Kowal Staffa (2).odt

„KOWAL” Leopolda Staffa

TEMAT WIERSZA: kreacja człowieka nowego typu.                          

TREŚĆ, NIETZSCHEANIZM W WIERSZU STAFFA: Staff traktuje człowieka jako pewien potencjał, z którego dopiero ciężką pracą można uformować charakter i osobowość:

„ Całą bezkształtną masę kruszców drogocennych,

(...) Jak wulkan z swych otchłani wyrzucam bezdennych".

Podmiot liryczny wykuwa swój charakter. Jest to praca ciężka, wymagająca siły, poświęcenia i hartu ducha: „z tych kruszców dla siebie serce wykuć muszę". Staff, podobnie jak Nietzsche, ceni siłę, aktywizm życiowy, odporność, takie też pragnie mieć serce: „serce hartowne, mężne, serce dumne, silne". Poeta gardzi słabością, apatią, brakiem odporności - te cechy są według niego największymi

ułomnościami. Jeżeli serce, nad którym pracuje, nie wytrzyma potężnej siły - zostanie zniszczone przez jego właściciela.

Lepiej bowiem umrzeć, niż żyć w słabości:

„Bo lepiej giń, zmiażdżone cyklopowym razem,

Niżbyś żyć miało własną słabością przeklęte,

Rysą chorej niemocy skażone, pęknięte".

W wierszu Kowal Staff propaguje ideał aktywności, siły, przeciwstawiając się młodopolskiemu dekadentyzmowi.

KONTEKST FILOZOFICZNY: w tomie poezji Sny o potędze (1901), będącym literackim debiutem Staffa, widoczne są wpływy filozofii Fryderyka Nietzschego, którego dzieła poeta tłumaczył na język polski. Staff traktował idee głoszone przez Nietzschego jako pozytywną kontrpropozycję wobec popularnego w Młodej Polsce dekadentyzmu i pesymizmu. Z myśli niemieckiego filozofa poeta czerpał idee siły, aktywizmu życiowego, mocy, odporności i hartu ducha. Pracę nad własnym charakterem i osobowością traktował jako konieczny środek do uzyskania harmonii życia. Staff odrzucał z filozofii Nietzschego wszelkie idee antychrześcijańskie (z pogardą dla litości i altruizmu). Obcy był mu także relatywizm moralny. Dla Staffa dobro i zło były wartościami nadrzędnymi, głęboko zakorzenionymi w religii chrześcijańskiej. Wiersz Kowal, pochodzący ze zbioru Sny o potędze, zawiera wykładnię idei, które Staff przejął od Nietzschego.

PODMIOT LIRYCZNY: podmiotem lirycznym wiersza jest poeta, człowiek zafascynowany filozofią Nietzschego, który dokonuje pracy nad własną osobowością. Swój wysiłek porównuje do pracy kowala.

TYTUŁ: tytułowy kowal to człowiek, który „wykuwa" swój charakter. Staff posłużył się metaforą, aby wskazać na charakter pracy, jaką człowiek wykonuje nad własną osobowością. Tak jak kowal kuje żelazo, tak człowiek ciężko pracuje nad uformowaniem swojego charakteru. Tytuł można również odczytać jako nawiązanie do łacińskiego powiedzenia „Każdy jest kowalem swojego losu".

ŚRODKI ARTYSTYCZNE: