1
WYKŁADY II ROK
4.12.2004r – 4 godz.
POLICYJNA IZBA DZIECKA
Policyjna Izba Dziecka to instytucja diagnostyczna, ale przyjmująca całkowitą opiekę nad dzieckiem. Maksymalny czas pobytu w Izbie wynosi 48 godzin.
Trzy kategorie nieletnich, którzy mogą być osadzeni w Policyjnej Izbie Dziecka:
1. Nieletni co do których istnieje podejrzenie, że popełnili czyn karalny i istnieje obawa, że mogą się ukryć, bądź zatrzeć ślady czynu.
2. Nieletni wobec których nie można ustalić tożsamości: tacy, którzy ukończyli 13 lat, a nie ukończyli 17 lat.
3. Nieletni wymagający natychmiastowej opieki, a nie jest możliwe niezwłoczne dostarczenie ich rodzicom, ani umieszczenie w Pogotowiu Opiekuńczym – nieletni między 13, a 18 rokiem życia – mówi się o nich nieletni zagrożeni demoralizacją.
Osoby poniżej 13 roku życia są natychmiast przewożeni do Pogotowia Opiekuńczo – Wychowawczego lub jeśli nie ukończyły 3 roku życia do Domu Małego Dziecka.
Zadania Policyjnej Izby Dziecka:
1. Potwierdzenie lub ustalenie tożsamości.
2. Zebranie niezbędnych informacji o środowisku rodzinnym nieletniego.
3. Obserwacja pedagogiczna w czasie pobytu w Policyjnej Izbie Dziecka.
O zatrzymaniu nieletniego informuje się:
1. Rodziców bądź prawnych opiekunów.
2. Jednostkę policji, która działa na terenie zamieszkania nieletniego
3. Sąd rodzinny i prokuratura – jeżeli pojawi się przestępstwo
4. Władze oświatowe
5. Instytucje państwowe i organizacje społeczne kompetentne w zakresie opieki i wychowania
W czasie pobytu w Policyjnej Izbie Dziecka przysługuje:
1. Całodzienne wyżywienie
2. Czysta bielizna pościelowa i osobista.
3. Dresy i obuwie sportowe.
4. Środki higieny osobistej.
Nieletni przebywający w Policyjnej Izbie Dziecka ma zapewniony ustalony porządek dnia np. gry świetlicowe, czytelnictwo, pracownicy pedagogiczni prowadzą w tym czasie działalność profilaktyczną (filmy). Prowadzona jest działalność wychowawcza i profilaktyczna. Prowadzi się postępowania w celu przekazania go rodzinie bądź właściwej instytucji.
SCHRONISKO DLA NIELETNICH
Dla chłopców w Chojnicach, dla dziewcząt w Koronowie.
Jest instytucją diagnostyczną, zbierającą pełny zakres informacji o nieletnich. Kierowani są tam nieletni od 13 do 18 roku życia. Podstawą skierowania jest decyzja sądu i sędziego rodzinnego lub prokuratora. Zwolnienie ze schroniska następuje na podstawie organu, który nieletniego tam kierował. Ustawowy czas pobytu nie powinien przekraczać 3 miesięcy. Jeżeli są wskazania żeby nieletni nie przebywał w swoim środowisku rówieśniczym.
Podstawowe zadania Schroniska dla nieletnich;
1. Zapewnienie pozostającego w schronisku nieletniego do dyspozycji organu, który go tam skierował.
2. Zapobieganie działalności, która mogłaby utrudniać prowadzenie przez sąd sprawy nieletniego.
3. Opracowanie diagnozy dotyczącej sprawy nieletniego oraz zapoczątkowanie działalności resocjalizacyjnej nieletniego.
Diagnoza określa (dokonuje jej zespół specjalistów):
1. Osobowość nieletniego
2. Stopień jego demoralizacji.
3. Ocena środowiska wychowawczego.
4. Wnioski dotyczące dalszej opieki i wskazań resocjalizacyjnych.
Prognoza resocjalizacyjna – określa się atrybuty środowiska rodzinnego w zakresie poziomu asocjalności oraz atrybuty nieletniego w tym samym zakresie. Prognoza kończy się sugestią co do środka który może być wykorzystany wobec nieletniego.
Opinia o nieletnim zawiera sugestię poczynań działalności resocjalizacyjnej i zawiera:
1. Opinię o stanie zdrowia.
2. Informacje o uzdolnieniach i zainteresowaniach.
3. Predyspozycje zawodowe nieletniego.
4. Wnioski do prowadzenia działań resocjalizacyjnych.
W trakcie pobytu nieletniego w schronisku zadania edukacyjne prowadzone są w szkole, na zajęciach szkolnych, warsztatowych i w internacie. Grupa dydaktyczna może liczyć od 6 do 12 osób. Organizuje się zajęcia korekcyjno – wychowawcze.
Zajęcia warsztatowe – to zajęcia praktyczne, których celem jest wychowanie zawodowe, przygotowanie do zawodu i zdanie egzaminu czeladniczego.
Działalność internatowa – obejmuje pozostałymi czynnościami regulaminowymi, obejmuje organizację czasu wolnego (koła zainteresowań) oraz organizowanie form sportowych i rekreacyjnych.
Nadzór nad Schroniskami dla nieletnich sprawuje Prezes Sądu Okręgowego.
ZAKŁAD POPRAWCZY
Jest to placówka specjalna o charakterze resocjalizującym. Nadzór nad funkcjonowaniem sprawuje Prezes Sądu Okręgowego, a nadzór nad wychowankiem sprawuje sędzia rodzinny, który to orzekł.
Typy zakładów poprawczych:
1. Zakład dla nieletnich zdemoralizowanych w niewielkim stopniu, które prowadzą działalność wychowawczą w oparciu o środowisko lokalne.
2. Zakłady poprawcze o wzmożonym nadzorze wychowawczym dla nieletnich zdemoralizowanych w wysokim stopniu.
3. Zakłady poprawcze dla nieletnich upośledzonych umysłowo, wobec których stosuje się specjalne oddziaływania rewalidacyjno – resocjalizacyjne.
4. Zakłady dla nieletnich z zaburzeniami neuropsychicznymi i innymi zaburzeniami osobowości, którym zapewnia się opiekę psychoterapeutyczną.
W zakładach poprawczych pierwszego typu proces kształcenia i wychowania odbywa się z wykorzystaniem lokalnej bazy szkolnej, kulturalnej i sportowej. W przypadku placówek drugiego typu działalność resocjalizacyjna odbywa się w oparciu o własne zaplecze szkolne i warsztatowe oraz wyodrębnione obiekty sportowe. Zakłady trzeciego i czwartego typu realizują program szkoły specjalnej zazwyczaj wykorzystując własną bazę współpracując z poradnią pedagogiczną, psychologiczną, diagnozują zajęcia wyrównawcze. W zakładach poprawczych pierwszego i drugiego typu stosuje się indywidualne metody nauczania. Realizuje się program szkoły podstawowej, gimnazjalnej i ponad gimnazjalnej. Istnieje możliwość promocji śródrocznej. Kształcenie zawodowe może obejmować tradycyjną naukę zawodu jak i kształcenie kursowe. Realizuje się je w dwóch wariantach: trwa dwa lata lub półtora roku. Bierze się pod uwagę wiek wychowanka jak i poziom intelektualny.
OŚRODEK KURATORSKI
Jest to instytucja o charakterze otwartym, która działa w miejscu zamieszkania nieletniego. Zajmuje się nieletnim tylko przez pewien czas. Do Ośrodków Kuratorskich kieruje się nieletnich na podstawie orzeczeń sądowych, a ponadto nieletnich, których rodzicom ograniczono władzę rodzicielską, a nieletni ci nie mają zapewnionej należytej opieki i nadzoru w czasie wolnym. Nieletni umieszczani w Ośrodku Kuratorskim ze względu na cechy osobowości i sytuację życiową wymagającą systematycznej kontroli i pomocy.
Zadania Ośrodków Kuratorskich:
1. Wdrożenie do przestrzegania zasad współżycia społecznego i porządku publicznego.
2. Kształtowanie właściwego stosunku do nauki.
3. Rozwijanie zdolności i zainteresowań.
4. Usuwanie zaniedbań wychowawczych i edukacyjnych.
5. Podnoszenie kultury osobistej.
6. Rozwiązywanie problemów psychicznych
7. Rozładowywanie napięć.
8. Kształtowanie poczucia odpowiedzialności.
Zadania te realizuje się w trakcie zajęć z wychowankami oraz inicjując współpracę z jednostkami samorządowymi. Działalność ośrodka opiera się także o systematyczny kontakt z rodzicami, którego celem jest analiza procesu wychowania oraz ustalenia metod postępowania. W ośrodkach obowiązują trzy metody działania:
1. Metoda pracy grupowej
2. Metoda pracy środowiskowej
3. Metoda indywidualnego przypadku
Polegają na:
1. Organizowaniu czasu wolnego.
2. Nawiązywaniu współpracy ze środowiskiem.
3. Prowadzenie terapii oraz pomoc w usuwaniu zaniedbań edukacyjnych i wychowawczych
Zajęcia prowadzi kierownik ośrodka oraz kuratorzy rodzinni zarówno zawodowi jak i społeczni. Terapię mogą prowadzić wyłącznie osoby posiadający uprawnienia. Zajęcia mogą również prowadzić nieodpłatnie osoby, które otrzymały zgodę kierownika ośrodka. Zajęcia odbywają się w grupie nie większej niż 10 osób. Z reguły zajęcia odbywają się w siedzibie ośrodka, ale jeżeli istnieje możliwość to można wykorzystać bazę lokalną. Koszty pokrywa sąd. W czasie pobytu w ośrodku przysługuje wychowankom dożywianie, a stawkę dzienną ustala sędzia sądu rejonowego. Ośrodek jest czynny w czasie całego roku kalendarzowego, w dniach i godzinach dostosowanych do rzeczywistych potrzeb wychowanków, ale w czasie nie krótszym niż 20 godzin tygodniowo. Jedynie prezes sądu okręgowego na uzasadniony wniosek prezesa sądu rejonowego może zawiesić prowadzenie zajęć na czas nie przekraczający łącznie 3 miesięcy w roku i wyłącznie w okresie przerw wakacyjnych i świątecznych. Pozostali uczestnicy zajęć kierowani są do innych placówek.
Obowiązki kierownika ośrodka:
1. Organizowanie i koordynowanie pracy ośrodka.
2. Sporządzanie pisemnych sprawozdań co 6 miesięcy dla prezesa Sądu Rejonowego
3. Opiniowanie kandydatów do pracy w ośrodkach
4. Organizowanie działalności profilaktycznej
5. Prowadzenie zajęć w wymiarze 6 godzin tygodniowo.
6. Niezwłoczne powiadamianie sędziego Rodzinnego o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez uczestnika ośrodka.
7. Prowadzenie dokumentacji ośrodka.
Obowiązki kuratora zawodowego:
1. Prowadzenie zajęć w wymiarze 8 godzin tygodniowo
2. Prowadzenie dokumentacji przez bieżące wpisy w dzienniku i sporządzane sprawozdania
3. Udział w szkoleniach.
Bezpośredni nadzór nad Ośrodkami prowadzi Minister Sprawiedliwości.
Funkcje Ośrodka:
1. Funkcja resocjalizująco – kompensacyjna
2. Funkcja opikuńczo – wychowawcza
3. Funkcja dydaktyczna
4. Funkcja profilaktyczna – zapoznanie się z sytuacją nieletniego i częściowe izolowanie go i uodpornianie na negatywne bodźce
5. Funkcja integracyjno – społeczna – polega na współdziałaniu z młodzieżą, szkołami, rodzicami oraz innymi instytucjami opiekuńczo – wychowawczymi. Działalność ta stanowi margines.
RODZINA ZASTĘPCZA
Jest to forma opieki na dzieckiem pozbawionym tejże opieki. Istnieją trzy typy rodzin zastępczych:
1. Rodzina zastępcza spokrewniona z dzieckiem w stopniu pozwalającym na jego alimentację (rodzeństwo lub dziadkowie)
2. Rodziny spokrewnione w dalszym stopniu i biorą dzieci na czas określony.
3. Rodziny obce w stosunku do dziecka np. zobowiązały się wykonać wobec dziecka orzeczony środek wychowawczy.
Rodzina zastępcza jest instytucją. Dziecko nie nabywa żadnych praw np. dziedziczenie. Opiekunowie ci są opiekunami prawnymi.
Warunki jakie powinni spełniać rodzice zastępczy:
1. Muszą dawać rękojmię należytego wykonywania zadań związanych z opieką i wychowaniem.
2. Muszą mieć obywatelstwo polskie, mieszkać w kraju i korzystać z pełni praw cywilnych.
3. Nie może być pozbawiona praw obywatelskich i opiekuńczych.
4. Ma ukończone co najmniej 24 lata.
5. Nie jest chora na chorobę psychiczną, przewlekłą, zakaźną czy inną która uniemożliwia jej opiekę.
6. Ma odpowiednie warunki mieszkaniowe i stałe źródło utrzymania.
Obowiązki rodziny zastępczej:
1. Sprawowanie faktycznej i bieżącej opieki nad dzieckiem oraz jego wychowaniem.
Dziecko może być umieszczone w rodzinie zastępczej w przypadku:
1. Orzeczenia ograniczenia, pozbawienia lub zawieszenia władzy rodzicielskiej.
2. Orzeczenia umieszczenia w rodzinie zastępczej jako środka wychowawczego.
3. Za zgodą rodziców posiadających pełnię władzy rodzicielskiej ale będących w trudnej sytuacji.
Państwo udziela pomocy finansowej rodzicom zastępczym od chwili ukończenia przez dziecko 18 lat. W wyjątkowych wypadkach na czas nauki, ale nie dłużej jak do 25 roku życia (renegocjacja umowy).
KURATOR SĄDOWY – KURATELA SĄDOWA
Kurator sądowy sprawuje nadzór nad nieletnimi, którzy:
1. popełnili czyn karalny w wieku 13 – 17 lat i orzeczono wobec nich nadzór kuratora.
2. w sytuacji warunkowego zawieszenia umieszczenia w zakładzie poprawczym
3. w sytuacji warunkowego przedterminowego zwolnienia z zakładu poprawczego
4. nad nieletnimi zagrożonymi demoralizacją do 18 roku życia
W w/w wypadkach pełni funkcje wychowawcze i resocjalizujące.
W postępowaniu opiekuńczym:
1. sprawowanie nadzoru nad sposobem wykonywania obowiązków przez rodziców
2. troska o właściwy rozwój dziecka w rodzinie
3. rozwiązywanie problemów szkolnych
4. organizowanie pomocy materialnej rodzinie
5. organizowanie czasu wolnego
12.02.2005r – 4 godz.
PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA PEDAGOGIKI PENITENCJAlNEJ
Pedagogika penitencjalna – odnosi się do nieletnich, młodocianych i dorosłych umieszczonych na mocy orzeczenia sądowego w zakładach zamkniętych o charakterze izolacyjnym, podstawowym celem działalności jest odcięcie tych jednostek od środowiska zewnętrznego.
Młodociany – jest to osoba wobec której podejmuje się oddziaływania penitencjarne, a która w świetle Kodeksu Karnego Wykonawczego nie ukończyła 21 roku życia. Jest to pojęcie prawno – karne.
Recydywista – jest to skazany na karę pozbawienia wolności, który w ciągu 5 lat od popełnienia poprzedniego przestępstwa i po odbyciu 6 miesięcy kary pozbawienia wolności popełnia następne przestępstwo podobne do tego za które był skazany.
Recydywista penitencjalny – to osoba, która odbywała karę pozbawienia wolności i popełnia po jej odbyciu kolejne przestępstwo, inaczej mówiąc to przestępca powrotny. Jest to określenie, które funkcjonuje w zakresie pedagogiki penitencjalnej.
Kara kryminalna – przewidziana jest za popełnienie przestępstwa. Wiąże się z niezaprzeczalną szkodliwością czynu, które popełnił sprawca. Nieletni popełnia czyn karalny, a nie przestępstwo. Dorosły popełnia przestępstwo, bo trzeba je udowodnić.
Przestępstwem jest każdy czyn, który spełnia 3 warunki:
1. czyn musi być dokonany – zasadniczo nie karane są zamiary, chyba że ma charakter dużej szkodliwości
2. niezgodność danego czynu z aktualnie obowiązującymi przepisami
3. czyn musi charakteryzować się dużą szkodliwością społeczną
Polski Kodeks Karny przewiduje następujące kary zasadnicze:
1. kara dożywotniego pozbawienia wolności
2. kara 25 lat pozbawienia wolności – w przypadku nieletniego, który popełnił czyn o szczególnej szkodliwości i odpowiada za jego popełnienie jako młodociany nie można go skazać na dożywocie
3. kara bezwzględnego pozbawienia wolności od 2 – 5 lat
4. od 5 – 10 lat
5. od 10 – 15 lat
6. kara grzywny
7. kara ograniczenia wolności
Kary dodatkowe:
1. grzywna
2. pozbawienie prawa wykonywania zawodu
3. zakaz pełnienia pewnych stanowisk
4. zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych
5. ...
Olivkova