socjologia prawa - skrypt 1.pdf - SOCJOLOGIA PRAWA - lilinka971

WPŁYW REALIZMU AMERYKAŃSKIEGO NA SOCJOLOGIĘ PRAWA :

J.Dewey - ojciec pragmatyzmu filozoicznego.

- proces poznania ma prowadzić do konkretnego rezultatu ;

- nauka ma być poŜyteczna i ma odpowiadać na pytanie, jaką strategię zastosować by działania były skuteczne ;

- badania wywodzą się z dąŜności do sprecyzowania dyrektyw;

- skutki działania przesądzają o skuteczności ;

- proces pozania wyjaśnia przyczyny działania i ma charakter "ex post" ;

- etapy procesu poznawczego :

*dokładne wyartykułowanie problemu badawczego- polega na operacjonalizacji

(wkazanie konkretnych metod badawczych, któr ma się zastosować);

*wykonanie czynności badawczych

(najlepiej w formie eksperymentu, lub bardzo zbliŜonej do niego);

*sporządzenie raportu z badań

(dokładny opis z pomiarami uzyskanych rezultatów; sformułowanie praktycznej dyrektywy skutecznego działania wypływającej z

przeprowadzonych badań).

- im większa uŜytecznośc nauki, tym jest ona lepsza;

- nie nalezy antycypować tej uzyteczności, ale sprawdzać osiągnięte rezultaty.

W.James - koncepcja słuszności, sprawiedliwości, prawdy, powinny być opracowane pod względem ich uŜyteczności.

ZAŁOśENIA AMERYKAŃSKIEGO REALIZMU PRAWNEGO :

J.Ch.Gray -

- głównym zadaniem prawa jest ochrona określonych interesów obywateli;

- sędziowie z pewnych faktów wyprowadzają normy (w procesie orzekania pierwotne są fakty, a nie normy, normy są

epifenomenalne w stosunku

do faktów, które sędzia uznaje za relewantne);

- prawo znane jest dopiero wówczas, gdy zapadnie decyzja prawna;

- prawo rozwiązuje spór i przywraca porządek społeczny;

- sędzia ma rozstrzygnąć spory prawidłowo, tak by jego wyrok słuŜył utrzymaniu pokoju społecznego;

- gdy procedura nie słuŜy zapenieniu tego pokoju, sędzia moŜe tą procedurę odrzucić;

- badania prawa powinny polegać na badaniu zachowań. sędziowie powinni być poddawani obserwacji.

O.Holmes - rozróŜnienie "law in books i law in action".

- wiedza prawnicza powinna być uŜyteczna;

- moŜna się w zasadzie obejść bez "law in books", ale nie moŜna się obejsć bez "law in action" i badań empirycznych;

- koncepcja uŜyteczności prawa.

C.Devellyn - odrzucił dualizm rzeczywistości i powinności, powinność jest fantazmatem;

- badania naukowe nad tym, co jest;

- normy prawne, to tzw. "norms of doing", mają znaczenie, gdy są stosowane;

- prawo jest rzeczywistą działalnością normodawców, uzasadnienie orzeczenia ma charakter ex post, prawo jest instrumentem

władzy politycznej;

- ma słuŜyć tylko temu, co adresaci uznaja za korzystne;

- miara korzyści jest odczuwanie satysfakcji;

- badanie prawa, to badanie tzw. drogi prawa, przyjmował istenienie tzw. prawa pierwotnego wśród ludzi pierwotnych;

- istnienie ogólnj koncepcji, czemu prawo ma słuŜyć;

- stara się przewidzieć reakcje na orzeczenie, które ma wydać;

- wpierw szukam uŜyteczności, potem wyjaśniam decyzję.

J.Frank -

- nie da się zbudować takiego algorytmu decyzji sędziego, który by brał pod uwagę wszystkie przesłanki, nie ma pełnej

przewidywalności decyzji prawnych;

- prawnicy powinni obserwować proces podejmowania decyzji, jako sposób badań.

REALIZM SKANDYNAWSKI :

- wyrósł z koncepcji PetraŜyckiego;

- prawo posiada dwa aspekty:

*imperatywne (przeŜycia, które wyartykułowano stają się jego zewnętrznym aspektem);

*przekonanie, Ŝe nie ma Ŝadnej sfery normatywnej rzeczywsitości (gdzie wypowiedzi mają charakter powinnościowy);

Oliver Krona - prawo, to artykulacja woli instytucji państwowych w formie rozkazu, którego odbiorcy oczekuja jego spełnienia;

- wypowiedzi o prawie są jego asercjami (mają logiczne kryterium prawdy i fałszu);

Lunstedt - prawo, to wyartukułowane oczekiwania socjologicznych prawdopodobieństw, co do określonych zachowań, określonych

ludzi w określonych sytuacjach;

- odrzucenie normatywności w świecie społecznym;

- prawo pozyskiwane przez empiryczne obserwacje;

- prawo kreuje państwo;

- oczekiwaniowa koncepcja Kaufmana i Lunstedta;

- asertywność prawa;

- koncepcja formułowania się społecznych oczekiwań prawnych:

*instytucji;

*adresatów prawa;

Leon Fuller - wewnętrzna moralność prawa. Samo prawo powinno przestrzegać pewnych zasad by być prawem. By prawo mogło być

uwaŜane za prawo musi spełniać wewnętrzne zasady takiej moralności (wewnętrzna etyka). Jak nie przestrzega tych zasad to jest

niemoralnym prawem.

Wymagania stawiane prawu przez Fullera;

4. prawo nie moŜe być sekretne, musi być ogłoszone i umoŜliwiać adresatom zapoznanie się z nim,

5. nie moŜe być sprzeczne,

6. prawo nie moŜe nakazywać rzeczy niewykonalnych i niemoŜliwych do spełnienia,

7. nie moŜe być retroaktywne, zdarzenia przeszłe nie mogą być wolicjonalnie zmieniane,

8. nemo iudex in causa sua,

9. musi być przewidywalne, musimy wiedzieć co się stanie gdy naruszymy normę. Konsekwencje nieprzestrzegania jak i

samo przestrzeganie prawa musi być wyraźnie oznaczone,

10. musi być powszechnie zrozumiałe,

11. treść regulacji prawnych musi być zgodna z tym celem, do którego zostało ustanowione, jest to więc zasada adekwatności

(za Kantorowiczem),

12. tylko taka regulacja jest prawem, która spełnia pewne aksjologiczne wymagania, prawo jest funkcjonalnie zdeterminowane

aksjologią.

James Davis - „Society of law”, prawo jest instrumentem integrowania wartości społeczeństwa”. Prawo integruje społeczeństwo

wobec wartości, które są rozproszone, subiektywne. Dzięki regulacją uzyskujemy w miarę zwarty system wartości w społeczeństwie.

On podzielił nauki społeczne na: 1.nauki społeczne o faktach (oparte na metodach empirycznych, np.: socjologia), 2.nauki społeczne

o wartościach (etyka, prawo), 3. nauki społeczne o znaczeniach (nauki lingwistyczne, jak zrozumieć pewne fragmenty naszego

języka). Prawo jest albo produktem państwa albo immanentną częścią państwa. Jest to pogląd etatyzmu prawa, czyli genetyczny i

funkcjonalny związek prawa z państwem. Państwo tworzy prawo, sankcjonuje go i stosuje. F. Engels – „nie ma państwa bez prawa,

nie ma prawa bez państwa, dlatego te byty są nierozdzielne”.

Model ten został zrewidowany przez antropologię kulturową (lata 20. XX w). Inną nazwą jest antropologia społeczna. Istniało w tym

rozumieniu prawo pradawne / naturalne / pierwotne / ludów barbarzyńskich.

Sir henry Steven Main, 1861 „Ancient law”. By mogło nastąpić prawo potrzebne jest państwo.

William Summer – miał podobne poglądy. Przekonanie, Ŝe prawa nie musimy wiązać z państwem lecz z jakąś inną strukturą

polityczną stworzył Bronisław Malinowski. „Zbrodnia i zwyczaj w społeczeństwie dzikich” – dziki nie jest określeniem pejoratywnym,

tylko znajdującym się na niŜszym poziomie rozwoju. „Antropology of law”, w pierwotnych społeczeństwach nie ma państwa ale jest

prawo, w formie zaląŜkowej. Była to koncepcja antyetatystyczna. Prawo powstaje dlatego, Ŝe ma zadanie zaspokoić pewne

określone potrzeby tych zbiorowości.

ZałoŜenia koncepcji funkcjonalistycznych:

1. potrzeba zgodności zachowań z normami,

2. funkcje wychowawcze,

3. funkcje integrujące, ich zachowanie będzie przewidywalne i będą mogli się zintegrować,

4. funkcja represyjna, ci którzy się nie podporządkują mogą zostać wyrzuceni ze społeczności,

rozwiązywanie konfliktów.

AKSJOLOGIZM PRAWNY :

H.Kantorowicz -

- socjologia bez dogmatyki prawa jest ślepa;

- dogmatyka bez socjologii prawa jest niepoŜyteczna;

- koncepcja wolnego orzecznictwa:

*prawo- wolne, wolne przesłanki orzecznictwa, jest stale w procesie stawania się, ale jest pewną przesłanką prawną (bada się

empirycznie, z obserwacji

praktyki postępowania- to właśnie wyjaśnia socjoloia);

*prawo- formalne,wyartykułowane w aktach prawnych (bada się poprzez treść przepisów);

- obowiązywanie prawa nie moŜe być usprawiedliwione przez samo prawo, naleŜy ustalić, czy jest słuszne, dobre, właściwe, czyli

odwołanie do świata wartości;

- prawo musi spełniać postulat adekwatności;

- prawo obowiązuje, gdy regulacja norm odpowiada wartościom, dla których zostało powołane;

- istnieją wartości społeczne, uniwersalne dla pewnej grupy, one usprawiedliwiają powstanie norm prawnych;

!!! MUSI ISTNIEĆ AKSJOLOGICZNY KONTEKST PRAWA !!!

Odmianą powyŜszej koncepcji, jest tzw. WEWNĘTRZNA MORALNOŚĆ PRAWA:

- prawo musi przestrzegać pewnych zasad, aby w ogóle mogło być prawem;

- musi być zgodne z etyką, w innym przypadku jest niemoralne;

- prawo nie moŜe być sekretne, musi być opisane i przekazane;

- prawo nie moŜe samo sobie przeczyć;

- nie moŜe nakazywać rzeczy niemoŜliwych do spełnienia;

- nie moŜe regulować zadań przeszłych,

- nemo iudex in sua causa;

- prawo musi być przewidywalne;

- prawo musi być powszechnie zrozumiałe;

- prawo musi być adekwatne.

J.Davis - prawo to instrument integrowania wartosci obowiązujących w społeczeństwie.

- Kantorowicz podzielił wszystkie nauki na:

*o faktach: badania empiryczne;

*o znaczeniach: lingwistyczne;

*o wartościach: prawo, o moralności.

ETATYZM PRAWNY:

*traktują:

- prawo jako produkt państwa;

- prawo nieodłączne od państwa;

- prawo to normy państwa.

- przekonanie o genetycznym i funkcjonalnym związku prawa i państwa.

ANTROPOLOGIA PRAWA:

- istnienie prawa pierwotnego;

- przeczyła ona etatyzmowi prawa;

- pogląd taki głosił H.Maine "Ancient law", do powstania prawa nie potrzebne państwo, bowiem istniało ancient law.

FUNKCJONALIZM:

B.Malinowski - twórca funkcjonalizmu, istnienie odrębnego systemu prawa w zbiorowosciach plemiennych.

- istnieje to poniewaŜ prawo narzuca pewne funkcje w społeczeństwie, w celu zaspokojenia potrzeb;

- to właśnie istnieje prawo;

- wymogiem funkcjonalnym, jest takŜe istnienie instytucji kontrolnych, są o instytucje prawa;

- funkcje instytucji prawnych:

*kontrolna;

*wychowawcza;

*integracyjna;

*represyjna;

*rozwiązywania konfliktów;

- funkcjonalizm prawny:

*przekonanie, Ŝe spoŁeczeństwo naleŜy traktować jako system, czyli społeczeństwo jako tzw. zbiór wyodrębniony- elementami

podstawowymi są instytucje społeczne;

- funkcjonalistyczne rozumienie instytucji społecznych;

*posiada substraty:ludzie o szczególnych kwalifikacjach, teleologicznie zorganizowane, następuje podział funkcji; środki pozwalajace

osiągnąć cele (środki materialne);

normy regulujące działania osób wychodzących do tej instytucji (immanentne- regulują wewnętrzne działania; regulujące działania,

skierowane na zewnątrz tzw. normy systemowe).

*róŜne instytucje działają w kooperacji według siebie (współdziałają):

- zespół instytucji zajmujących się jednym wspólnym zadaniem lub zadaniami;

- cały system posiada szczególne właściwości nieredukowalne:

np. funkcja eqilibrum (funkcja utrzymania spójności w ramach systemu), zachowania właściwości identyczności, zdolności

adaptacyjne,

zdolność integracji systemu;

- system społeczny dla zachowania tych w/w właściwości, to muszą być zachowane tzw. imperatywy funkcjonalne' w kaŜdym

systemie muszą występować instytucje

kontroli społecznej;

- koncepcje funkcji- funkcja tych instytucji, systemów, lub podsystemów, rozumie się jako pewne zadania, które są w sposób

relatywnie stały realizowane;

- system musi zachować pewne istotne właściwości.

Podział funkcji:

- funkcje rzeczywiste (następstwa rzeczywistych działań instytucjonalnych) i funkcje załoŜone (wyznaczone dla danej instytucji);

- funkcje wewnętrzne (spełniane na własne cele instytucjonalne) i funkcje zewnętrzne (na rzecz całego systemu społecznego);

- według krakowskiej szkoły prawa: rozróŜnienia następują według funkcji:

*metafunkcje- szczególnie róŜne, rozległe funkcje;

*funkcje szczegółowe- co do konkretnego działania, np.: funkcja ochronna;

- Robert Merton:

*funkcje jawne- te, które są eksponowane publicznie;

*funkcje ukryte- są one maskowane;

- pojęcie działań dysfunkcjonalnych w działaniach instytucji;

- prawo powinno być osadzone pomiędzy światem normatywnym, a rzeczywistym;

- prawo obowiązujące społecznie, to: zespół wypowiedzi normatywnych + instytucje, które tworzą, stosują, egzekwują

wykonywanie tych norm (w socjologii prawa wyprowadzone z funkcjonalizmu) ;

CO WNIÓSŁ FUNKCJONALIZM DO SOCJOLOGII PRAWA:

- rozumienie prawa;

- wyznaczenie prawu funkcji;

*kontroli społecznej;

*socjalizacja;

*integracja systemu oparta na wzajemnej, wykonania działań;

*redukcja dysfunkcjonalizmu- funkcja represyjna poprzez stosowanie przymusu;

*rozwiązywanie konfliktów.

Koncepcja Talcota Parsonsa:

- naleŜy zastanawiać się nie czym jest prawo, ale jaką funkcję spełnia;

- prawo jest jedną z instytucje kontroli spoŁecnej, której zadania polegają na: niedopuszczaniu do destrukcyjnych konfliktów i ich

rozwiązywaniu;

- wprowdzanie reguł postępowania;

- kontrola przestrzegania owych reguł;

- zauwaŜył szczególną rolę sądów, jako instytucji prawa;

- prawo ma się przyczyniać do lepszej integracji społecznej;

- wątek aksjologiczny- prawo powinno sprzyjać kreowaniu poczucia sprawiedliwości.

R.Pound podkreślał funkcję innowacyjną - stymulacja rozwoju społecznego,

koncepcja dysfunkcjonalności prawa w przystosowaniu tej funkcji.

- funkcjonalna

SYSTEMOWE TEORIE PRAWA:

- autopoietyczna (szczególna właściwość systemu, do kreacji

nowych elementów z juŜ istniejących'

system

teŜ

mozliwości

samoorganizacji, a wszelkie zmiany muszą odbywać się

wewnątrz,

mają

bowiem

charakter

zamknięty);

H.Maturana & F.Varel - badali komórki, uznali, Ŝe mają one właściwości autopoietyczne.

- przeciwieństwem systemu autopoietycznego, jest system heteropoietyczny;

- systemy społeczne są autopoietyczne .

N.Luhman , J.Burski (doktorat o autopoiezie prawa)- uznawali, Ŝe społeczeństwo ma kształt systemu autopoietycznego.

- inni to Taubner i Wilke;

- według Luhmana prawio ma charakter samookreślający się, tzn. prawo samo dla siebie ustanawia normy, jest systemem

półotwartym, ustanawia sposób kreowania tych norm, jest systemem samoorganizującym się i samoregulującym się;

- prawo jest instytucjonalnie niezaleŜne od systemu społecznego- społeczna inwariancja prawa;

- prawo samo wyznacza sobie kryterium racjonalności;

- prawo ma cechę samoodnoszenia się prawa;

- te funkcje mają charakter gradacyjny, semiautopoietyczny;

- autopoietyczność jest weryfikowana empirycznie.

RÓśNICE POMIĘDZY PODEJŚCIEM FUNKCJONALNYM I AUTOPOIETYCZNYM:

FUNKCJONALNE

AUTOPOIETYCZNE:

- integracja państwa z systemem społecznym; - prawo jest

autonomiczne;

- prawo do realizacji wymogów funkcjonalnych, związanych z sytemem; - prawo posiada własne, wewnętrzne

cele;

- prawo jest zdeterminowane systemem; - prawo jest

samodeterminujące;

- prawo jest otwarte, zmienia się wraz ze zmianami społecznymi; - prawo jest zamknięte lub

półotwarte;

substancjalizm;

- najwaŜniejsze jest to, jak prawo działa i jakie skutki wywołuje; - proceduralizm;

- w procesie badania prawa naleŜy koncentrować się na otoczeniu społecznym - koncentrować się na procesach

wewnętrznych prawa

prawa do otoczenia do prawa zewnętrzne- wewnętrzne. wewnętrzne- zewnętrzne.

W nauce socjologii jako dyscyplinie naukowej mamy procesy identyfikacji i demarkacji.

P.Selznik i jego etapy:

- prymitywny- duŜo zapozyczeń z socjologii;

- rzemieśliniczy- związany z charakterem usługowym prawa;

- teoretyczny- samodzielne badania prawa, generalizacja tych badań.

Podejście mikrospołeczne:

- odwołuje się do działań społecznych;

- oparcie na sposobie psychologicznym, bądź odwołanie co do funkcjonowania pewnych struktur, wpływ na działanie spoleczne-

odwołanie się do norm społecznych, bądź norm prawnych;

- działania społeczne, normatywne prawa, jest to zadanie mikrosocjologii prawa, układ zaleŜności pomiędzy tymi działaniami;

- słaby i silny sens normatywny;

- to nadanie sensu powinno się odwoływac do: prawa pozytywnego (socjologia jest traktowana jako nauka pomocnicza) oraz prawa

społecznie obowiązującego.

Podejście makrospołeczne:

- reakcja SPS, związane z ujęciem diachronicznym, zakładającym upływ czasu, częstokroć teŜ zauwaŜalne jest ujęcie

synchroniczne (zawiesza czynnik czasu);

- S->P, to teoria społecznego powstania prawa;

- P->S, to teoria społecznych następstw prawa.

socjologia prawa - skrypt 1.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: