MASAŻ LECZNICZY
1. Klasyfikacja masażu:
- leczniczy
- sportowy
- higieniczno – kosmetyczny
2. Masaż leczniczy:
a) masaż klasyczny leczniczy;
b) masaże specjalistyczne lecznicze:
- masaż segmentarny;
- masaż łącznotkankowy;
- masaż okostnowy;
- drenaż limfatyczny;
- masaż izometryczny;
- masaż poprzeczny;
- masaż głęboki;
- masaż w środowisku wodnym:
* wirowy
* podwodny
* natryskowy
- masaż przyrządowy leczniczy:
* wibracyjny
* pneumatyczny
* synkardialny
3. Formy masażu leczniczego
a) w zależności od powierzchni masowanej:
- całościowy
- częściowy
b) w zależności od czasu trwania zabiegu:
- krótkobodźcowy 10 – 20 minut ( codziennie )
cel: uzyskanie odczynu miejscowego w tkankach i pośrednio wpływ na poszczególne układy
- średniobodźcowy 20 – 30 minut ( codziennie )
cel: oprócz odczynu miejscowego, nieznaczny odczyn ogólnoustrojowy
- długobodźcowy 30 – 45 minut ( co 2. dzień )
cel: silnie wyrażony odczyn miejscowy, działanie ogólnoustrojowe
c) automasaż – terapeuta uczy pacjentów, stosujemy szczególnie w chorobach przewlekłych
cel: przeciwbólowo, rozluźniająco
4. WSKAZANIA do masażu całościowego klasycznego
- otyłość;
- dna;
- cukrzyca;
- rekonwalescencja;
- przeciwodleżynowo;
- zaburzenia krążenia obwodowego;
- nerwice psychogenne;
- zaburzenia statyki ciała;
- u dzieci z hipertonią i hipotonią mięśniową;
- w krzywicy;
- w nadwadze.
5. WSKAZANIA do masażu częściowego klasycznego
a) choroby układu krążenia:
- przewlekła niewydolność krążenia;
- ogólne stany obniżenia ciśnienia krwi;
- nadciśnienie nie przekraczające 180 / 100;
- miażdżyca I i II stopnia;
- stwardnienie tętnic obwodowych;
- stany po przebytym zapaleniu żył kończyn dolnych;
- choroba Reynauda;
- zespół żylakowy kończyn dolnych bez wyprysków i owrzodzeń.
b) choroby skóry:
- stany zaburzeń odżywczych skóry;
- słoniowacizna;
- przewlekłe i nawracające odmrożenia;
- blizny i bliznowce;
- wiotkość skóry;
- w celach kosmetycznych.
c) choroby mięśni poprzecznie prążkowanych:
- hipertonia mięśniowa;
- hipotonia mięśniowa;
- przykurcze mięśni;
- atrofia mięśni wynikająca z długiego unieruchomienia;
- stany pourazowe: stłuczenia, zerwania, zmiażdżenia;
- wylewy krwawe śródmięśniowe;
- przewlekłe stany zapalne mięśni;
- astma oskrzelowa, przewlekłe nieżyty oskrzeli.
d) zaburzenia napięcia mięśni gładkich:
- niedowłady żołądka oraz jelit;
- zaparcia nawykowe;
- opadnięcie trzewi.
e) choroby nerwów obwodowych:
- przewlekłe zapalenie nerwów;
- nerwobóle;
- sympatialgie;
- kauzalgie;
- zapalenia wielonerwowe;
- dyskopatie.
f) choroby ośrodkowego układu nerwowego:
- stany zapalne rogów przednich rdzenia;
- stany po urazach układu nerwowego ośrodkowego;
- choroby mózgu, opon mózgowo – rdzeniowych, naczyń krwionośnych mózgu z porażeniem lub niedowładem;
- choroby narządu ruchu, ortopedyczno – urazowe stłuczenia, skręcenia stawów, zwichnięcia, wylewy krwawe w tkankach miękkich (minimum 48 h po), zmiany przeciążeniowe w narządzie ruchu, przewlekłe stany zapalne stawów, wady wrodzone, zaburzenia rozwoju narządu ruchu, jako przygotowanie do zabiegów operacyjnych.
g) choroby reumatyczne:
- wszystkie postacie gośćca – szczególnie gościec tkanek miękkich.
h)choroby zawodowe:
- zespół choroby wibracyjnej;
- bruceloza;
- zespół zmian w narządzie ruchu – choroba Kesonowa;
- nerwice czynnościowe, psychogenne wynikające z charakteru i środowiska pracy.
6. PRZECIWWSKAZANIA do klasycznego masażu:
- chorzy gorączkujący;
- w krwotoku lub stanie zagrażającym krwawieniem ( okres menstruacji );
- nowotwory;
- choroby skóry z wypryskami, owrzodzeniami;
- postępujący zanik mięśni;
- stwardnienie rozsiane;
- jamistość rdzenia;
- drżączka porażenna;
- zakażenie szpiku kostnego z przetokami;
- wrodzone zwichnięcia;
- łamliwość kości;
- zapalenie żył i tętnic;
- miażdżyca III i IV stopnia;
- osteoporoza III stopnia;
- nie wyrównane wady serca;
- tętniaki;
- ciąża;
- powłoki brzuszne w kamicy nerkowej i wątrobowej, w stanach zapalnych dróg żółciowych i płciowych, choroby jelit z owrzodzeniami;
- stany zapalne miednicy mniejszej.
7. Wpływ masażu klasycznego na organizm
- przyspieszenia procesów przemiany materii;
- w zależności od szybkości i siły podniesienie / obniżenie napięcia mięśniowego i układu nerwowego;
- wzrost ukrwienia tkanek;
- poprawa prac narządów wewnętrznych i gruczołów wydzielania wewnętrznego;
- poprawa sprawności narządu ruchu;
- zmiana pH w kierunku zasadowym;
- działanie przeciwbólowe.
8.* Działanie przeciwbólowe:
a) przełamanie koła bólowego poprzez obniżenie napięcia mięśniowego;
b) wydzielanie endorfin i enkefalin podczas masażu modulują percepcję odczuwania bólu;
c) teoria bramkowania bólu Malzacka i Walla, stymulacja mechanoreceptorów ( do rdzenia, włókna szybkie, zmielinizowane ), nocyceptory ( wolne, niezmielinizowane, drugie do rdzenia ).
9. Zasady stosowania masażu klasycznego:
1) przed rozpoczęciem masażu wywiad z pacjentem;
2) masaż stosujemy zgodnie z krążeniem krwi w kierunku dosercowym zgodnie z przebiegiem włókien mięśniowych;
3) masaż zgodnie ze wskazaniami i przeciwwskazaniami; nie wolno stosować przed upływem 2h od spożycia posiłku;
4) czas trwania masażu uzależniony jest od rodzaju choroby, objętości powierzchni masowanej, aktualnego stanu pacjenta, kolejności wykonywanego zabiegu;
5) siła masażu wzrasta wraz z liczbą wykonywanych zabiegów;
6) masaż jest dla pacjenta mikrourazem – powinien odpocząć po masażu co najmniej 15 – 20 minut;
7) informujemy pacjenta, że pierwsze zabiegi mogą dać niekorzystne efekty…;
8) czas trwania masażu całego ciała 45 – 60 minut, masaż poszczególnych części ciała ok. 10 minut, w masażu całościowym skracamy opracowanie poszczególnych części ciała do ok. 7 minut;
9)podstawowa liczba zabiegów 10, można stosować 20 – 30 zabiegów w serii, między seriami przerwa 2 tygodnie,
masaż w niedowładach codziennie przez 6 miesięcy, ostatnie 2 – 3 zabiegi w serii co 2. dzień w celu odzwyczajenia pacjenta od masażu;
10) każdy ruch powtarzamy minimum dwukrotnie;
11) chwyt przerwany należy powtórzyć od początku;
12) jeśli z przyczyn obiektywnych zostanie przerwany masaż i chcemy go kontynuować to należy zacząć go od nowa.
10. Dawkowanie
1) każdy chwyt masażu poprzedzony i zakończony głaskaniem;
2) początkowo stosujemy masaż łagodny a w miarę wzrostu liczby zabiegów coraz mocniejszy;
3) dawkowanie masażu, zwłaszcza jego siły, uzależnione jest od reakcji pacjenta na masaż;
4) w przypadku wysokiego ciśnienia krwi masaż wolny i długo trwający, masaż szybki i energiczny w przypadku niskiego ciśnienia krwi;
5) w masażu wykorzystujemy zjawisko kompensacji pośredniej lub bezpośredniej lub zjawisko konsensualne.
11. Od czego uzależnione są reakcje pacjenta na masaż:
a) od wieku:
- niemowlęta – masaż delikatny, głównie głaskanie;
- dzieci do 15 roku życia – masaż średniej mocy;
- 15 – 40 lat – masaż silny;
- 40 – 60 lat – masaż średniej mocy;
- po 60 roku życia – masaż delikatny.
b) od płci:
- kobiety masaż delikatniejszy niż mężczyźni;
c) od zawodu:
- pracownicy fizyczni masaż silniejszy niż pracownicy umysłowi;
d) od typu budowy ciała:
- leptosomatyczny – masaż łagodny, długotrwający;
- atletyczny – masaż silny, do granicy bólu;
- pikniczny – masaż na granicy bólu.
e) od rodzaju choroby:
- stany podostre – masaż delikatniejszy niż w stanach przewlekłych.
12. Wpływ masażu klasycznego na skórę:
- usuwanie zrogowaciałego naskórka, łoju, potu, dzięki czemu otwierają się pory skóry;
- wzrasta rezerwa sieci naczyń krwionośnych ( kapilarnych ) skóry, powodując ukrwienie skóry – polepszenie ukrwienia i utlenowania skóry;
- skóra odzyskuje prawidłowy koloryt, elastyczność, jędrność;
- przy skórze suchej stosujemy masaż delikatny z użyciem środków natłuszczających;
- przy skórze tłustej stosujemy masaż silny z użyciem środków wysuszających, które mają w składzie alkohol;
- skóra wrażliwa wymaga masażu delikatnego z użyciem środków odżywczych bogatych w witaminy A, D, E, F, H;
- obserwujemy zmiany odruchowe powstałe na zasadzie łuków odruchowych trzewno - skórnych, przeczulica w strefach Heada, punkty spustowe, wrażliwość dotykowa, zmiana temperatury skóra, pacjent zgłasza uczucie tępego bólu, pieczenia, napięcia, obrzmienia, pocieranie igłą w tej strefie powoduje ostry ból;
- obserwujemy zmiany ukrwienia skóry w postaci przebarwień i wyprysków;
- zmniejszony jest odruch łaskotania;
- zmiany potliwości skóry (najczęściej skóra jest sucha).
13. Wpływ masażu klasycznego na tkankę łączną:
- przyrost tkanki łącznej i okostnej z wyjątkiem tkanki tłuszczowej;
- nie wolno wykonywać masażu w miejscu wczesnego kostnienia bo można doprowadzić do zaburzeń kostnienia;
- w stanach pourazowych ścięgien, więzadeł wykonanie masażu aktywizuje fibroblasty i zwiększa ich proliferację (rozprzestrzenianie) przyspieszając gojenie w prawidłowy sposób;
- najbardziej wskazane są techniki rozcierania (szczególnie poprzeczne);
- likwiduje zrosty w tkance łącznej powstałe w wyniku nieprawidłowego gojenia;
- w przypadku wiotkości tkanki łącznej stosujemy techniki stymulujące tj. wibracja z oklepywaniem;
- obserwujemy zmiany odruchowe (w tkance łącznej i okostnej) powstałe na zasadzie łuku odruchowego trzewno – łącznotkankowego, trzewno – okostnowego;
a) zmiany odruchowe w tkance łącznej:
- zmiany zagęszczeń w postaci miękkich i spoistych obrzmień;
- pasmowo – taśmowate wciągnięcia;
- płaskie wgłębienia;
- punkty spustowe.
b) zmiany odruchowe w okostnowej:
- wciągnięcia płaskie;
- zaniki i rozwarstwienia okostnej;
- wzmożone odczucie bólu;
14. Wpływ masażu klasycznego na tkankę mięśniową:
a) bezpośredni:
- możemy zwiększyć lub zmniejszyć napięcie mięśni;
- poprawiamy usuwanie kwaśnych metabolitów z mięśni;
- obserwujemy przyrost tkanki mięśniowej szczególnie pod wpływem masażu izometrycznego;
- mięśnie stają się bardziej wytrzymałe, poprawia się ich elastyczność i gotowość do pracy;
b) pośredni:
- uzyskujemy dzięki unerwieniu segmentarnemu, wykonując masaż poszczególnych splotów nerwowych, nerwów obwodowych i poprzez poprawę funkcjonowania układu nerwowego, wtórnie poprawiamy funkcję mięśni;
c) konsensualny:
- odmiana wpływu pośredniego i wykorzystujemy ją wtedy, kiedy nie można bezpośrednio wykonać masażu w miejscu zmienionym chorobowo;
- poprzez układ nerwowy dochodzi do ukrwienia obszarów ciała nie podległych masażom;
* zmiany odruchowe powstałe na zasadzie łuków trzewno – mięśniowych:
- przeczulica w strefach McKenziego;
- ograniczone, zwiększone napięcie mięśni;
- strefowe zwiększone napięcie mięśni;
- miogelozy ( zgrubienia, zwłóknienia w mięśniach, niebolesne);
- zmiany ukrwienia mięśni;
- nadmierne obniżenie napięcia mięśni;
15. Wpływ masażu klasycznego na tkankę nerwową:
- wpływ bezpośredni i pośredni – wykonując masaż poszczególnych tkanek i stymulując zakończenia nerwowe w tych tkankach;
* bezpośredni – masaż w okolicach splotów i zwojów nerwowych, w okolicach nerwów obwodowych, w okolicach korzeni nerwowych;
a) możemy również wpływać na nerwy czaszkowe:
- wykonując masaż mięśni mimicznych twarzy – stymulując nerw twarzowy VII;
- wykonując masaż mięśni żwaczy i skrzydłowatych – stymulując nerw trójdzielny V;
- masaż mięśnia mostkowo – obojczykowo – sutkowego i części zstępującej mięśnia czworobocznego grzbietu – stymulując nerw dodatkowy XI;
- masując jamę brzuszną – stymulując nerw błędny X;
b) wpływ na układ autonomiczny:
jego celem jest zahamowanie przeciwstawnie działających układów współczulnego i przywspółczulnego:
- wpływ na układ współczulny uzyskamy wykonując masaż wzdłuż kręgosłupa L3 – C7 (tam biegnie pień współczulny);
- wpływ na układ przywspółczulny – masaż jamy brzusznej, okolice splotu lędźwiowo – krzyżowego, splotu szyjnego stymulując pośrednio układ przywspółczulny;
* Reakcje układu nerwowego na masaż oparta jest na prawie Arnolta Schultza:
Słaby bodziec poniżej progu bólu powoduje działanie harmonizujące i tonizujące układ nerwowy, bodziec na progu bólu działa hamująco, a bodziec powyżej progu bólu działa dezorganizująco na okład nerwowy, a nawet go upośledza;
- masaż odżywia tkankę nerwową poprzez poprawę jej ukrwienia;
- pod wpływem masażu poprawia się przewodnictwo nerwów oraz reakcja na bodźce.
16. Wpływ masażu klasycznego na układ krążenia:
- pod wpływem masażu wzrasta pojemność minutowa i wyrzutowa poprzez poprawę powrotu krwi żylnej do ...
ROZAROZ