40. OGÓLNA DEFINICJA ZAPALENIA, JEGO PODSTAWOWE WYKŁADNIKI MORFOLOGICZNE I OGÓLNY PODZIAŁ
Zapalenie (inflammatio)- nieswoista, ale przewidywalna reakcja żyjących tkanek i całego ciała na uszkodzenie. Uszkodzenie może być spowodowane czynnikami chemicznymi, fizycznymi, drobnoustrojami albo wieloma innymi egzo- i endogennymi bodźcami uszkodzającymi, które zaburzają stan równowagi organizmu.
Wykładniki morfologiczne:
- Rubor (zaczerwienienie) wynikające ze zwiększonego przepływu krwi w tym rejonie
- Tumor (obrzmienie) będące skutkiem wycieku białek i komórek z naczyń do tkanki
- Dolor (ból) powstający na skutek pobudzenia receptorów bólowych przez mediatory reakcji zapalnej i ucisk przez migrujące komórki układu odpornościowego
- Calor (ocieplenie) będące również wynikiem zwiększonego przepływu krwi
Podział zapaleń
- zapalenie ostre (Inflammatio acuta)- o nagłym początku i krótkim okresie trwania
- zapalenie podostre (Inflammatio subacuta)- obraz jest wysiękowy i wytwórczy, trwa kilkanaście dni
- zapalenie przewlekłe (Inflammatio chronica) - zjawisko polegające na doborze złych mechanizmów efektorowych lub związane jest całkowicie z brakiem możliwości usunięcia patogenu. W tym przypadku mamy do czynienia z utrwaleniem wadliwych mechanizmów albo też z reakcją układu odpornościowego, która jest wręcz szkodliwa. Przykładem zapalenia przewlekłego może być alergia (a wskutek niej np. atopowe zapalenie skóry) lub gruźlica. Obraz wytwórczy, trwania kilka tygodni.
- zapalenie podprzewlekłe (Inflammatio subchronica)
41. ZAPALENIE OSTRE: DEFINICJA, RODZAJE, WYKŁADNIKI MORFOLOGICZNE
Zapalenie ostre (Inflammatio acuta)- o nagłym początku i krótkim okresie trwania
Rodzaje:
-uszkadzające (i. alterativa) - zapalenie o przewadze zmian wstecznych, głównie martwicy. (wykł morf.-zagadnienie 42)
-wysiękowe (i. exsudativa)- może byc surowicze, włóknikowe, ropne (wykł morf.-zagadnienie 43-45)
-wytwórcze (rozrostowe)- np. rozrost odczynowy węzłów chłonnych, ostre rozplemowe kłębuszkowe zapalenie nerek.
42. ZAPALENIE USZKADZAJĄCE: PRZYKŁADY
- zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego (poliomyelitis, choroba Heinego i Medina) z martwicą neurocytów
-błonicze zapalenie mięśnia sercowego (myocarditis diphteritica), charakteryzuje się martwicą licznych włókien mięśnia sercowego
-wirusowe zap. wątroby (hepatitis viralis) z martwicą pojedynczych lub licznych hepatocytów
-zapalenie licznych narządów w wielu chorobach, zaczynające się od martwicy włóknikowatej (necrosis fibrinoidea), określane dawniej terminem 'kolagenoza'
43. ZAPALENIE WYSIĘKOWE: DEFINICJA, RODZAJE, PRZYKŁADY
Zapalenie wysiękowe (inflammatio exsudativa)- zapalenie, w którym dominują zaburzenia krążenia, zwykle zapalenia spowodowane czynnikiem zakaźnym.
W zależności od rodzaju wysięku i stopnia uszkodzenia śródbłonków naczyń wyróżniamy:
- inflammatio serosa (zapalenie surowicze) dotyczy zwykle błon surowiczych (osierdzie, otrzewna, opłucna) i błon śluzowych (w takich wypadkach płyn surowiczy zawiera na ogół domieszkę śluzu a zapalenie określa się mianem nieżytowego - inflammatio catarrhalis)
- inflammatio fibrinosa (zapalenie włóknikowe) - większe uszkodzenie kapilar prowadzi do pojawienia się w wysięku włóknika, tworzącego charakterystyczny nalot na powierzchni zmienionych struktur.
- inflammatio purulenta (zapalenie ropne)
Przykłady:
1. zapalenie włóknikowe powierzchniowe (i.f.superficialis) - dotyczy np. błon surowiczych i opon mózgowo-rdzeniowych
2. zapalenie włóknikowe głębokie (i.f.profunda)
- rzekomobłoniaste (i.pseudomembranacea) - złuszczeniu do światła narządu pod postacią błony rzekomej ulega nabłonek do błony podstawnej, powstały ubytek nosi nazwę nadżerki (erosio), przykłady
-"klindamycynowe" zapalenie śluzówki jelit, błonica krtani
- zestrupiające (i.escharotica) - powstają głębsze, sięgające błony mięśniowej (wrzód - ulcus). np. w durze brzusznym w jelitach.
3. inflammatio suppurativa (=purulenta) - zapalenie ropne
- powierzchowne, przykłady - ropotok (pyorrhoea) z błon śluzowych, ropniak (empyema - zbiorowisko ropy w narządzie posiadającym światło lub w przestrzeni o granicach anatomicznych - np w opłucnej lub przestrznie podpajęczynówkowej)
- głębokie
- ograniczone = ropień (abscessus)
- rozlane (rozległe ) = ropowica (phlegmone) - rozwiją się w luźnych tkankach (przestrznie międzypowięziowe, ściana przewodu pokarmowego)
4.inflammatio ichorosa = i. gangrenosa (zapalenie zgorzelinowe)- w ognisku zapalnym obecne są bakterie gnilne
5. inflammatio haemorrhagica (zapalenie krwotoczne)
Możliwe są liczne postacie mieszane zapaleń wysiękowych (np. inflammatio fibrinoso-haemorrhagica).
44. ZAPALENIA WŁÓKNIKOWE: RODZAJE, PRZYKŁADY
45. ZAPALENIE ROPNE: PODZIAŁ, PRZYKŁADY
Inflammatio suppurativa (=purulenta) - zapalenie ropne
46. EWOLUCJA ROPNIA, CO TO JEST BŁON ROPOTWÓRCZA
Ropień (abscessus; apostema) -nagromadzenie się ropy w jamie powstałej w skutek rozpuszczenia uszkodzonej tkanki przez enzymy proteolityczne granulocytów (Bakterie ropotwórcze osiadają w głębi narządu i powodują martwicę ogniskową. Do tego miejsca przyciągane są granulocyty obojętnochłonne, tworzące gęsty naciek.).
Początkowo: ognisko jest spoiste ( ropień niedojrzały =a. immaturum).
W miarę rozpadu granulocytów i rozpuszczania tkanki powstaje jama wypełniona płynną ropą (ropień dojrzały= a. maturum).
Jeśli ropień nadal sie utrzymuje, wokół niego wytwarza się torebka łącznotkankowa, początkowo bogata w naczynia. Jeżeli w zawartości ropnia utrzymują się bakterie ropotwórcze, naczynia torebki są źródłem dopływu stale nowych granulocytów. = Błona ropotwórcza (membrana pyogenes).
47. WYJAŚNIĆ POJĘCIA: SEPSIS, SEPSIS CRYPTOGENES, PYEMIA, TOXAEMIA, BACTERIAEMIA
Sepsis (posocznica)- stosowany w medycynie termin odnoszący się do specyficznej reakcji organizmu na zakażenie. Sepsa nie jest samodzielną jednostką chorobową, a obecnie definiuje się ją jako zespół ogólnoustrojowej reakcji zapalnej (SIRS) wywołany zakażeniem.
Sepsis cryptogenes (posocznica utajona)-
Pyemia (ropnica)- rodzaj posocznicy, która prowadzi do powstania ropni przerzutowych i jest zazwyczaj wywołana przez gronkowce (lub inne bakterie ropotwórcze). W przeciwieństwie do ropnia, ropnica ma te same objawy, co posocznica.
Toksemia (jadzica) - krążenie we krwi toksyn bakteryjnych (jak przy błonicy i tężcu), zwierzęcych (przy ukąszeniu żmii) lub roślinnych. U ludzi stanowi główną przyczynę zgonów okołoporodowych matek i noworodków.
Bakteriemia - zakażenie krwi bakteriami, stwierdzone ich wyizolowaniem, może nie mieć żadnych następstw i powikłań. W przeciwieństwie do posocznicy nie ma objawów klinicznych wynikających z obecności drobnoustroju we krwi.
48. NATĘPSTWA NARZĄDOWE POSOCZNICY
- nadmierne rozszerzenie łożyska naczyniowego na skutek nadmiernego wydzielania tlenku azotu. Dochodzi do nadmiernego poszerzenia łożyska naczyniowego i nierównomiernej podaży tlenu
- zwolnienia szybkości skurczu i relaksacji serca. Może być to wynikiem zmniejszenia ilości kanałów wapniowym umieszczonych w sarkolemie (tzw. receptorów rianodynowych) na skutek działania tlenku azotu i TNF-α. Powoduje to spadek szybkości uwalniania jonów wapniowych z sarkolemy z jednoczesnym spowolnieniem wychwytu zwrotnego tych jonów z powrotem do siateczki sarkolemowej.
- zaburzenia hematologiczne występujące podczas sepsy sprowadzają się głównie do wystąpienia zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC). Objawia się on wydłużeniem czasów krzepnięcia, spadkiem poziomu fibrynogenu oraz płytek krwi. Jest spowodowany pobudzeniem przez cytokiny zewnątrzpochodnego układu krzepnięcia oraz nieprawidłowym działaniem mechanizmów antykoagulacyjnych (antytrombina III, trombomodulina). Prowadzi to do powstawania licznych drobnych zakrzepów w naczyniach co dodatkowo jeszcze zaburza transport i wykorzystanie przez tkanki tlenu
- negatywne oddziaływanie uogólnionego zakażenia na wątrobę skutkuje hiperbilirubinemią i zwiększeniem poziomu aminotransferaz. Niedotlenienie tego narządu jakie jest wynikiem sepsy prowadzi do zwiększonego przepływu krwi przez układ wrotny. Objawy niewydolności wątroby ujawniają się z chwilą niewystarczającego przepływu wątrobowego.
- w płucach dochodzi do zaburzenia czynności śródbłonka w wyniku nacieczenia przez neutrofile, skutkującego wynaczynieniem płynu do tkanki śródmiąższowej i do wnętrza pęcherzyków płucnych. Prowadzi to do rozwoju zespołu ostrej niewydolności oddechowej (ARDS). Wynikiem tego jest zapadanie się pęcherzyków, przeciekanie nieutlenowanej krwi przez płuca, zmniejszenie podatności i czynnościowej pojemności zalegającej (FRC) oraz hipoksemia. Podczas sepsy dochodzi również do zwiększonego wytwarzania przez makrofagi płucne interleukiny 8 co ostatecznie pogłębia proces chorobowy.
- w nerkach dochodzi do rozwoju ostrej niewydolności nerek w wyniku poszerzenia łożyska naczyniowego i niedostatecznej perfuzji narządu, a także na skutek działania różnych czynników takich jak np. endotelina, tromboksan A2, neutrofile czy czynniki krzepnięcia. Objawem niewydolności jest zazwyczaj oliguria, niemniej czasami dochodzi do rozwinięcia niewydolności nerek z towarzyszącą poliurią.
- zaburzenia metaboliczne w przebiegu sepsy są spowodowane nadmierną reakcją stresową organizmu, głodzeniem, a także upośledzonym metabolizmem tlenowym. Dochodzi do nadmiernego wytwarzania glukozy na skutek zwiększonego poziomu glukagonu i katecholamin z jednoczesnym wzrostem poziomu insuliny.
49. DEFINICJA ZASTRZAŁU I ZANOKCICY ORAZ ICH POWIKŁANIA
Zastrzał (panaritium)- ropowica palców.
Ropowica (phlegmone)- zapalenie ropne, nieodgraniczone tkanką włóknistą czy ziarniną, obejmujące różne warstwy danego narządu i dotyczące luźnej tkanki łącznej: tkanki podskórnej, pozaotrzewnej, śródpiersia, ściany wyrostka robaczkowego, ręki, stopy, wywołane mieszaniną drobnoustrojów, wśród których najczęstsze są paciorkowce) palców.
Zastrzał rozwija się w następstwie nieznacznych urazów skóry (ukłucie, zacięcie) pod wpływem gronkowców i paciorkowców. Następstwa i właściwości zastrzału zależą m.in. od stosunków anatomicznych. Krótkie, napięte włókna łącznotkankowe skóry właściwej dłoniowej powierzchni palców przebiegają prostopadle w głąb. Sprzyja to szerzeniu się ropowicy ku warstwom głębokim, na pochewki zginacza, okostną i kość paliczka. Odpowiedni fragment kości ulega martwicy.
-podskórny
-ścięgnowy
-okostny
-kostny
-stawowy
-podpaznokciowy
Powikłania:
-wskutek szerzenia się stanu zapalnego wzdłuż brzegu palca do zastrzału może dołączyć się ropowica grzbietu ręki.
-zapalenie naczyń chłonnych (pręgi skórne)
-zapalenie węzłów chłonnych
-ropne zapalenie pochewek ścięgnistych zginaczy
Zanokcica (paronychia) - rodzaj ropowicy, zapalenie ropne związane z zakażeniem wałów paznokciowych, wokół paznokci palców dłoni lub stóp.
Może przebiegać jako:
-postać ostra (najczęściej wywołana przez bakterie:Staphyloccocus aureus (gronkowiec złocisty), paciorkowce lub Pseudomonas aeruginosa (pałeczka ropy błękitnej), u dzieci - różne bakterie beztlenowe z jamy ustnej
-postać przewlekła wywołana przez grzyby najczęściej Candida albicans
Objawy:
-bolesny, czerwony obrzęk wału paznokciowego
-wyciek treści ropnej pod wpływem ucisku z wału paznokciowego
-zielonkawe zabarwienie paznokcia w przypadku zakażenia bakteriami z rodzaju Pseudomonas
-ropnie podpaznokciowe
-zmiany w płytce paznokciowej: zgrubienie, pofałdowanie, przebarwienie
-w rzadkich przypadkach całkowite zniszczenie paznokcia
50. ZAPALENIE PRZEWLEKŁE WYTWÓRCZE: PODZIAŁ, PRZYKŁADY
Zapalenie wytwórcze (inflammatio productiva = i. proliferativa) - zapalenie, w którym dominują procesy rozplemowe
1. z rozplemem tkanki nabłonkowej
- gastritis hyperplastica
- condyloma acuminatum - kłykcina kończysta
- nieżyt polipowy nosa - rhinitis polyposa
2. z rozplemem zrębu
-marskość wątroby (cirrhosis hepatis)
51. PRZEBIEG NATURALNY GRUŹLICY ORAAZ GRUŹLICY U LUDZI SZCZEPIONYCH. WYJAŚNIĆ POJĘCIE 'GRUŹLICA PIERWOTNA', 'GRUŹLICA POPIERWOTNA', 'GRUŹLICA UOGÓLNIONA'
Gruźlica pierwotna- pierwsze w życiu człowieka wtargnięcie prątków powoduje wytworzenie się ogniska pierwotnego, w dalszej fazie zapalenie naczyń chłonnych i odpowiednich węzłów chłonnych (zespół pierwotny, comlexus primarius). W ognisku pierwotnym początkowo stwierdza się wysięk surowiczo-włóknikowy z niewielką liczbą komórek (faza wysiękowa), a wkrótce potem powstawanie gruzełków (faza wytwórcza), natomiast w węzłach gruzełki. Fazę zespołu pierwotnego nazywamy gruźlicą pierwotną.
Gruźlica popierwotna- wszystkie zmiany gruźlicze powstające po przebyciu zespołu pierwotnego. Prątki pochodzą wtedy przeważnie z zewnątrz (reinfectio exogenes) albo czasem ze zmian gruźliczych już istniejących. Zazwyczaj zajęty jest jeden narząd.
52. GRUŹLICA PIERWOTNA: OBRAZ MORFOLOGICZNY
Pierwotny zespół gruźliczy = zespół Ghona
- w miejscu wniknięcia prątków powstaje ognisko pierwotne ( focus primarius tuberculosus)
-nieswoiste zapalenie wysiękowe, w którym pojawiają się granulocyty obojętnochłonne i makrofagi ze sfagocytowanymi prątkami
- ognisko pierwotne zwykle pod opłucną, w miejscu dobrze upowietrznionym, tuż nad lub pod szczeliną między płatem dolnym i górnym.
- powiększone węzły chłonne z martwicą serowatą
- może występować w błonie śluzowej jamy ustnej, migdałków, gardła. Wtedy dochodzi do powiększenia i serowacenia węzłów chłonnych podżuchwowych, które mogą tworzyć pakiety (zołzy= scrophulosis)
- w jelitach zwykle nie widać ogniska pierwotnego, ponieważ prątki przenikają przez błonę śluzową nie wywołując w niej odczynu zapalnego. Ale znacznemu powiększeniu ulegają węzły chłonne krezkowe, z rozległa martwicą serowatą. Są to tzw. suchoty krezkowe (tabes mesarrhaica, tabes mesenteralis)
- prątki mogą wnikac do organizmu przez uszkodzoną skórę. Powstaje wtedy odczyn zapalny, powodujący zgrubienie- tuberculum anatomicum (verruca necrogenetica).
- w większości przypadków ognisko peirwotne zostaje otoczone tkanką łączną (fibrosis) i ulega zwapnieniu (calcificatio)
- rzadko, zwykle u chorych z immunosupresją lub u niemowląt i małych dzieci, może dojść do progresji pierwotnych zmian gruźliczych z tworzeniem rozległych ognisk serowacenia, jam gruźliczych, zapalenia płuc gruźliczego, gruźlicy prosowatej
53. GRUŹLICA POPIERWOTNA: OBRAZ MORFOLOGICZNY
-reaktywacja zmian w płucach prowadzi do pojawienia się wczesnego nacieku Assmana- nieregularne ognisko średnicy 1-3cm w szczycie płuca pod lub poza obojczykiem.
- w okolicy szczytów płuc zmiany serowate (tuberculosis caseosa). Gdy dojdzie do nadżarcia ściany oskrzelika lub oskrzela, masy serowate przedostają się do światła oskrzela, powstaje świeża jama gruźlicza (caverna tuberculosa recens). Ściany świeżej jamy są wyścielone masami martwiczymi, a od zewnątrz otoczone wartwami tkanki łącznej włóknistej. Z biegem czasu ściana jamy oczyszcza się z resztek martwicy serowatej, zostaje wyścielona od wewnątrz metaplastycznym nabłonkiem wielowarstwowym płaskim i staje się gładka. Przez światło jamy mogą przebiegać w poprzek sznury tkankowe, które są pozostałością oskrzeli i naczyń krwionośnych. Zwykle w naczyniach tworzą się zakrzepy zamykające, które ulegają organizacji. Jeśli naczynie nie zarośnie i jest drożne- tworzą sie tętniaki.
- wokół jamy następuje rozplem tkanki łącznej włóknistej, co może doprowadzić do rozstrzeni oskrzeli z pociągania
...
bombelspec