ROSYJSKA GOSPODARKA W CZASACH PUTINA.pdf

(1937 KB) Pobierz
Gospodarka rosyjska pod rządami Putina. The Russian Economy under Putin.
O ÂRODEK S TUDIÓW W SCHODNICH
Prace OSW / CES Studies
OS W S
Czynniki wzrostu i hamulce rozwoju
CE
Growth Factors and Impediments
to Economic Development
STUDIES
numer
20
W arszawa sierpieƒ 2005 / W arsaw August 2005
Centre for Eastern Studies
PRACE
Gospodarka rosyjska pod rzàdami Putina.
The Russian Economy under Putin.
11131924.001.png
© Copyright by OÊrodek Studiów Wschodnich
© Copyright by Centre for Eastern Studies
Redaktor serii / Series editor
Anna ¸abuszewska
Opracowanie graficzne / Graphic design
Dorota Nowacka
T∏umaczenie / Translation
Jadwiga Rogo˝a
Wspó∏praca / Co-operation
Jim Todd
Mapy / Maps
Wojciech Maƒkowski
Wydawca / Publisher
OÊrodek Studiów Wschodnich
Centre for Eastern Studies
ul. Koszykowa 6 a
Warszawa / Warsaw, Poland
tel./phone + 48 /22/ 525 80 00
fax: +48 /22/ 525 80 40
Seria „Prace OSW” zawiera materia∏y analityczne
przygotowane w OÊrodku Studiów Wschodnich
The “CES Studies” series contains
analytical materials prepared at the Centre
for Eastern Studies
Materia∏y analityczne OSW mo˝na przeczytaç
na stronie www.osw.waw.pl
Tam równie˝ znaleêç mo˝na wi´cej informacji
o OÊrodku Studiów Wschodnich
The Centre’s analytical materials can be found
on the Internet at www. osw.waw.pl
More information about the Centre for Eastern
Studies is available at the same web address
ISSN 1642-4484
Spis treÊci / Contents
Gospodarka rosyjska pod rzàdami Putina.
Czynniki wzrostu i hamulce rozwoju / 5
Ewa Paszyc, Iwona WiÊniewska
Tezy / 5
Wst´p / 6
I. Aktualna sytuacja makroekonomiczna Federacji Rosyjskiej / 7
II. Sektory gospodarki / 10
III. Czynniki rosyjskiego wzrostu / 16
IV. Ograniczenia i hamulce wzrostu gospodarczego w Rosji / 19
Konkluzje / 24
The Russian Economy under Putin.
Growth factors and impediments
to economic development / 33
Ewa Paszyc, Iwona WiÊniewska
Key points / 33
Introduction / 34
I. The current macroeconomic situation in the Russian Federation / 35
II. Sectors of economy / 38
III. Growth factors in Russia / 44
IV. Constraints and impediments to economic growth in Russia / 46
Conclusions / 51
Tezy
1. Po za∏amaniu gospodarczym, jakie nastàpi∏o
po rozpadzie ZSRR i krachu finansowym roku
1998, gospodarka rosyjska zacz´∏a wydobywaç
si´ z zapaÊci. Lata 1999–2004 by∏y okresem dyna-
micznego rozwoju wszystkich sektorów rosyjskiej
gospodarki i szybkiego wzrostu PKB – o przesz∏o
7% w skali rocznej.
Gospodarka rosyjska
2. Doskona∏e wyniki makroekonomiczne w tym
okresie rosyjska gospodarka zawdzi´cza splotowi
korzystnych czynników, z których najwa˝niejszy-
mi by∏y wysokie ceny surowców energetycznych
na rynkach Êwiatowych, wzrost mi´dzynarodo-
wej konkurencyjnoÊci Rosji dzi´ki znaczàcej real-
nej dewaluacji rubla (po kryzysie w 1998 roku),
a tak˝e reformy rynkowe, jakie uda∏o si´ w tym
okresie przeprowadziç.
pod rzàdami Putina.
Czynniki wzrostu
3. W roku 2004, mimo utrzymujàcych si´ wcià˝
bardzo wysokich cen ropy naftowej i gazu na ryn-
kach Êwiatowych, nastàpi∏o spowolnienie wzro-
stu. I chocia˝ gospodarka rozwija si´ nadal szyb-
ko, w naszej ocenie mo˝na ju˝ mówiç o wyczer-
pywaniu si´ tradycyjnych (poza cenami ropy i ga-
zu) mechanizmów sprzyjajàcych rozwojowi gos-
podarczemu w Rosji i braku nowych, które zdo-
∏a∏yby je zastàpiç. Nierozwiàzane problemy stru-
kturalne mogà w d∏u˝szym okresie spowodowaç
wyhamowanie rozwoju ekonomicznego Rosji.
i hamulce rozwoju
Ewa Paszyc, Iwona WiÊniewska
4. Utrzymujàca si´ korzystna koniunktura nie za-
owocowa∏a ani istotnà modernizacjà sektorów
przetwórczych, ani odejÊciem gospodarki Fede-
racji Rosyjskiej od modelu surowcowego, ani po-
jawieniem si´ instytucji spo∏eczeƒstwa obywa-
telskiego, niezb´dnych dla osiàgni´cia i utrzyma-
nia trwa∏ego wzrostu gospodarczego. Wcià˝ brak
w Rosji realnych gwarancji praw w∏asnoÊci, pro-
kuratura i organy Êcigania sà podporzàdkowane
w∏adzy wykonawczej, podobnie jak system sà-
downiczy. Jego orzeczenia na wszystkich pozio-
mach (od sàdów dzielnicowych po sàdy arbitra-
˝owe i trybuna∏ konstytucyjny) dowodzà pe∏nego
uzale˝nienia od dyspozycji w∏adzy politycznej.
Mimo reformy systemu podatkowego, w obecnej
rosyjskiej rzeczywistoÊci instytucje paƒstwowe
pozostajà wcià˝ narz´dziami represji (adminis-
tracyjnych i prawnych).
P race OSW
 
5. Niezmiennie od czasów ZSRR jedynym atutem
wi´kszoÊci ga∏´zi rosyjskiego przemys∏u sà sto-
sunkowo niskie koszty produkcji (tanie surowce,
energia i si∏a robocza), choç nale˝y zauwa˝yç, i˝
w ostatnich latach (2003/2004) koszty produkcji
systematycznie wzrastajà, przyczyniajàc si´ do
spowalniania tempa wzrostu. Wspólnym proble-
mem wszystkich niemal sektorów jest technolo-
giczne zapóênienie i niska jakoÊç wyrobów. Czyn-
niki te sprawiajà, ˝e w niektórych dziedzinach
(np. w przemyÊle motoryzacyjnym, samoloto-
wym) Rosja w zasadzie nie liczy si´ na europej-
skim i Êwiatowym rynku produkcji wysoko prze-
tworzonej.
Wst´p
Przedmiotem niniejszego opracowania jest obecny
stan rosyjskiej gospodarki z perspektywy prze-
mian, jakie dokona∏y si´ w tej sferze w Rosji po
kryzysie finansowym roku 1998 i obj´ciu w∏adzy
przez W∏adimira Putina. Praca jest próbà odpo-
wiedzi na pytania o êród∏a wzrostu gospodarczego
w tym okresie, a tak˝e czynniki hamujàce rozwój
gospodarczy Federacji Rosyjskiej.
Analiza podzielona zosta∏a na cztery rozdzia∏y.
Pierwsze dwie cz´Êci przedstawiajà obecnà sy-
tuacj´ makroekonomicznà Rosji oraz stan naj-
wa˝niejszych sektorów rosyjskiej gospodarki.
W cz´Êci III scharakteryzowano najwa˝niejsze
czynniki stymulujàce rozwój gospodarki i jej po-
szczególnych sektorów. Rozdzia∏ IV opisuje naj-
wa˝niejsze mechanizmy i czynniki hamujàce
wzrost i prowadzàce w efekcie do jego coraz bar-
dziej widocznego spowolnienia. W zakoƒczeniu
znalaz∏y si´ konkluzje i prognozy dotyczàce roz-
woju sytuacji ekonomicznej Rosji.
6. Czynnikiem hamujàcym wzrost jest te˝ fakt
wyczerpania mo˝liwoÊci rozwoju ekstensywnego
– rezerwy i moce starej poradzieckiej bazy prze-
mys∏owej w prawie wszystkich sektorach zosta∏y
wykorzystane do maksimum. Dalszy wzrost za-
le˝y teraz od inwestycji w nowà infrastruktur´
i wspó∏czesne technologie. Jednak procesy polity-
czno-ekonomiczne zachodzàce w ostatnich latach
w Federacji Rosyjskiej w znacznym stopniu znie-
ch´cajà do aktywnoÊci potencjalnych inwestorów.
W niniejszej pracy pos∏u˝ono si´ statystykami
oficjalnymi publikowanymi przez rosyjskie êród∏a
publiczne: Rosstat (wczeÊniej Goskomstat), Cen-
tralny Bank Rosji oraz poszczególne ministerstwa,
a tak˝e danymi mi´dzynarodowych instytucji
finansowych (MFW, Bank Âwiatowy czy UNCTAD)
bazujàcymi na danych krajowych, ale na ogó∏
poddawanymi ich w∏asnym weryfikacjom. Nie-
które analogiczne wskaêniki rosyjskie i publiko-
wane w êród∏ach zagranicznych to wielkoÊci
trudno porównywalne, bowiem harmonizacja ro-
syjskiej metodologii statystycznej z mi´dzynaro-
dowà przebiega bardzo wolno. Dotychczas nie
przeprowadzono kompleksowej reformy statysty-
ki rosyjskiej. Zmiany wprowadzane sà wyrywko-
wo, co znacznie utrudnia interpretacj´ danych
i mo˝liwoÊç Êledzenia dynamiki zjawisk ekono-
micznych 1 . Na poczàtku 2005 roku dodatkowà
trudnoÊç w interpretacji danych dotyczàcych pro-
dukcji przemys∏owej publikowanych przez Ros-
stat sprawia przeprowadzona przez ten urzàd
zmiana metodologii 2 prezentowania statystyk te-
go sektora. TrudnoÊci pojawiajà si´ przy próbie
porównywania wskaêników w uj´ciu dynamicz-
nym (nie zosta∏y bowiem ponownie przekalkulo-
wane dane z lat ubieg∏ych). Zmiana spowodowa∏a
tak˝e ró˝nice w wielkoÊci samych wskaêników 3
7. Realizowana od 2003 roku polityka Kremla
w sferze gospodarki, polegajàca na coraz wi´k-
szej ingerencji paƒstwa w procesy gospodarcze
oraz na rozszerzaniu obecnoÊci paƒstwa w sek-
torach uznawanych za strategiczne (naftowym,
gazowym oraz finansowym) prowadzi do spo-
wolnienia wzrostu gospodarczego. Czynnikiem
hamujàcym okaza∏ si´ tak˝e radykalny zwrot
w relacjach w∏adzy z biznesem, którego koron-
nym przejawem by∏a sprawa Jukosu. BezpoÊred-
nim skutkiem tej sytuacji jest ograniczenie akty-
wnoÊci biznesu i utrwalenie negatywnego wize-
runku Rosji w Êwiecie.
P race OSW
 
Zgłoś jeśli naruszono regulamin