2
informacje podstawowe
Dysleksja wymieniana jest obok dysfazji, dyspraksji, ADHD lub ADD i autyzmu, jako przyczyna specyficznych trudności w uczeniu się. W przypadku dysleksji dziecko o prawidłowym rozwoju intelektualnym ma kłopoty z nauczeniem się pisania i czytania, przy użyciu powszechnie stosowanych metod pedagogicznych.
Dysleksja nie jest chorobą, którą można wyleczyć, nie jest to również coś, z czego się "wyrasta".
Dyslektycy uczą się radzić sobie ze swoimi problemami w większym lub mniejszym stopniu, w zależności od cech osobowościowych i pomocy, jaką otrzymują w domu i szkole.
Wszyscy oni napotykają na różngo typu trudności w życiu. Większość z nich wypracowuje strategie przystosowawcze, dzięki którym dają sobie radę. Mimo to problemy mogą się ponownie ujawniać w sytuacjach stresowych.
Często mówi się o dysleksji rozwojowej, to znaczy o trudnościach w pisaniu i czytaniu związanych z rozwojem dziecka. Zakłada się przy tym, że w procesie rozwoju przy odpowiedniej stymulacji, trudności te ustąpią.
Trudności w czytaniu i pisaniu, w zachodnich publikacjach bywają nazywane "ukrytym kalectwem". Trudniej jest dostrzec i przyjąć do wiadomości istnienie zaburzeń, które nie są tak oczywiste i widoczne, jak np. fizyczne kalectwo. Określenie "ukryte kalectwo" wskazuje, iż przyczyny trudności w uczeniu się leżą "wewnątrz" dziecka i niełatwo jednoznacznie je zdiagnozować.
Po raz pierwszy specyficzne trudności w uczeniu się opisano sto lat temu. I co ciekawe, przypadek dyslektyka, opisany został nie przez psychologa czy pedagoga, lecz przez ... okulistę, W. Pringla Morgana. Do niego właśnie nauczyciel skierował czternastolatka, u którego podejrzewał wadę wzroku, bo nie odróżniał liter i nie mógł nauczyć się czytać. Ów okulista - po wykluczeniu wady wzroku - ten defekt nazwał "ślepotą słowną", "ślepotą na wyrazy".
Przyczyny tych trudności spowodowane są nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego, a w szczególności zaburzeniami pamięci, opóźnieniem w rozwoju języka, kłopotami z orientacją, zaburzeniami w postrzeganiu wzrokowym czy słuchowym.
Uwarunkowania tych zaburzeń są wielorakie. Wskazuje się na dziedziczność, uszkodzenie układu nerwowego (podczas ciąży i porodu o nieprawidłowym przebiegu czy we wczesnym dzieciństwie), wreszcie na zaburzenia hormonalne. Zaniedbanie środowiskowe pogłębia zaburzenia i trudności dziecka.
Objawy trudności w czytaniu i pisaniu dostrzegane są dopiero u dzieci w okresie nauczania początkowego, a powinien je zauważyć już nauczyciel w klasie "0" w szkole lub w przedszkolu. Już u przedszkolaka można bowiem stwierdzić objawy, które cechują dzieci " ryzyka dysleksji"(ryzyku dysleksji powięcona jest ksišżka prof. Marty Bogdanowicz pt. Ryzyko dysleksji - problem i diagnozowanie).
Wiek przedszkolny (3-5 lat):
· opóźniony rozwój mowy;
· słabe umiejętności językowe: trudności z wypowiadaniem złożonych wyrazów, zapamiętywaniem nazw, budowaniem wypowiedzi;
· opóźniony rozwój ruchowy;
· mała sprawność ruchowa i koordynacja ruchów podczas czynności samoobsługowych, rysowania czy zabaw ruchowych.
Klasa "0" (6-7 lat):
· wadliwa wymowa, błędy gramatyczne;
· trudności z zapamiętaniem wiersza czy piosenki;
· trudności z różnicowaniem głosek podobnych (zaburzenia słuchu fonemowego) oraz z wydzielaniem z wyrazów sylab i głosek i z ich syntetyzowaniem (zaburzenia analizy i syntezy głoskowej i sylabowej);
· niechęć do rysowania, trudności z odtwarzaniem wzorów graficznych i szlaczków;
· niechęć do układanek;
· oburęczność, mylenie prawej i lewej ręki, trudności z używaniem określeń: prawo-lewo, nad-pod itp.;
· trudności w nauce czytania.
Wiek szkolny (powyżej 7-go roku życia):
· trudności z zapamiętaniem nazw, nazwisk (przekręcanie), szeregów nazw (dni tygodnia, miesiące), z zapamiętaniem tabliczki mnożenia, dat, szeregów cyfrowych (numery telefonu) błędne zapisywanie liczb wielocyfrowych;
· brzydkie pismo, niezdarny rysunek;
· trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym błędy ortograficzne); - mylenie liter podobnych pod względem kształtu (p-b-d-g, l-t-ł, m-n, w-u); - mylenie liter odpowiadających głoskom podobnym fonetycznie (d-t, z-s, w-f); - opuszczanie, dodawanie, przestawianie liter.
Terminologia: Wyróżnia się kilka postaci trudności w nauce czytania i pisania:
· dysleksja - trudności w czytaniu;
· dysortografia - trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym błędy ortograficzne);
· dysgrafia - tzw. "brzydkie" pismo.
Częstość występowania: W świecie zachodnim przyjmuje się, że dysleksja jest czterokrotnie częstsza u mężczyzn niż u kobiet. Badania wskazują, że 10% populacji ma pewne objawy dysleksji, a poważne kłopoty dotyczą 4%, niezależnie od rasy, poziomu inteligencji i pochodzenia społecznego. Badania przeprowadzone w Polsce określają odsetek przypadków dysleksji na 9-10%, a dysortografii - na 13-16% (Bogdanowicz, Jaklewicz, 1968-82). Ze względu na niejednoznaczność kryteriów nie sposób dokładnie ocenić, jaka część populacji jest dotknięta dysleksją.
spis treści | następny (Stan prawny)
barabell