Chocia�, jak w wiele innych lud�w, Majowie nie znaj� s�owa "religia", lud ten by� i nadal jest nadzwyczaj religijny. Dla prekolumbijskich Maj�w �wiat nadprzyrodzony by� czym� tak prawdziwym i namacalnym, jak dla nas jest nasze naturalne otoczenie, kt�re poznajemy dzi�ki zmys�om. Maja�ski panteon sk�ada� si� zar�wno z bog�w zwi�zanych z rolnictwem i codziennym �yciem, jak i z tych, kt�rych funkcje ograniczone by�y wy��cznie do elit spo�ecznych i rodziny kr�lewskiej. Niekt�re z nich maj� swoje odpowiedniki w ca�ej Mezoameryce (np. aztecki b�g deszczu, Tlaloc, i odpowiadaj�cy mu maja�ski Chaak). Jakkolwiek, Majowie posiadali w swoim panteonie r�wnie� szereg bog�w, kt�rzy byli charakterystyczni tylko dla tego ludu, patronuj�c poszczeg�lnym terytoriom czy miastom. Nadprzyrodzony �wiat Maj�w sk�ada� si� r�wnie� z du�ej ilos�i mniej wa�nych istot, kt�re mo�na by nazwa� pewnego rodzaju "demonami". Szczeg�ln� rol� odgrywali tu tzw. "wayoob" (liczba poj. "way"), funkcjonuj�cy jako "duchowi towarzysze" cz�onk�w kasty rz�dz�cej. Wszystkie te �wi�te istoty pojawiaj� si� w formie hieroglif�w i p�askorze�b na budowlach, ceramice i w kodeksach. W rzeczy samej, cztery kodeksy, kt�re przetrwa�y do naszych czas�w s� ca�kowicie po�wi�cone sprawom bog�w i rytua�om z nimi zwi�zanym. W roku 1897 niemiecki uczony Paul Schellhas podj�� trud uporz�dkowania r�nych przedstawie� bog�w w manuskryptach i stworzenia obrazu maja�skiego panteonu. B�stwa te, jako �e �adne hieroglify nie by�y jeszcze wtedy znane, onaczy� literami alfabetu (np. A - b�g �mierci, B - b�g deszczu Chaak). System Schellhas'a jest nadal szeroko stosowany przez naukowc�w, szczeg�lnie w przypadku bog�w, kt�rych imiona nie zosta�y z ca�kowit� pewno�ci� odcyfrowane(ze wzgl�du np. na niedostateczn� ilo�� materia��w �r�d�owych). Chocia� imiona niekt�rych bog�w �atwo mog�y by� zapisywane za pomoc� sylabogram�w, powszechn� praktyk� by�o u�ywanie do tego celu logogram�w przedstawiaj�cych ich g�owy, wyposa�one w szereg atrybut�w charakterystycznych dla danego boga, umo�liwiaj�cych jego definitywne rozpoznanie przez czytaj�cego. Niekt�re z tych logogram�w si�gaj� wczesnej epoki klasycznej (a nawet dalej), przy czym brzmienie wi�kszo��i z nich pozostaje nieznane. Bogowie mogli by� zwi�zani z czterema stronami �wiata, przy czym dane b�stwo mia�o wtedy cztery "wcielenia", ka�de przypisane konkretnemu kierunkowi (a jednocze�nie kolorowi). B�stwa ��czy�y si� r�wnie� w triady (Palenque, Tik'al, Caracol), odgrywaj�c wa�n� rol� w kosmogonii Maj�w pochodz�cych z danego miasta. Tworzyli tak�e pary, reprezentuj�c podstawowe przeciwie�stwa, jak np. niebo-ziemia, �wiat�o-ciemno��. Oto g��wne cechy odr�niaj�ce wygl�d bog�w od �miertelnik�w: - Starsze b�stwa, jak np. najwy�szy stw�rca Itsamnaaj (wymowa: "Itzamnaah"), maj� zwykle du�e, podobne do gogli, oczy i czasami wystaj�ce przednie z�by. - M�ode b�stwa, i czasami r�wnie� te starsze, maj� na ciele jakby "boskie oznaczenia" na ko�czynach i tu�owiach, kt�re za�wiadczaj� o ich nadprzyrodzonym charakterze. Znaki te s� tak naprawd� hieroglifami, symbolizuj�cymi cz�sto jasne, b�yszcz�ce lub ciemne, obsydianowe lustra. Obok bloku z hieroglifem umieszczam: 1.transkrypcj� fonetyczn� w nawiasie kwadratowym-logogramy du�ymi literami, sylabogramy ma�ymi; 2.w�a�ciwe s�owo w j�zyku Maj�w; 3.znaczenie s�owa Poszczeg�lne logogramy i sylabogramy w transkrypcji oddzielam my�lnikami. Wymowa liter: w - � x - sz ch - cz j - h ' - kr�tka przerwa pomi�dzy literami, tak jak mi�dzy dwoma "k" w wyrazie lekki Synharmonia i Dysharmonia -je�eli w danym glifie dwie ostatnie sylaby maj� t� sam� samog�osk�, to samog�osk� ostatniej sylaby pomijamy w transkrypcji. To zjawisko nazywa si� Synharmoni�. PRZYK�AD: a-ja-wa to ajaw (w�adca) ba-ka-ba to bakab (tytu� kr�lewski nawi�zuj�cy do jednego z Bakab�w - podtrzymuj�cych na swoich ramionach cztery kra�ce wszech�wiata) -je�eli w glifie ostatnia sylaba ma inn� samog�osk� ni� przedostatnia to r�wnie� nast�puje jej pomini�cie, przy czym samog�oska sylaby przedostatniej zostaje podwojona: PRZYK�AD: cha-ki to Chaak (imi� boga deszczu) ba-ki to baak (jeniec) Uwaga: zasady te nie zawsze sprawdzaj� si� przy logogramach(dotycz� zapisu sylabowego), ale to nie jest dla nas istotne. Elementy sylabiczne lub logograficzne wchodz�ce w sk�ad pojedynczego "bloku" (hieroglifu) czytamy od lewej do prawej i z g�ry na d�. Ca�e glify czytamy, najpro�ciej m�wi�c, od lewej do prawej i z g�ry na d�, po dwa w kolumnie.
Almer74