Ad. 1 Doktryna, ideologia, myśl polityczna.
Doktryna polityczna (zespół twierdzeń, założeń) jest to naukowe ujęcie form myśli – ideologii, idei, filozofii, teorii – w jeden program. Uporządkowany zbiór poglądów na życie polityczne i społeczne państwa wynikający z określonej ideologii. Doktrynę można też nazwać ideą organizacji życia społecznego.
Ideologia – zespół idei, określający cel i sposób jego realizacji w polityce. Nadrzędną funkcją ideologii jest uzgadnianie środków i celów oraz określenie zachowania wobec grup społecznych o odmiennej ideologii.
Myśl polityczna - ma formę idei, ideologii, filozofii, teorii i programów politycznych, można ja rozumieć jako pewna doktrynę, koncepcje lub teorie polityczną
Ad. 2 Nacjonalizm integralny i jego twórcy.
Nacjonalizm jest ideą, która wzmacnia słabych, czyni silniejszymi mocnych, przynosi ład i porządek tam, gdzie panuje chaos społeczny. Odmiana nacjonalizmu odrzucająca suwerenność narodu na rzecz władcy, która w jego interesie działa, ale jest od niego niezależna. Podstawowa cecha takiego nacjonalizmu był antydemokratyzm. Pojęcie i zakres nacjonalizmu integralnego sformułował Charles Maurras.
Francuski nacjonalizm integralny powstał z polaczenia nacjonalizmu z rojalizmem. Ukraiński nacjonalizm integralny-jego twórcą był Dmytro Dońcow, nacjonalizm ten zakładał, że najwyższą wartością jest naród.
Ad. 3 Encykliki społeczne.
Encyklika nazywamy rodzaj urzędowego pisma papieża, skierowanego do całego Kościoła, a dotyczącego sprawy doniosłej wagi zarówno dla wspólnoty wiernych jak i dla całej ludzkości. Encykliki w całości poświęcone problemom życia społecznego nazywają się encyklikami społecznymi. Za pierwsza encyklikę społeczna uważa się RERUM NOVARUM Leona XIII, a następnie QUADRAGESIMO ANNO Piusa XI (o odnowieniu ustroju społeczno-gospodarczego).
Ad. 4 Demokracja, demo latria, oligarchia.
Demokracja – ustrój polityczny, w którym źródło władzy w państwie znajduje się w woli obywateli. Początkowe formy demokracji sięgają czasów starożytnych. Pierwszym polis, które kierowało się ustrojem demokratycznym były Ateny. W dobie Oświecenia nastąpił rozwój demokracji za sprawą Johna Locke’a oraz Johna Stuarta Milla. Ich wizja demokracji opierała się na: możliwości wyboru władzy w toku wolnych i uczciwych wyborów, możliwości kandydowania do ciał tworzących władzę wszystkich obywateli, rządach prawa i jawności stanowienia prawa, przestrzeganiu humanistycznej idei praw człowieka takich jak: wolność głoszenia swoich poglądów - nawet jeśli nie są one w danym momencie popularne, wolność zrzeszania się i tworzenia politycznych grup nacisku, wolność od dyskryminacji klasowej – ich wizje określa się demokracją klasyczną. Obecnie najpopularniejszą formą tego ustroju jest demokracja parlamentarna.
Oligarchia – rodzaj rządów, w którym władzę sprawuje określona grupa ludzi. Najczęściej osoby te wywodzą się z elit społecznych np. arystokracji. Doskonałym przykładem oligarchii może być oligarchia magnacka w przedrozbiorowej Polsce.
Demo latria-to kult demokracji, oparty na wyznawaniu wiary w demokracje
Ad. 5 Pojmowanie wolności u Locke’a i Rousseau.
John Locke uważał, że każdy człowiek jest równy i ma prawo do wolności, własności prywatnej, zachowania życia. Koncepcję tą nazwał prawem natury. Na jej podstawie utworzył pogląd, którego owocem był liberalizm. Wolność to stan pokoju społecznego i politycznego, w którym ludzie żyja zgodnie z rozumem. Ludzie z natury dobrzy zawarli między sobą umowę społeczną tworząc państwo i społeczeństwo. Działali w trosce o zachowanie praw naturalnych.
Jean-Jacques Rousseau pojmował ideał wolności jako stan pierwotny rozwoju człowieka, „dobrego dzikusa” . Wtedy to, gdy nie powstało jeszcze nic takiego jak umowa społeczna ludzie kierowali się instynktem byli silniejsi, sprawniejsi, czystsi moralnie. Owszem zabierali innym, ale robili to z powodu instynktu (aby przetrwać) i co najważniejsze nie tłumaczyli się w żaden sposób ze swoich czynów tak jak robimy to obecnie. Za przyczynę zatracenia tego idealnego stanu harmonii uważał Rousseau rozum. Wszystko w człowieku jest dobre, a jedynie rozum jest zalążkiem zła. To on podsuwa nam myśli, które wraz z rozwojem doprowadzają do wojen, grabieży, przestępstw. Za najgorsze zło społeczne przyjął ideę własności prywatnej; to jej założenia prowadzą do zazdrości, wojen, przestępstw, grabieży.
Ad.6. Klasyczny liberalizm i jego przedstawiciele
Liberalizm klasyczny promował „stan zupełnej wolności”(Locke). Jednostki rozpatrywane SA tu jako byty racjonalne, których natura jest wolność-do niej właśnie dążą. Jednostki są odpowiedzialne, wolne, samodzielnie odpowiadają za swój los. Klasyczni liberałowie obawiali się większościowych rządów tłumu, „tyrani większości”, która niszczy jednostkowa wolność i tożsamość. Przedstawicielami byli- J. Locke, A. Smith, A. de Tocqueville, F.A. von hayek.
Ad. 7 Libertarianizm – twórcy i przedstawiciele.
Za twórcę idei libertarianizmu uchodzi Ludwig von Mises. Jego teoria zakładała ograniczenie interwencjonizmu państwowego, aż do całkowitego zniesienia. Dopuszcza ustalenie przez państwo norm zakazujących jednostce szkodliwego działania wobec drugiej jednostki np. kradzież, zabójstwo; odrzuca natomiast jakiekolwiek normy dotyczące samej jednostki, która swoim działaniem wywiera wpływ jedynie na siebie np. narkotyzowanie się, eutanazja. Stanowisko to tłumaczy obroną wolności jednostki.
Kontynuatorem idei von Mises’a był Murray Rothbard -twórca skrajnego libertarianizmu, który postulował zniesienie państwa i zastąpienie go mechanizmem wolnorynkowym. Państwo to jedna wielka mafia utrzymujaca się z kradzieży jaka SA podatki. Jego idee często są porównywane z anarchizmem.
Robert Nozick – państwo minimum, dba o interesy jednostki – zachowując jej prawa naturalne. Funkcje państwa pozostają w granicach wolności negatywnej.
Ad. 8 Jeremy Bentham i utylitaryzm.
Jeremy Bentham uchodzący za cudowne dziecko, był twórcą utylitaryzmu. Uważal, że angielski system jest wadliwy i dążył do jego reformy. Głosił, że nie ma takiego czegos jak interes społeczny. Celem państwa jest ochrona własności, która daje poczucie szczęścia. Utylitaryzm zakładał, że moralnie usprawiedliwione jest postępowanie jednostki dążącej do maksymalnej przyjemności, jeśli przyjemność ta była uzgodniona z przyjemnością jak największej liczby ludzi. W podobny sposób Bentham pojmował koncepcję państwa w granicach liberalizmu, jednak dopuszczał niezbędny interwencjonizm państwowy ( regulacja warunków pracy, szkolnictwa). W kwestii prawa odrzucał prawo natury, na rzecz prawa jako rozkazu suwerena.
Ad. 9 Rasizm i teorie rasowe.
Rasizm jest to zespół idei, wysuwanych z wyodrębnienia ras i przypisywania im różnic rasowych. Na pojęcie rasizmu składają się trzy tezy:
· Teza wyższości kulturowej – dana rasa ma lepsze predyspozycje kulturotwórcze dlatego wyznaczona została do roli władającej
· Teza wyższości fizycznej – analogicznie do tezy wyższości kulturowej z zamianą kultury na cechy fizyczne
· Teza o szkodliwości krzyżowania się ras – krzyżowanie się ras wyższych i niższych, uszkadza gen rasy wyższej doprowadzając do jej powolnego wymierania w postaci czystej krwi
Teoria rasowa Hrabiego Artura de Gobineau (rasizm francuski)– rasy dzielą się na wyższe i niższe, rozwój ras wyższych przebiega szybciej niż niższych. Biała rasa – rasa panów, żółta i czarna to rasy niższe. Im więcej czystej krwi aryjskiej tym wyższy rozwój, im więcej krzyżowania się ras tym szybszy upadek cywilizacji.
Rasizm w aspekcie nacjonalistycznym został sformułowany w koncepcjach niemieckiego teoretyka Chamberlaina. Opowiadał się za wyższośia „rasy Teutonów” (Niemcy). Głosił iż to Niemcy są rasą panów, a śmiertelnym zagrożeniem dla rozwoju europejskiej cywilizacji są Żydzi.
Rasizm amerykański – odnosił się w głównej mierze do czarnej społeczności.
Rasizm kolonialny – np. polityka apartheidu w RPA.
Ad. 10 Pozytywizm prawny.
Prawo wyznaczone przez suwerena państwa, niekonieczne zgodne z moralnością. Pozytywiści uznawali, że zespól norm moralnych jest systemem normatywnym, który odrębny jest od prawa pozytywnego.
Ad. 11 Aksjomaty konserwatyzmu.
Idea człowieka – konserwatyści uważali człowieka za istotę niedoskonałą. Postrzegali istotę ludzką jako kierującą się wartościami moralnymi, ale o ograniczonym działaniu. Do nieznajomych natomiast odnosimy się z zawiścią i zazdrością, w większości bez powodu. Źródłem tych niedoskonałości jest natura ludzka, która potrzebowała autorytetów – władzy i religii.
Idea tradycji – konserwatyści byli przeciwni zmianom. Przynajmniej tym gwałtownym i radykalnym. Uważali, że tradycja jest wyrazem mądrości grupowej. „Stawiali” na rzeczy stare i sprawdzone, nie zaś na nowe i być może wadliwe. Konserwatyzm podkreśla, że to co nowe od wieków uchodzi za coś gorszego np. człowiek wchodzący do elity bywał często nazywany obraźliwie „nowobogacki”.
Idea antyegalitaryzmu – konserwatyści uznawali za naturalne różnice, które dzieliły ludzi. Dlatego też odnosili się z szacunkiem do arystokratyzmu, z którego wynikały określone cechy i zalety. Bowiem osoba obdarzona większą ilością zalet i talentów nie może być równa komuś kto ich nie posiada.
Idea społeczeństwa – konserwatyści postrzegali społeczeństwo przez pryzmat wspólnoty nie jednostki.
Idea gospodarki – gospodarka powinna opierać się na własności prywatnej i konkurencji rynkowej.
Idea zmian społecznych – konserwatyzm nie przeciwstawia się zmianom, po prostu podchodzi w sposób sceptyczny do zmian nagłych i nie przemyślanych. Wg konserwatystów zmiany powinny być powolne, organiczne, ewolucyjne.
Ad. 12 Główni twórcy konserwatyzmu.
· Edmund Burke(konserwatyzm brytyjski)- pochwalał rewolucje amerykańską, praktyka polityczna powinna kierowac się dyrektywami doświadczenia, a nie utopijnych teorii.
· Wilmoore Kendall(konserwatyzm ameryk.)-bronił prymatu zasad konstytucyjnych w ustroju państwowym, zastanawiał się nad zagadnieniami tolerancji dla nietolerancji
· Gustaw von Hugo(konserwatyzm niemiecki)-ukazał wszechstronne kluczowe znaczenie prawa zwyczajowego dla systemu prawa stanowionego
· Adam Czartoryski(konserwatyzm polski)- wahał się miedzy konserwatyzmem, a liberalizmem, gdyz sprzeciwiał się idei naturalnej równości ludzi, ale dopuszczał ich „równość do wolności”.
· Louis de Bonald(konserwatyzm francuski)-objawienie boskie uznawał za jedyne źródło trwałego porządku społecznego
Ad. 13 Anarchizm i jego twórcy.
Anarchizm – nazwa teorii i praktyki życia wedle której społeczeństwo nie posiada żadnego rządu. Porządku nie ustala prawo, a porozumienie różnych grup społecznych, terytorialnych, zawodowych oparte na idei wolności. Ze względu na cele, idee i ich realizacje dzielimy anarchizm na różne odmiany np. pacyfistyczny, wojowniczy, reformistyczny, rewolucyjny etc. Jednak główny podział anarchizmu stanowiły cztery jego nurty: indywidualistyczny, kolektywistyczny, komunistyczny oraz syndykalistyczny.
Za „ojca anarchizmu” i głównego twórcę uchodzi J. Proudhon, który jako pierwszy użył słowa anarchizm w pozytywnym znaczeniu. Poza nim do twórców można zaliczyć także Bakunina i Kropotkina twórców odpowiednio anarchizmu kolektywistycznego i komunistycznego.
Ad. 14 Syndykalizm i myśl Georga Sorela.
Syndykalizm – odłam anarchizmu kolektywistycznego, w którym rolę rządu miałyby przejąć związki zawodowe zarządzające całą administracją państwową, poprzez specjalną radę robotniczą złożoną z delegatów poszczególnych syndykatów.
Twórcą tej odmiany anarchizmu był m.in. Sorel. Sorel syndykatom przypisywał rolę wielofunkcyjnej organizacji robotniczej, która była by w stanie doprowadzić do przeobrażenia kapitalizmu w socjalizm. Przeczył poglądowi jakoby masy ludowe mogłyby być siłą napędową dziejów, za taką uważał elitę przywódców robotniczych.
Ad.15. Róznice między socjalizmem, a komunizmem
Socjalizm to ideologia polityczna dążąca do zmniejszenia nierówności społecznych, wszystkie odmiany charakteryzuja się odrzuceniem kapitalizmu i ograniczeniem własności prywatnej. Socjaliści pragna społeczeństwa bez ubóstwa, gdzie jego funkcjonowanie opiera się na wzajemnej współpracy, wspólnej własności i altruizmie.
Komunizm to odmiana socjalizmu, radykalna lewicowa ideologia. Oparty jest na idei walki klas, która miała prowadzić do społeczeństwa pozbawionego podziałów etnicznych i ekonomicznych. Dużą wagę przywiązywali komuniści do promowania kosmopolityzmu, internacjonalizmu, ateizmu, uważali, że wszyscy ludzie SA równi, a wszelkie podziały prowadzą do konfliktów.
Ad. 16. Materializm i dialektyka.
Materializm jest poglądem uznającym materię za pierwotną w stosunku do myśli, znaczy to, że przyroda i jej procesy (walka o byt, ewolucjonizm) kształtują odczucia umysłowe, duchowe, decyzje ludzkie i wytwory kultury.
Dialektyka natomiast za główną zasadę rozwoju i postępu historycznego uważała ścieranie się przeciwieństw zawartych w materii (także społecznej – walka klas). Był to więc pogląd odwrotny do materializmu, który przyjmowałby, że to właśnie walka klas determinowała powstawanie przeciwieństw.
Ad. 17. Dzieje ludzkości w myśli marksistowskiej.
Marks i Engels będąc świadomymi toczącej się walki klasowej, nie szukali jej źródeł ponieważ zostało to już uczynione przed nimi. Skupiali się raczej na sposobie zakończenia sporu, z korzyścią dla klasy wyzyskiwanej. Znaleźli jedyne skuteczne rozwiązanie – rewolucję. Sam podział społeczeństwa na klasy Marks tłumaczył jedynie historycznymi fazami rozwoju produkcji, które różnicowały społeczeństwo. W swojej ideologii głęboko wierzył w ostateczny triumf proletariatu, jednak zanim miałby on nastąpić potrzebna jest rewolucja i okresowa dyktatura partii robotniczej. Mimo idealizmu swych teorii Marks rozumiał, że rewolucja taka jest możliwa jedynie w krajach wysoko rozwiniętych, co wykluczało marzenia o ogólnoświatowej rewolucji proletariackiej.
Ad. 18. Nowa Lewica i jej doktryna.
Nowa lewica – ruch społeczno-polityczny powstały w latach 60 XX w. Jego głównymi ideologami byli Herbert Marcuse oraz C. Wright Mills. Główne idee Nowej Lewicy zawierały się w hasłach wolności , równości, braterstwa. Rozwijała się głównie w środowisku akademickim i intelektualnym. Zrodzona na podstawie protestów przeciw zatruciu środowiska, wojnom, zbrojeniom atomowym, konsumpcjonizmowi, autorytaryzmowi państwa. Popierała także ruchy czarnej ludności mające na celu przyznanie jej pełnych praw obywatelskich i sprzeciw wobec segregacji rasowej. Z natury ruch pacyfistyczny działający na podłożu kontrkultury (np. festiwal Woodstock), poprzez „siedzące strajki” (strajki polegające na siedzeniu w miejscach publicznych).
Ad. 19. Feminizm.
Feminizm – jest to ruch, doktryna i ideologia koncentrująca się wokół równości prawnej, politycznej i społecznej kobiet z mężczyznami. Początki tego ruchu sięgają już XII w. Jednak jego największy rozwój datuje się na lata 60 XX w. Kluczową kwestią dla feminizmu jest płeć oraz seks, otóż wg tej doktryny to właśnie te dwa czynniki stawiają mężczyznę na wyższej pozycji społecznej. Stan taki kultywowany przez setki lat, feministki próbują zmienić min. poprzez próby dowiedzenia, że płeć jest warunkowana także rozwojem psychicznym, nie zaś fizycznym. Feminizm podobnie jak każda ideologia dzielił się na kilka nurtów, do najważniejszych z nich należą: feminizm liberalny, feminizm socjalistyczny, feminizm radykalny. Dyskryminacja kobiet odbywa się na różnych płaszczyznach, do najważniejszych z nich należą: religia (haremy, handel kobietami dozwolony przez daną religię itp.), praca (nierówne płace, faworyzowanie mężczyzn), dyskryminacje zwyczajowe (gwałty itp.), dyskryminacja komercyjna (handel wizerunkiem kobiet bez uzyskania ich zgody np. reklamy, pornografia.). Do głównych idei natomiast należą: idea równości, idea wolności, idea pacyfizmu, idea władzy (formy władzy kobiet nad mężczyznami np. seksualna – uzależnienie erotyczne mężczyzn od kobiet).
Ad. 20. F.A. Hayek i jego twórczość.
Friedriech August von Hayek, urodzony w Austrii sam uważał się za obywatela brytyjskiego. Propagował liberalizm klasyczny, autor Czystej teorii kapitału, Drogi ku niewolnictwu, Konstytucji wolności. Idea jego poglądów była niezwykle prosta. Zakładał bowiem odrzucenia racjonalizmu w kierowaniu procesami gospodarczymi na rzecz spontaniczności. Zgodnie z liberalizmem klasycznym mikroekonomię jednostki przeciwstawiał makroekonomii państwowej, doskonały ekonomiczny porządek spontaniczny – niedoskonałemu porządkowi narzucanemu przez państwo. Podkreślał nieprzewidywalność procesów gospodarczych, potępiał interwencjonizm państwowy upatrując się w nim źródła socjalizmu, totalitaryzmu, nazizmu i kolektywizmu. Swoją działalnością odnowił idee liberalizmu klasycznego.
Ad. 21 Nowa Prawica.
W Stanach Zjednoczonych – tzw. Nowa Prawica religijna (ang. New Right), nazwa ugrupowań społecznych powstałych w opozycji od tradycyjnych form politycznego i religijnego konserwatyzmu. W szeregach swoich aktywistów Nowa Prawica łączy ewangelicznych protestantów i fundamentalistycznych katolików, których celem jest obrona życia ludzkiego, sprzeciw wobec aborcji, potępienie homoseksualizmu, ochrona ogniska domowego. Nowa Prawica stawia sobie zasadniczy cel - moralną odnowę kraju. Obecnie najbardziej prężne środowiska NP odnaleźć można we Francji, Niemczech, Belgii, Włoszech i Hiszpanii. Cechami charakterystycznymi ruchu jest negacja tradycyjnego kanonu wartości prawicowych, wyrażająca się w hasłach: antykapitalistycznych, antyamerykanistycznych (antyglobalizm), ekologicznych, antynarodowych, feministycznych oraz antychrześcijańskich (neopogańskie poglądy). Uznanie własności prywatnej za fundament porządku społecznego, wrogość wobec zasady rządów większości. Najbardziej wpływowym ośrodkiem NP pozostaje Francja.
Ad. 22. Neokonserwatyzm.
Za jednego z twórców neokonserwatyzmu z pewnością należy uznać Kristola Irvinga –wg którego neokonserwatyzm jest prądem myślowym intelektualistów rozczarowanych liberalizmem. Prąd ten cechuje się skrajnym racjonalizmem, antyutopijnością i antyromantyzmem. Za najlepszą formę ustroju uznaje kapitalizm liberalno-demokratyczny, a za warunek jego funkcjonowania ekonomikę wolnorynkową. Wymogiem spokoju społecznego i politycznego jest wzrost ekonomiczny gwarantujący wzrost dobrobytu. Jako podstawę społeczeństwa przyjmuje rodzinę i religię. Dlatego mimo iż wyrasta z odmiennych ideologii, zbieżny jest z neokonserwatyzmem. Neokonserwatyści amerykańscy, często wywodzą się z ex liberałów, którzy stracili wiarę w liberalizm na skutek bezradności polityki rządu wobec ruchu Nowej Lewicy. Obecnie neokonserwatyści często pełnią ważne role w amerykańskim rządzie.
Ad. 24. Komunitaryzm.
Komunitaryzm (lub komunitarianizm) – nurt we współczesnej filozofii polityki, podkreślający ważność i wartość wspólnot w społecznym życiu człowieka. Narodził się jako odpowiedź na proceduralny liberalizm sformułowany przez Johna Rawlsa w książce "Teoria sprawiedliwości" oraz na kryzys kapitalizmu w drugiej połowie XX wieku. Komunitarianizm traktuje jednostkę nie jako abstrakcyjne indywiduum, lecz zawsze jako część otaczającej ją wspólnoty/ wspólnot (rodzina, grupa sąsiadów itp.). Podkreśla się znaczenie tradycji i społecznego kontekstu w dokonywaniu ocen moralnych, przez co zarzuca się niekiedy tej koncepcji relatywizm. Wśród komunitarian są zarówno myśliciele o poglądach prawicowych, jak i lewicowych.
Ad. 25. Państwo w teorii klasycznych liberałów i libertarian.
Pierwszą wizją państwa liberałów klasycznych było, państwo utworzone w wyniku umowy społecznej, która wyniknęła z troski o zachowanie praw naturalnych. Twórcą tej teorii był John Locke. Państwo takie miało funkcjonować na zasadzie prawa stanowionego opartego na prawie natury. Według niego idealnym ustrojem dla Anglii była monarchia konstytucyjna uzgodniona z zasadami demokracji konstytucyjnej. Za najważniejszą z tych zasad uważał Locke, zasadę trójpodziału władzy na prawodawczą, wykonawczą i konfederacyjną. Kolejną cechę państwa w pojęciu liberałów klasycznych wprowadził Adam Smith, postulował on o zaniechanie interwencjonizmu państwowego w mechanizmy gospodarcze (brak podatków, zezwolenie na działanie niewidzialnej ręki rynku). Państwo zdaniem liberałów klasycznych było warunkiem koniecznym dla poprawnego funkcjonowania społeczeństwa, jednak starali się oni ograniczyć jego rolę do minimum. Jego celem jest ochrona wolności jednostek popadających ze sobą w sprzeczność.
W jeszcze większym stopniu zminimalizowaniu uległa rola państwa w myśli libertariańskiej . Otóż libertarianie postulowali ograniczenie wpływu państwa na społeczeństwo jedynie do stanowienia norm zakazujących szkodliwego działania jednostki na rzecz innych jednostek, pozostawiając całkowitą swobodę jednostki do samostanowienia o sobie. W myśl tej postawy każdy mógł robić wszystko co chciał. Libertarianie odrzucali jakikolwiek interwencjonizm państwowy w sprawach gospodarczych. Rząd został nazwany legalną mafią, której należy się pozbyć co doprowadziłoby do zniesienia instytucji państwa oraz granic.
Ad. 26. Jurgen Habermas i jego krytyka ideologii.
Nawiązuje...
lucyyy91