T: Wielki kryzys gospodarczy
Od połowy lat dwudziestych gospodarka wielu krajów zachodnich ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki zwiększyła swoją produkcję. Wprowadzane były coraz wydajniejsze maszyny, rozwijały się nowe gałęzie przemysłu, jak np. motoryzacyjny (samochody, ciągniki ). lotniczy, elektrotechniczny. Na rynkach światowych pojawiło się wiele nowych wyrobów, produkowano też więcej towarów znanych od dawna. Ceny towarów były jednak wysokie.
Po kilku latach okazało się jednak, że wyprodukowanych towarów nie miał kto kupować. W tej sytuacji właściciele przedsiębiorstw kapitalistycznych postanowili ograniczyć produkcję. Zwalniano z pracy część robotników, a nawet całkowicie unieruchamiano fabryki. Setki tysięcy robotników zostało bez pracy. Zmniejszył się również handel zagraniczny. Banki przestały udzielać pożyczek. Stan ten nazwano wielkim kryzysem gospodarczym. Rozpoczął się on jesienią 1929 r. w Stanach Zjednoczonych, które miały największy udział w produkcji przemysłowej świata.
Kryzys spowodował zamknięcie tysięcy przedsiębiorstw i banków. Stał się katastrofą zwłaszcza dla właścicieli małych i drobnych firm przemysłowych i handlowych. Tragiczne było położenie milionów ludzi pracy, którzy z dnia na dzień tracili zatrudnienie, pozostając bez środków do życia. Na początku lat trzydziestych bezrobocie osiągnęło niebywałe dotąd rozmiary. Ponad 26 milionów ludzi w wielu krajach świata było całkowicie bez pracy, miliony ludzi znajdowało zatrudnienie dorywczo, czasem po kilka dni w miesiącu.
Kryzys objął także rolnictwo. Zubożenie i nędza ludności miejskiej zmniejszały zapotrzebowanie na artykuły żywnościowe. Spadło też zapotrzebowanie na surowce, zwłaszcza pochodzenia rolniczego ( np. bawełna, len, wełna, skóry, drewno ). Dlatego skutki kryzysu były bardziej dotkliwe w krajach, dla których podstawą eksportu było zboże i surowce pochodzenia rolniczego.
Rządy poszczególnych państw podejmowały próby zahamowania kryzysu. W tym celu organizowano roboty publiczne. Na koszt państwa budowano drogi, osuszano bagna, budowano tamy przeciwpowodziowe. W ten sposób dawano zatrudnienie tysiącom bezrobotnych. Mogli oni zarobić na utrzymanie swych rodzin. Dokonywali zakupów, co powodowało zwiększenie handlu i produkcji artykułów pierwszej potrzeby.
Od roku 1933 gospodarka krajów uprzemysłowionych powracała do równowagi, kryzys kończył się. Jednakże w krajach rolniczych i rolniczo-przemysłowych, takich jak Polska, trwał dłużej, aż do połowy lat trzydziestych.
Zapamiętaj!
W latach 1929-1933 świat przeżywał wielki kryzys gospodarczy. Przyniósł on nędzę i głód milionów ludzi pracy
Pytania:
1. Jaka była sytuacja w gospodarce światowej w latach dwudziestych?
2. Jakie decyzje podjęli właściciele wielkich przedsiębiorstw kapitalistycznych, gdy okazało się, że ich towary nie znajdują nabywców?
3. Jakie były skutki kryzysu?
4. Jakie decyzje podejmowały rządy niektórych państw, żeby znaleźć wyjście z kryzysu?
maksiulo