Klasycyzm druga po�owa XVIII wieku do ok. 1830r. Sztuka klasycystyczna obejmuje dzie�a, kt�rych forma i tre�� nawi�zuje do kultury i sztuki greckiego i rzymskiego antyku. Odkopanie staro�ytnych miast Herkulanum i Pompei zalanych law� Wezuwiusza spowodowa�o zainteresowanie sztuk� staro�ytn�. Zachwyt nad tym okresem w sztuce doprowadzi� do stworzenia przez Winckelmanna teorii, �e wszystkie najwspanialsze i niedo�cignione dzie�a ju� powsta�y, a wsp�cze�ni mog� je tylko na�ladowa�. Dlatego obiekty architektoniczne wykorzystuj� detale antyczne, a czasem s� wiern� kopi� budowli staro�ytnych. Rozwija si� budownictwo sakralne i �wieckie (pa�ace, teatry, banki, urz�dy). Cechuje je prostota i symetryczno��. Portyki z kolumnami zwie�czone tympanonem, kolumnada. Dekoracja nawi�zuje do motyw�w antycznych. - Francja (Pary�) - ko�ci� �w. Magdaleny, �w. Genowefy - �uk Triumfalny na Placu Gwiazdy - Rosja - Akademia G�rnicza (autor Woronichin) - Polska (Warszawa) - Belweder - Jan Kubicki (autor szeregu dworc�w rozsianych na terenie ca�ej Polski) - Pa�ac na wodzie tzw. �azienki - Merlini Kamsetzer - ko�ci� ewangelicki - Zug - ko�ci� �w. Aleksandra - Aigner (tworzy� tak�e na terenie Pu�aw) - Teatr Wielki - Corazzi Rze�ba Nawi�zywa�a do greckich bog�w i heros�w. Kopiowa�a tak�e rzymskie pos�gi wodz�w na koniu. Thorwaldsen - du�czyk dzia�aj�cy na terenie Polski. Autor pomnika ksi�cia J�zefa Poniatowskiego na koniu. Malarstwo Tematyka wsp�czesna oparta cz�sto na analogiach do antyku. Kompozycja statyczna. akcentowano kontur; �wiat�o i cie� podkre�la�o bry�owato�� postaci upodabniaj�c je do pos�g�w. Kolory ch�odne, zgaszone, g�adka faktura, zatarcie �lad�w biegu p�dzla. - Francja J. Luis David - "Przysi�ga Horacjusz�w" Jest to ho�d oddany takim cnotom republika�skim jak: m�stwo, odwaga, wierno��. Kompozycja obrazu jest jednolita. Postacie upozowane w spos�b teatralny. Akcentuje si� bry�� i linie. - Polska Canaletto - autor widok�w miejskich (weduty) m.in. Warszawy, Drezna, Wenecji Bacciarelli - autor szeregu portret�w kr�la Stasia Augusta Poniatowskiego (w stroju koronacyjnym z klepsydr�) ENCYKLOPEDIA KLASYCYZMU SZTUKA. Nurt klasycyzuj�cy wyst�pi� w sztuce niekt�rych kraj�w (g�. Anglia i Francja) ju� w XVII w.; w po�. XVIII w. zacz�� si� kszta�towa� nowy klasycyzm (neoklasycyzm), pod wp�ywem przemian w �yciu polit.-spo�., gosp., umys�owym (zw�. franc. racjonalizm) i wskutek wzmo�onego zainteresowania staro�. sztuk� rzym. (wykopaliska w Herkulanum i Pompejach) i gr.; du�� rol� odegra�o oddzia�ywanie sztuki dojrza�ego renesansu (A. Palladio) oraz rozw�j teorii i historii sztuki. G��wnym o�r. zainteresowania artyst�w by�y W�ochy, ale najwa�niejszym centrum sztuki sta�a si� Francja (a zw�. Pary�), sk�d klasycyzm stopniowo rozprzestrzeni� si� na wszystkie kraje eur. i Ameryk� Pn.; w 2 po�. XVIII w. � okres wczesnego klasycyzm (we Francji styl Ludwika XVI, w Anglii Georgian style i styl J. i R. Adam�w, w Polsce styl Stanis�awa Augusta); w 1 po�. XIX w. wyr�nia si� te� styl empire. W sztuce klasycyzm jest wyk�adnikiem wieku o�wiecenia (poszukiwanie prawid�owo�ci, r�wnowagi, spokoju); g�. teoretycy J.J. Winckelmann i A.R. Mengs. W architekturze wp�yw budowli gr., rzym. i renes.; centr. plany budowli, portyki, frontony, �uki triumfalne, stosowanie klas. porz�dk�w arch. i detali; nowe typy budowli (szko�y, teatry, kamienice, domy bankowe i handl.) i rozwi�zania urb. (zespo�y arch. o wielkich placach i szerokich arteriach); g�. przedstawiciele: we Francji � J.A. Gabriel, J.G. Soufflot, C.N. Ledoux, Ch. Percier, P.F. Fontaine; w Anglii � W. Chambers, J. Wood, J. Nash, J. i R. Adamowie, J. Soane; w Niemczech � K.F. Schinkel, L. von Klenze; w Rosji � Ch. Cameron, G. Quarenghi, W.P. Stasow, A.D. Zacharow, K.I. Rossi, A.N. Woronichin, W.I. Ba�enow, M.F. Kozakow; w Polsce � D. Merlini, J.Ch. Kamsetzer, Sz.B. Zug, P.Ch. Aigner, E. Schroeger, S. Zawadzki, A. Corazzi, J. Kubicki, W. Gucewicz. W rze�bie � tematyka mitol., alegor., portretowa, tak�e rze�ba arch. (tympanony, fryzy) i sepulkralna; d��enie do idealizacji i wirtuozerii techn.; g�. przedstawiciele: B. Thorvaldsen, A. Canova, J.A. Houdon, J.G. Schadow, J. Flaxman. Malarstwo wyrazi�o si� g�. w tematyce hist. (zw�. staro�.), mitol., alegor. (poj�cie pa�stwa, narodu, wolno�ci) i portrecie; dominacja formy nad kolorem, doskona�o�� rysunku � g�. przedstawiciele: J.L. David, tak�e J.A.D. Ingres, F. Gerard, A.J. Gros, T. Gainsborough, J. Reynolds, E. Vig�e-Lebrun, A. Kauffmann, w Polsce � M. Bacciarelli, F. Smuglewicz, A. Brodowski, A. Blank, A. Kokular; rozw�j rzemios�a artyst. (G. Hepplewhite, T. Sheraton, A.D. Roentgen, G. Jacob, F.H. Jacob-Desmalter), ceramika (liczne manufaktury, m.in. J. Wedgwooda), tkactwo. W. TATARKIEWICZ �azienki, Warszawa 1957; T.S. JAROSZEWSKI Architektura doby O�wiecenia w Polsce. Nurty i odmiany, Wroc�aw 1971; H. HONOUR Neoklasycyzm, wyd. pol. Warszawa 1972; S. LORENTZ, A. ROTTERMUND Klasycyzm w Polsce, Warszawa 1984.
notes55