i opra co wał:

mgr inż. Da riusz Gnot

mgr inż. Piotr Kmiecik

doktorant Politechniki Wrocławskiej

Współ pra ca:

mgr inż. Da riusz Go łek

mgr inż. Da nu ta Ga węc ka

mgr inż. Piotr Krasz kie wicz

Fot. 10. Obraz po katastrofie na osiedlu Zaspa w Gdańsku

3/2009 I P

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: