Wykład 4.doc

INSTYTUCJONALIZACJA SYSTEMU PARTYJNEGO W POLSCE

Determinanty prawnej instytucjonalizacji

Postulat plurealizmu:

- wielkość partii

- równość partii

- określenie demokratycznej funkcji partii w systemie politycznym

Model instytucjonalizacji partii politycznej:

- brak regulacji

- regulacja ogólna

- regulacja konkretna

Prualizacja życia partyjnego w Polsce

- charakter systemu partyjnego przed rokiem 1989r w Polsce

- ustalenia "okrągłego stołu"

- założenia reform politycznych po wyborach 4 czerwca 1989r

Ustawa o partiach politycznych z 1990r:

- partia jako specyficzny rodzaj stowarzyszenia

- model rejestracji partii

- zakres regulacji bytu prawnego partii politycznych

- finansowanie partii politycznych

Regulacje konstytucji RP z 1997r w zakresie partii politycznych:

- art. 11

- art. 13

- zapisy odnoszące się do innych artykułów

Regulacja ustawy o partiach politycznych z 1997r:

- zmiana modelu rejestracji

- zmiana modelu finansowania

- jawność działania

- rola statusu partii

- rola Trybunału Konstytucyjnego

Zgłoszenie rejestracyjne

- pisemne zgłoszenie zawierające nazwę partii, skrót jej nazwy, określenie adresu siedziby, oraz imion, nazwisk i adresów osób wchodzących w skład organów uprawnionych w statucie do reprezentowania partii na zewnątrz i do zaciągania zobowiązań majątkowych. Można dołączyć również wzór symbolu graficznego partii

- statut, który określa cele, strukturę i zasady działania, a szczególność działania:

              - nazwę, skrót i adres partii

              - sposób nabywania i utraty członkowstwa

              - prawa i obowiązki członków

              - organy wewnętrzne i sposoby ich wyłaniania

              - sposób zaciągania zobowiązań majątkowych

              -zasady tworzenia i znoszenia jednostek organizacyjnych

              - zasady dokonywania zmian w statucie

              - sposób rozwiązywania się partii oraz tryb połączenia z inna lub innymi partiami

Rola Sądu Okręgowego w Warszawie:

- organ rejestracyjny

- organ kontrolny

- procedura eliminacji wad formalnych

- tryb zaskarżenia decyzji sądu

Rola Trybunału Konstytucyjnego

- tryb badania celów działalności partii politycznej

- tryb badania działalności partii

- ostateczność orzeczeń TK

Charakter członkostwa w partii politycznej

- sformalizowany

- kryterium wieku

- kryterium obywatelstwa

- apartyjność

- apolityczność

apartyjność - zakaz członkostwa w partii politycznej z uwagi na zajmowanie innego stanowiska np. sędzia

apolityczność - zakaz wyrażania swojego stanowiska politycznego (poglądów politycznych) przez osoby pełniące niektóre urzędy

Modele finansowania partii politycznych

- hybrydowe - zarówno ze źródeł prywatnych jak i publicznych

- tylko ze źródeł prywatnych

- tylko ze źródeł publicznych

Finansowanie publiczne:

- pośrednie - w zakresie bezpłatnego dostępu do mediów

- bezpośrednie - w postaci subwencji i dotacji podmiotowej

Obszary wpływu systemu wyborczego na system polityczny:

- SYSTEM PARTYJNY:

              - kształt

              - charakter rywalizacji wyborczej

              - model systemu przedstawicielskiego

- PARTYCYPACJĘ WYBORCZĄ:

              - realizacje woli wyborców

              - legitymilizacje reżimu politycznego

              - ugruntowanie procedur demokratycznych

Brzegowe aksjomaty systemu wyborczego

- równość (formalna, materialna)

- autonomia społeczna (wolność wyborów)

- adekwatna reprezentacja (wszystkie duże grupy społeczne musza posiadać swoją reprezentacje polityczną)

Polityczne koncepcje systemów wyborczych:

- środek dzięki, któremu można w demokracji osiągnąć cele polityczne

- zbiór zasad i przepisów gry politycznej

- socjotechniczne formuły, według których głosów wyborców (z uwzględnieniem preferencji i partyjnego członkostwa) przetransportowywane są na mandaty w instytucjach ustawodawczych i wykonawczych

- praktyczne instrumenty, przez które takie pojęcie jak zgoda i przedstawicielstwo (reprezentacja) są urzeczywistniane

- proces przez, który preferencje wyborcze są artykułowane w postaci oddanych głosów i przez który głosy są transportowane na przedstawicieli władzy rządowej spośród konkurujących ze sobą partii politycznych

Czynniki wzrostu partycypacji wyborczej

- przymus głosowania

- proporcjonalność systemu wyborczego

- możliwość oddania głosu przez pełnomocnika, pocztę lub głosowania przed wyborami

Wyborcze elementy legitymizujące system polityczny

- oferta wyborcza polegająca na równym kryterium wyborczym

- konkurencja programów i kandydatów

- wolność wyboru (tajność)

- kadencyjność rozstrzygnięcia wyborczego

- brak deformacji woli większości

Funkcjonalne postulaty względem systemów wyborczych

- kontrolna funkcja wyborców

- równość wyborcza, łącznie ze swobodą zgłaszania kandydatów

- zabezpieczenie interesów nie reprezentowanej mniejszości

- sprzyjanie wyłanianiu władzy

- zrozumiałość dla wyborców

Kategorie wyborców pod względem politycznego współzawodnictwa

- rywalizacyjne (ograniczona możliwość wybierania)

- semirywalizacyjne

- nie rywalizacyjne

Funkcje wyborców w modelach rywalizacyjnych

Typy wyborów:

- większościowe

- proporcjonalne

- mieszane

Porównanie skutków wyboru