Przedmiotem psychologii jest to co człowiek czuje i przeżywa, co mu się jawi. Nie może być
przedmiotem psychologii opisywanie zjawisk jak powinno być jako konstruktów
teoretycznych.
Egzystencjalizm akcentuje rozumienie ludzkiego bycia, w sensie zdrowia psychicznego.
Człowieka należy rozumieć holistycznie jako całość.
Zrozumieć człowieka, to zrozumieć jak on bytuje w świecie.
Zrozumieć siebie to zrozumieć jak człowiek żyje ze swoim ciałem, ze swoimi defektami,
stanami psychicznymi i słabościami.
Ludwik Binswanger.
Człowiek może się fiksować na pewnych sposobach bycia w świecie, ograniczać się np.
tylko do bycia z samym sobą- Eingenwelt.
Nie można być w świecie i nie być ze sobą, nie można być w świecie i nie być z innymi
ludźmi, bo inaczej prowadzi to do zaburzeń. Człowiek musi jednocześnie być w świecie, z
innymi ludźmi i ze sobą posiada wtedy realistyczność, oparcie.
Niepewność występuje wtedy, gdy koncentrujemy się tylko na jednym sposobie życia. Na
przykład wtedy, gdy człowiek występuje tylko w świecie przyrodniczym i fizycznym -
Umwelt. Człowiek ma tylko wtedy jedno zadanie - przystosować się do praw rządzących w
środowisku biologicznym i społecznym.
Może wyrażać swoją niezależność przez negację, bunt, izolacjonizm.
Umwelt - postawa obecnie kreowana, prowadząca do zubożenia kontaktów. Relacje są
sformalizowane, oparte na rywalizacji, człowiek staje się anonimowy.
Ja jednostkowe głębsze jest wtedy bardzo słabe i w sytuacji zagrożenia przyjmuje
najczęściej postawę obronną.
Mitwelt - nastawienie na bycie z innymi kosztem Umwelt i Eigenwelt. Jest to postrzeganie siebie tak jak inne osoby chcą nas widzieć, uprzedmiotowienie siebie. Mitwelt - człowiek kształtuje siebie według wymagań środowiska i układu ludzkiego. Traci oryginalność i indywidualność i staje się tylko maską która jest wytworem oczekiwań społecznych.
Eingenwelt - bycie z samym sobą człowiek chce posiadać własny sposób istnienia, być
oryginalny na siłę. Zamyka się na świat i innych ludzi.
Wykształcenie „ja" buntowniczego - nie ma testowania rzeczywistości - rozwój
patologiczny.
Człowiek będzie typem egocentryka niepodatnego na zmiany, nie liczącego się ani z opinią
społeczną ani z rzeczywistością która go otacza, nie modyfikuje swojego zachowania.
Roiło May
Roiło May - przedstawiciel psychologii egzystencjalnej i fenomenologicznej.
Człowiek musi doświadczać siebie zarówno jako podmiotu, jak również jako przedmiotu.
Doświadczanie siebie jako podmiotu - świadomość, że się jest kimś odrębnym, poczucie
tożsamości, odpowiedzialność za własne zachowanie i wybory.
Doświadczanie siebie jako przedmiotu - jako elementu środowiska rzeczy, rzeczywistości
biologicznej i materialnej, nabieranie pokory, szansa na wzrost, testowanie rzeczywistości.
Jeżeli doświadczam siebie jako przedmiotu to jestem pokorny wobec przyrody, nie żartuję z
biologią własnej osoby, nie niszczę swojego zdrowia i ciała poprzez różne używki. Nie
popełniam "utajonego" samobójstwa.
Egzystencjalizm neguje to co występuje poza zjawiskiem np. nieświadomość i instynkty.
Zjawiska są rzeczywistością.
Dasein - człowiek i świat tworzą jedną całość. Ludzie nie bytują poza światem, a świat nie
istnieje jako odrębny od ludzi.
Dzięki bytowaniu w świecie człowiek jest indywidualnością. Bycie w świecie ma różny
charakter umwelt, midwelt, eigenwelt.
Umwelt - bycie w otoczeniu fizycznym i biologicznym.
Midwelt - bycie z innymi ludźmi.
Eingenwelt - bycie z samym sobą.
Egzystencjalizm - bycie poza światem, przekraczanie rzeczywistości, transcendencja. Np.
jeżeli ja mam plan skończyć studia - planowanie przyszłości. Mogę wybierać pewne
strategie rozwoju, czyli inną formę istnienia, następuje rozwój.
Medard Boss - głód, zmęczenie, seks są nastrojami , nie popędami. Nastroje nie powodują zachowań, ale określają w danej chwili skalę otwartości na świat. Nastroje odpowiadają za znaczenie i motywacje odkryte wśród spotykanych rzeczy. Egzystencjalizm - człowiek musi stawać się przez mieć jak i przez być. Mieć to liczyć się ze światem. Być to koncentracja się na rozwoju wewnętrznym i na kontaktach z innymi.
Victor Franki
Warstwa duchowa może przeciwstawiać się naturze. Człowiek jest otwarty na świat
zewnętrzny i "wartościuje". Zrozumieć człowieka to uchwycić jego aksjologiczny wymiar
Aby zrozumieć świat i siebie trzeba uchwycić człowieka w różnych wymiarach
psychologicznych. Rozwój - odkrywanie sensu tego świata. Victor Franki - psychologia
zubaża.
Victor Franki - dwa prawa antropologii przestrzennej.
PIERWSZE PRAWO
Ta sama rzecz, która jest rzutowana ze swego wymiaru na inny wymiar, niższy niż wymiar
własny, odbija się w ten sposób, że jej odbicia sobie nawzajem przeczą.
Przeniesienie tego na człowieka oznacza, że możemy chwytać wymiar taki lub inny w
zależności od tego jaką perspektywą teoretyczną się posługujemy. Na przykład
egzystencja l iści, a z drugiej strony behawioryści. Pierwsze prawo mówi, że chwyta się tylko
odbicia człowieka, ale jednak jest to prawda o człowieku.
DRUGIE PRAWO
Nie jedna, lecz różne rzeczy, rzutowane ze swoich wymiarów, na ten sam wymiar, lub niższy niż wymiar własny, rozwija się w ten sposób, że ich obrazy między sobą nie przeczą lecz są wieloznaczne.
Victor Franki - struktura bytu ludzkiego wygląda jak układ, to co jest na zewnątrz to jest i
wewnątrz.
Strefa somatyczna, ciało - najbardziej widoczna na zewnątrz.
Strefa psychiczna - bardziej wewnętrzna, lecz ujawniająca się jest.
Strefa noetyczno - duchowa - najbardziej wewnętrzna, najtrudniej ją poznać i dotrzeć do
niej.
Jeżeli człowiek rzutuje na wymiar inny niż własny strefę somatyczną strefę psychiczną i
strefę duchową to często te obrazy są prawie takie same. Dlatego przedstawiciel koncepcji
biofizycznej może mówić, że wszystko chwyta ciałem a innych wymiarów nie ma. Każda z
tych trzech sfer; somatyczna, psychiczna i duchowa jest rządzona swoimi prawami.
Na poziomie sfery somatycznej - prawa ścisłej determinacji, zasady związane z biologią,
np. zasada homeostazy.
Na poziomie sfery psychicznej - prawa psychologiczne - uczenia się, motywowania.
Na poziomie sfery neotyczno - duchowej także obowiązują prawa i zasady.
Istnienie jednej sfery jest uzależnione od dwóch pozostałych.
Zrozumieć rozwój i zachowanie człowieka to zrozumieć jak spełnia się strefa noetyczna,
przez wartościowanie - wymiar aksjologiczny, przez świat pewnego sensu i znaczeń.
Odkrywanie znaczeń to odkrywanie rzeczywistości i faktyczności. Świat jest taki jaki ja
jestem, a nie taki jaki mogę być. Jak to odkryję to mam szansę realnie i autentycznie żyć.
Człowiek przeżywa rożne relacje, różne rodzaje wartości. Odkrywanie tych wartości zależy od tego w jaki sposób człowiek istnieje. Trzy sposoby istnienia człowieka:
1. Ja jestem -ja muszę wykonywać to, co mi nakazuje środowisko.
2. Ja jestem -ja potrafię, jestem zdolny do czegoś.
3. Ja jestem - ja powinienem być, człowiek ma kształtować siebie i rzeczywistość, dzięki temu uzyskuje różne wartości.
Wartości działania są związane z wykonywaniem pracy, opiekowaniem się dziećmi,
odśpiewaniem piosenki itp.
Wartości przeżywania związane z kulturą z przeżywaniem uczuć, piękna.
Wartości postawy muszą być ciągle odkrywane.
Patologia ducha - człowiek nie potrafi odkrywać sensu życia, znaczeń, indywidualnych
wymiarów i powinności, wytwarzanie postawy prowizorycznej.
Postawa prowizoryczna - poczucie zagrożenia. Polega na tym, że człowiek traktuje chwilę
obecną jako coś wyjątkowego, jako czas który nie pozwala na przyjęcie na siebie pewnej
odpowiedzialności np. dzisiaj wszyscy kradną.
Postawa fatalistyczną - Człowiek niewiele robi, ponieważ uważa, że nie ma na nic wpływu.
Jeżeli nie jestem w stanie nic zmienić to po co działać, pracować, planować.
Postawa kolektywistyczna - rezygnacja z własnej indywidualności, odpowiedzialności,
wolności, przyjmuje schemat myślenia jaki mu narzuca grupa. Dzięki temu zyskuje poczucie
bezpieczeństwa, ale traci własną indywidualność. Przykładem takiej postawy może być
fanatyzm. Wartości grupy są najważniejsze.
Victor Franki - rozwój to odkrywanie sensu życia, przez różny układ znaczeń, różne sposoby istnienia - ja muszę, ja chcę, ja potrafię, ja powinienem. Dzięki temu ja przekraczam stan "tu i teraz" i tworzę, odkrywam siebie, jako „bogatszą" osobę". Yictor Franki - "utrata sensu życia " - prowadzi do nerwicy neogennej czyli pochodzenia duchowego, ten stan podobny jest do metapatologii Maslova. Człowiek nie może odczuwać znaczeń i wartości, nie ma szans na ujawnienie nowych wymiarów. Następuje stan apatii, beznadziejności, zagubienia. Człowiek nie ma nadziei, woli, nie podejmuje odpowiedzialności. Logoterapia - terapia ducha.
CarI Rogers - przedstawiciel psychologii fenomenologicznej.
Struktura osobowości składa się z organizmu i selfu „ja".
Poznać człowieka, to poznać sposób doświadczania przez niego świata i siebie samego.
Organizm - siedlisko wszelkich doświadczeń.
Symbolizowane doświadczenia - dostępne dla mojej świadomości. Jeżeli wierzymy w jakiś
fakt, to staje się on symbolem, istnieje swoim życiem.
Doświadczenia niesymboliczne - mają charakter podporowy i wpływają na zachowanie
człowieka.
Self - „ja", „mnie" - w wyniku rozwoju aparatu psychofizycznego, kształtuje się centrala
osobowości.
CarI Rogers
Centrala osobowości - postrzeżenia, percepcje, dotyczące mnie samego. Obraz „ja" jest
płynny i zmienny, ale stanowi całość. Kształt selfu zależy od oceniania pozytywnego lub
negatywnego, od szacunku czy uznania innych osób.
Szacunek jest źródłem pewnej energii. Ta energia powoduje potrzebę szanowania siebie
samego.
Zrozumieć rozwój osobowości to zrozumieć, że każdy z nas ma tendencje do realizacji
siebie. Jeżeli nie otrzymuję szacunku od innych ludzi, następuje blokada rozwoju.
Kongluzja, zbieżność - gdy pomiędzy organizmem, siedliskiem doświadczeń symbolizowanych, a selfem .centrum doświadczeń, występuje zbieżność w linii realizacji. Wtedy następuje harmonia. Linie realizacji sełfu i linie realizacji organizmu są zbieżne jako tego siedliska doświadczeń.
Inkogtuencja .rozbieżność - pod wpływem otoczenia self zaprzecza symbolizowanym doświadczeniom samego siebie i wyznacza inna linię wyboru rozwoju zgodną z otoczeniem Następuje rozchwianie, które jest przyczyną konfliktów, niepokoju wewnętrznego. Jest to niezgodność miedzy rzeczywistością subiektywną a rzeczywistością zewnętrzną. Jednostka broni się przed tum stosując taktyki obronne; fałszuje rzeczywistość, obraz siebie, wypiera pewne napięcia.
Car! Rogers - rozbieżność wewnątrz selfu, to jak ja siebie widzę, a jakim chciałbym być.
Rozbieżność pomiędzy ja realnym a ja idealnym.
Ja widzę siebie, że wszystkich kocham a reaguje agresywnie, jest więc rozbieżność
pomiędzy selfem a organizmem.
Rozwój człowieka - harmonia wewnętrzna. Zrozumieć rozwój człowieka to zrozumieć układ
- self, organizm, oceny. W organizmie ważne są symboliczne doświadczenia.
Metoda Q - sort - jak pod wpływem terapii zmienia się sposób widzenia siebie.
CarI Rogers - System terapii skoncentrowany na kliencie - empatia, pozytywny stosunek do
klienta.
Metoda Q - sort - zmiana siebie, rozłożenie cech na skali.
Odcinki na skali są równe, jest 11 układów, w które mam umieścić swoje cechy. Mam
rozłożyć np.100 określeń mojej osoby. Jest tu ściśle określone ile do każdej kategorii mogę
włożyć tych określeń. Klient wybiera w jakim stopniu posiada tą cechę. W stopniu
minimalnym czy maksymalnym. Okazuje się, że klient przed terapią i po terapii widzi siebie
inaczej. Widać jak obraz klienta zmienia się.
Henry Murray
Personologia - poznanie indywidualnej właściwości człowieka, w całej złożoności,
zachowania, układy, schematy. Aby zrozumieć jeden stan psychiczny trzeba zrozumieć
układy biologiczne.
Siedliskiem osobowości jest mózg .
Zrozumieć człowieka to zrozumieć przebiegi i serie.
Przebieg - interakcja między podmiotem, a obiektem, też podmiotem.
Przebieg - to co obserwujemy i wyjaśniamy za pomocą modeli.
Przebieg ma wymiar czasowy i daje poznanie zachowania człowieka.
Przebieg wewnętrzny - interakcja pomiędzy mną a mną np. marzenie.
Przebieg zewnętrzny - interakcja pomiędzy mną a czymś co występuje na zewnątrz, w
otoczeniu. Np. patrzę na zegarek kiedy skończy się wykład - interakcja między mną a
zegarkiem. Zrozumieć zachowanie to zrozumieć przebieg.
Seria - dłuższa, funkcjonalna jednostka zachowania, kolejność pojawiania się spójnych
przebiegów. Przykład - małżeństwo - zakochanie, zdrada.
Serie - cele cząstkowe prowadzą do celu głównego .
Programy porządkowane - seri...
slawbb