W 3 kz.docx

W 3

Organizacja ucząca się – odpowiedź na wyzwania dynamicznego rynku

Należy wyjść od definicji uczenia się.

Uczenie to proces prowadzący do modyfikacji zachowań jednostek w wyniku jej uprzednich doświadczeń. Uczenie zakłada, że jednostka myśląca posiada pamięć, gdzie gromadzi się informacje. Uczenie się zakłada, więc istnienie pamięci zdolnej do tworzenia i przechowywania śladów uprzednich doznań i reakcji.

Z tej definicji wynikają różnice między organizacjami uczącymi się a tzw. organizacjami inteligentnymi. Inteligencja jest czymś więcej niż uczeniem się.

Inteligencja to umiejętność przystosowania się dzięki wykorzystaniu odpowiednich środków myślenia. Inteligencja jest, zatem wytworem łącznego oddziaływania genotypu, otoczenia, uczenia się i całej innej życiowej aktywności. Zdolności inteligencji pozwalają na tworzenie nowych aktywności, nowych działań. Inteligencji nie można zniszczyć – można zniszczyć tylko odchylenia.

Czy organizacja może się uczyć ?          /3 koncepcje/

1.    Organizacja jako twór intencjonalny nie może się uczyć, uczą się tylko jej członkowie - ludzie. Wiedza organizacji to po prostu suma wiedzy jej uczestników.

2.    Organizacja jako zespół ludzi może się uczyć i utrwalać nabywaną wiedzę. Wiedza organizacji to coś więcej niż wiedza jej uczestników. Jako zespół mogą mieć wiedzę większą – myślenie zespołowe jest większe niż suma poszczególnych pracowników.

3.    Są zwolennicy poglądu, że organizacja ucząca się to sprzeczna i pozbawiona znaczenia koncepcja.

Definicja organizacji uczącej się:

·      Uczenie się organizacji oznacza proces doskonalenia jej działań dzięki większej wiedzy pracowników i ich głębszemu zrozumieniu zasad i celów funkcjonowania tej organizacji. Pracownicy uczą się, aby organizacja lepiej i szybciej osiągała swoje cele.

·      Organizacje są postrzegane jako uczące się, kiedy potrafi ą wpisać historyczne doświadczenia we wzorce, które nakreślają kierunki ich działania i rozwoju. Doświadczenia są pozytywne i negatywne – pozytywne należy powielać.

·      Uczenie się organizacji to proces identyfikowania i eliminowania błędów (wg Topscott). Doświadczenia negatywne, błędy – identyfikacja i eliminacja.

·      Ucząca się organizacja to taka, która wspomaga uczenie się wszystkich jej członków (indywidualne, zespołowe, organizacyjne) i sama ciągle się przekształca (wg Burgoyne J. G.). W pewnym sensie jest to konieczne – przychodzi nowy pracownik i musi uczyć się od swoich kolegów

Cechy organizacji uczącej się:

·      Jeżeli myśli się o organizacji uczącej się to najczęściej rozpatruje się jej cechy traktując je, jako warunki zaistnienia i rozwijania procesów uczenia się organizacji. Trzy cechy organizacji uczącej się to umiejętności, wiedza i doświadczenia. Uczeniem się będzie dawka wiedzy lub jakaś zdolność.

·      D. Urlich w pracy „Organizacja przyszłości” określa cechy organizacji skoncentrowanej wokół wiedzy i umiejętności obejmujących całość doświadczeń organizacji

Organizację powinny cechować następujące podstawowe wartości:

1.       Ustanowienie wspólnego zestawu przekonań, czyli ustalenie tożsamości firmy (status, regulamin – spisany lub umowny – zbiór, który pozwala utożsamiać się z tą firmą);

2.       nowe podejście do zatrudnienia pracowników cechujące się zaufaniem, oddaniem i odpowiedzialnością;

3.       wychodzenie poza ograniczenia wynikające z tradycyjnych klasyfikacji ludzi w organizacjach i zacieranie granic między pracownikami i klientami – tradycyjnie ustawianymi w opozycji (tradycyjnie była to przepaść, teraz zbliżenie);

4.       stwarzanie warunków do zmian poprzez czynne antycypujące przystosowywanie się. Nie klient a organizacja ma się dostosowywać, wyprzedzanie myśli klientów;

5.       doskonalenie umiejętności szybkiego uczenia się organizacji, czyli zdolności do tworzenia i formułowania uogólnień na podstawie skutecznych działań.  Doskonalenie się, podnoszenie umiejętności  - efekt to skuteczne , sprawne działanie.

Według P. Senge’a podstawową cechą takich organizacji jest myślenie systemowe, cechujące się widzeniem wielokierunkowych wzajemnych relacji zamiast linearnych łańcuchów przyczynowo – skutkowych.

CZARNA SKRZYNKA - metoda czarnej skrzynki- nie wnikamy w wewnętrzną strukturę lecz analizujemy wyłącznie zależności jakie zachodzą pomiędzy zmianami na wyjściach podsystemu pod wpływem zmian na jego wejściach.

Myślenie systemowe jest również cechą obejmującą 4 pozostałe dyscypliny organizacji uczącej się, w tym:    

4 ELEMENTY MYŚLENIA SYSTEMOWEGO:

1.    Mistrzostwo osobiste, czyli chęć i umiejętność tworzenia własnej wizji doskonalenia umiejętności fizycznych, ale przede wszystkim doskonalenia duchowego poprzez osiąganie dojrzałości emocjonalnej;

2.    Modele myślowe, – czyli głęboko zakorzenione sposoby postrzegania świata przez ludzi w organizacji, ale też przez całe organizacje jako świata otwartego na ludzi i procesy uczenia się;

3.    Budowanie wspólnej wizji przyszłości, czyli kierowanie wspólnej tożsamości, poczucia sensu działalności. Każda organizacja to zespół w systemie.

4.    Zespołowe uczenie się, czyli rozwijanie zdolności grupy (nie jednostek) do zdobywania i akumulowania wiedzy.

Najważniejszą cechą organizacji  uczącej się wg Senge’a jest myślenie systemowe, pozostałe cechy są równoważne i wzajemnie na siebie oddziałują.

P. Nestorowicz przedstawił nieco odmienną klasyfikację cech organizacji wykorzystującej wiedzę a mianowicie:
1. otwarty system informacyjny, czyli przepływ informacji ma być dwustronny
2. konstruktywna konfrontacja
3. zespołowe uczenie się
4. najważniejsza-specyficzna kultura organizacyjna

Fundamenty organizacji bazującej na wiedzy. Specyficzna kultura organizacyjna.
a)traktowanie informacji jako dobra wspólnego (trzeba się nim dzielić, nie dla siebie, ale dla ogółu)
b)gotowość do dzielenia się informacją
c)nacisk na wyniki (kultura organizacyjna ma prowadzić do wyników)
d)otwartość na ludzi i nowe koncepcje, gotowość do współpracy – ludzie organizacji mają być otwarci, nastawieni na współpracę

Otwarty system informacyjny. Rozumiemy przez niego:
-stymulowanie bezpośredniej komunikacji
-wykorzystywanie informatyki                                                        informatyka, media, nowe technologie
-szybkie pozyskiwanie i przetwarzanie informacji                       

Konstruktywna konfrontacja: (informacja z zewnątrz)
-podważanie założeń, wartości i zadań
-kreowanie chaosu informacyjnego
-sprzyjanie podejmowaniu ryzyka
-prawo do eksperymentowania i popełniania błędów

Procesy uczenia się:
- ułatwianie i skłanianie do zdobywania wiedzy
- korzystanie z wielu źródeł wiedzy
- gromadzenie i rozpowszechnianie wiedzy
- skuteczna internalizacja wiedzy

Istota organizacji uczącej się: Właściwe reagowanie na zmiany w otoczeniu jest więc kluczowym zadaniem organizacji. Musi być reakcja we właściwym czasie i we właściwy sposób. Organizacja nigdy nie może zatrzymać procesu własnej ewolucji.

Warunek przeżycia organizacji:

B. Garralt: -„Organizacja może przeżyć wówczas, gdy uczy się szybciej niż zmienia się jej otoczenie.”  (to jest ten antycypacyjny charakter).

Organizacja rozumiana jako ucząca się struktura społeczno-gospodarcza musi więc wykazywać się zdolnością rozpoznawania sygnałów płynących z otoczenia oraz zdolnością do elastycznego reagowania na sygnały stamtąd płynące.

Organizacja nigdy nie jest doskonała. Musi się ona stale dostosowywać do otoczenia do wymagań klienta, do zachowania konkurencji, do rozwoju społeczeństwa i techniki.

Zdolność do nauki i szybkość uczenia się muszą być takie, aby mogła ona w odpowiednim momencie rozpoznać zmiany w swoim otoczeniu i wyciągnąć z tego konsekwencje dla własnego przetrwania i rozwoju.

Zdolność nauki jest kryterium selekcji organizacji na rynku. Ten, kto najlepiej i szybciej się uczyć ma największe szanse do utrzymania się na rynku. Kto się nie uczy upadnie. Większość organizacji nie będzie miała szansy utrzymać się walcząc z konkurencją starymi produktami.

Uczące się przedsiębiorstwo uczy się przez interakcje (procesy wzajemnego oddziaływania na siebie) w samej organizacji i przez interakcje z otoczeniem. Jednostki organizacyjne muszą się komunikować między sobą i ze światem zewnętrznym.

Cykl uczenia się

Uczenie się jest niekończącym się procesem doskonalenia metod, technik i struktur działania służących realizacji nieustannie zmieniających się celów. Oznacza to konieczność działania wg stale powtarzającego się cyklu.

Etapy cyklu uczenia się:
a)rozpoznawanie problemu
b)zbadanie możliwości osiągnięcia celu zmiany
c)projektowanie wariantów zmian
d)opracowanie kryteriów oceny wariantów osiągnięcia celu zmiany
e)ocena opracowanych wariantów oraz wybór wariantu uznanego za najlepszy
f)wprowadzenie zmian wg wybranego wariantu

Przedsiębiorstwo inteligentne

Przeświadczenie o następujących głębokich przeobrażeniach to konsekwencja rozwoju technologicznego i gospodarczego. Rośnie udział przedsiębiorstw (kooperacji) branży medialnej i IT we wskaźnikach giełdowych i rankingach gospodarczych->skuteczna ofensywa firm o przewadze zasobów niematerialnych (informacja i wiedza) właśnie ten potencjał i ludzie stanowią najważniejszy kapitał przedsiębiorstw inteligentnych. Obecnie przemiany dokonują się w dziedzinie informacji, przepływie informacji. Informacja jest gromadzona, przekazywana w jednostkach ludzkich. Człowiek - wiedza – informacja. Człowiek, oprócz wiedzy potrafi tworzyć nowe rzeczy, które jeszcze nie istnieją.

Człowiek i wiedza, doświadczenie, filozofia i wizja świata stanowią potencjał, siłę firmy i głównie na tym będą się opierały (zasoby materialne i finansowe - ważne, ale drugorzędnie).

Zasoby rzeczowe i finansowe mają znaczenie drugorzędne dla strategii firmy. Technologię, pomysł można kupić. Inteligencja jest czymś szerszym niż uczenie się.

Inteligencja to coś więcej niż uczenie się. To umiejętność przystosowywania się dzięki wykorzystaniu odpowiednich środków myślenia. Jest wytworem łącznego oddziaływania genotypu, otoczenia, uczenia się.

Bez ludzi nie istnieje przedsiębiorstwo inteligentne. 3 koncepcje dlaczego przedsiębiorstwa NIE mogą być inteligentne:

§ nie pamięta (choć przechowuje dane)

§ nie rozumie, czyli nie przetwarza wiedzy (choć jego komputery mogą wykorzystywać oprogramowanie analizujące dane, ale tylko wg pewnego algorytmu)

§ nie uczy się, nie ma zdolności twórczej

Jednakże przedsiębiorstwo może być inteligentne jeżeli przyjmie za podstawę wykorzystywanie inteligencji swoich zasobów ludzkich. Niezbędnym narzędzie jest stworzenie racjonalnego systemu doboru pracowników.

Przedsiębiorstwo poszukuje nowych rozwiązań z uwagi na fakt zmiany otoczenia są zjawiskiem stałym ale niejednorodnym. Przedsiębiorstwo powinno wytworzyć mechanizm dostosowania się do zmian.

Przedsiębiorstwo musi być inteligentne, aby nadążało za zmianami a być może ma szansę nawet je wyprzedzić (wg K. Perechuda). Wyszukiwać szans w otoczeniu – na tym polega inteligencja.

By nadążać za zmianami musi być inteligentne, może nawet pojawi się szansa by je [zmiany] wyprzedzać.

J. Penc: przedsiębiorstwo inteligentne jako skumulowany efekt inteligencji funkcjonalnych, takich jak: inteligencja: informacyjna, technologiczna, innowacyjna, finansowa, marketingowa, organizacyjna, społeczna, ekologiczna.

Rola wartości niematerialnej jako potencjału jest zgrupowana w trzy warstwy: rola wartości niematerialnej jako potencjału-

1. przeszłość: historia, pamięć, reputacja – firma badająca leki

2. teraźniejszość: realia, prestiż, uznanie społeczne – racjonalne wykorzystanie środków – Bank Chleba, PCK

3. przyszłość: cele, misja, wizja

K. Obój - widzi przyszłość organizacji w modelu „konfiguracji inteligentnej, produkcyjnej społeczności”, której elementami są:

1. umiejętność rozwoju i sposób wykorzystania kapitału inteligentnego

2. poczucie przynależności, lojalności, sensu, współpracy z daną grupą

3. poczucie niezależności, własnej wartości pracowników

Etapy budowania lojalności wg R. Pascala:

1) analiza potrzeb personalnych (czyli optymalizacja zatrudnienia )

2) staranna selekcja pracowników

3) uczenie nowych pracowników pokory wobec firmy

4) chrzest bojowy nowych pracowników

5) spójny system kontroli i wynagrodzenia

6) rozbudowa folkloru organizacyjnego

7) spójne wzorcowe role-wzorce dla nowych pracowników

Co jest niezbędne dla zapewnienia zdolności do zmian?

1)    Umiejętność pozyskania informacji: zdolność filtrowania i klasyfikowania ogromnej liczby informacji. Umiejętność wykorzystywania informacji ze źródeł wewnętrznych i stworzenie własnej bazy danych, procedury zwiększającej szybkość przepływu informacji wewnątrz przedsiębiorstwa.

Problemem jest stworzenie procedur zasysania możliwie dużej liczby informacji ze źródeł formalnych i nieformalnych.

2)    Umiejętność przekazywania na zewnątrz przetworzonych informacji, w zakresie niezbędnym dla celów przedsiębiorstwa.

3)    Przedsiębiorstwo inteligentne musi ograniczyć formalizację (sztywne granice), które oddzielają je od otoczenia, informacje mają swobodnie przebiegać, rozmyte granice.

4)    Umiejętność uczenia się: „wiedza staje się głównym czynnikiem wytwórczym” (J.Penc...