SPRAWNOŚĆ MOTORYCZNA
METODY BADANIA MOTORYKI
Do oceny rozwoju ruchowego służą następujące metody: Wywiad z matką, w którym niezbędne jest ustalenie historii dotychczasowego rozwoju ruchowego dziecka, np.:
- od kiedy zaczęło utrzymywać głowę w pozycji pionowej,
- kiedy zaczęło siadać, stać, chodzić (tempo rozwoju),
- czy rozwój dziecka był harmonijny, tzn. czy równie dobrze rozwijało się podwzględem ruchowym, jak i pod względem umysłowym (rytm rozwoju),
- czy obserwowano okresy przyspieszenia lub zahamowania rozwoju (dynamikarozwoju).
Obserwacja dziecka podczas codziennych zajęć dowolnych, zabaw manipulacyjnych (np. nawlekanie koralików na sznurek), konstrukcyjnych (np. budowanie z klocków), czynności samoobsługowych (ubieranie się, jedzenie, mycie) dostarcza również ważnych danych, o jego rozwoju ruchowym.
Analiza wytworów powstałych podczas zajęć plastycznych, czyli rysunków, wycinanek, ulepianek, malowania oraz podczas pisania pozwala uchwycić symptomy zaburzeń motoryki.
Badania testowe i eksperymenty służą również do oceny rozwoju motorycznego. Do obliczania wieku ilorazu rozwoju ruchowego stosuje się polską adaptację tekstu N. Oziereckiego dokonaną przez Barańskiego (R. Przewęda 1973). Obejmuje on zadania ruchome przeznaczone dla dzieci i młodzieży w wieku 4-16 lat. Zawarte w zestawie Oziereckiego próby ruchowe dzielą się na sześć grup. Badany uczeń otrzymuje do wykonania z każdej grupy jedno ćwiczenie, odpowiednie dla jego wieku. Jeżeli potrafi je wykonać, otrzymuje następne z tej samej grupy, lecz przeznaczone dla dzieci o rok starszych. Jeśli nie potrafi, daje mu się ćwiczenie z tej samej grupy, lecz przeznaczone dla dzieci o rok młodszych. W ten sposób ustala się w każdej grupie ćwiczeń, jak trudne zadanie ruchowe badany potrafi wykonać, przy czym trudność wyrażona jest tu miarą wieku.
Sześć ćwiczeń w skali Oziereckiego obrazuje różne objawy koordynacji nerwo-wo-mięśniowej, a więc przy ich zastosowaniu można oceniać podstawowy mechanizm pojętności i sprawności ruchowej:
§ grupa I - sprawdza równowagę (koordynację statyczną),
§ grupa II - koordynację ruchów rąk,
§ grupa III - koordynację ruchów ciała,
§ grupa IV - zdolność do wykonywania ruchów szybkich,
§ grupa V - zdolność do wykonywania różnych ruchów jednocześnie
(np. inne ruchy nogami, a inne rękami),
§ grupa VI - precyzję ruchów i zdolność koncentrowania się wyłącznie na czynnościach zadanych, co ocenia się faktem występowania lub niewystępowania przyruchów (synkinezji
TESTY OZIERECKIEGO
(wg A. Barańskiego 1963)
testu (grupa ćwiczeń)
WIEK W LATACH
4
5
I
Postawa równoważna w. wykroku (palce nogi prawej dotykają pięty nogi lewej). Oczy zamknięte. Wytrzymać 15 sek.
Postawa równoważna w wysokim wspięciu. Oczy otwarte. Wytrzymać 10 sek.
II
Dotknąć palcem wskazującym ręki prawej i lewej czubka nosa ruchem bezpośrednim. Oczy zamknięte.
Posługując się tylko jedną ręką zmiąć serwetkę o wymiarach 5 x 5 cm. Czas wykonania - ręką prawą 15 sek. - ręką lewą 20 sek.
III
Podskakiwać w miejscu z odbicia obunóż w ciągu 5 sek. Zaliczenie pod warunkiem, że odbicie następowało równocześnie z obu nóg, a podskoki wykonane były na palcach.
Podskakiwać na jednej nodze wzdłuż linii o długość 5 m. Nie wolno zboczyć z linii więcej niż o 5 cm. Wykonać na nodze lewej i prawej.
IV
Ułożyć w pudełku 20 monet. Czas próby: 15 sek.
Nitkę o długości 2 m nawinąć na motek. Czas próby: ręka lewa -18 sek. ręka prawa-12 sek.
V
Zataczać palcami wskazującymi obu rąk równocześnie koła na zewnątrz. Ramiona wyciągnięte w przód. Czas próby: 10 sek.
Posługując się obu rękami równocześnie włożyć do pudełka 10 zapałek. Czas próby: 20 sek.
VI
Uścisnąć badającemu rękę lewą i prawą. Zwraca się uwagę na synkinezję_.
Zgrzytać zębami. Zwraca się uwagę na synkinezję.
; testu (grupa ćwiczeń)
6
7
1
Stanie równoważne na jednej nodze (druga ugięta w kolanie pod kątem 90 , udo w dół). Wytrzymać 10sek. Wykonać na lewej i prawej nodze.
Stanie równoważne w opadzie w przód z jednoczesnym wspięciem na palce. Wytrzymać 10 sek.
Trafić piłeczką tenisową z odległości 1,5 m do tarczy 25 x 25 cm. Chłopcy 3 rzuty. Dziewczęta 4 rzuty. Zaliczenie próby: ręka prawa - co najmniej 2 trafne, ręka lewa - co najmniej 1 trafny.
Narysować ręką lewą i prawą przejście przez labirynty. Czas próby: ręka prawa -1 min 30 sek., ręka lewa - 2 min.
Przeskoczyć beż rozbiegu z odbicia obunóż przez sznurek rozciągnięty na wysokości 20 cm
Odmierzyć stopami odległość 2 m po linii prostej nie zbaczając z linii.
Rysować pionowe kreski pomiędzy liniami papieru kancelaryjnego (dokładność + 3 mm). Czas "lOsek. Liczba kresek: ręka prawa - 20 ręka, lewa -12.
Biorąc po jednej karcie rozłożyć talię 36 kart na cztery kupki. Czas: ręka prawa - 30 sek., ręka lewa - 40 sek.
Chodząc po pokoju nawijać na palce nitkę. Czas próby 15 sek. Nie wolno zmienić tempa marszu.
Bbasiolka