Prosto, czwórkami do nieba szli.pdf

Prosto, czwórkami do nieba szli… – Jerzy Przystawa

Aktualizacja: 2011-07-5 12:30 pm

Ten niezwykły, trójkątny jar na Wzgórzach Wuleckich ma zbocza strome, a jeśli jeszcze wcześniej

padało, jak przed niedzielną uroczystością, to po rozmiękłym stoku w ogóle trudno się posuwać.

Schodzili więc gęsiego, w grupach po czterech. Najtrudniej było tej pierwszej czwórce, składającej się z

profesorów Włodzimierza Krukowskiego (kierownika Katedry Pomiarów Elektrycznych Politechniki

Lwowskiej, 53 lata), Witolda Nowickiego (kierownika Zakładu Anatomii Patologicznej Uniwersytetu Jana

Kazimierza, lat 63), Stanisława Pilata (kierownika Katedry Technologii Nafty i Gazu Ziemnego PL, lat

60) i Włodzimierza Stożka (kier. Katedry Matematyki Politechniki, lat 57), ponieważ im przypadło nieść

trupa inż. Adama Ruffa (30 lat), zastrzelonego przed chwilą w budynku Bursy im. Abrahamowicza. Czy

ojcu Adama, dr Stanisławowi Ruffowi , nie pozwolono nieść zwłok syna? Czy synom profesora Stożka,

Eustachemu i Emanuelowi, nie pozwolono pomóc ojcu? Czy nie chciał wyręczyć ojca 27- letni dr

med. Jerzy Nowicki? Czy prof. Roman Longchamps de Berier szedł na śmierć w czwórce ze swoimi

trzema dorosłymi synami: Bronisławem, Zygmuntem i Kazimierzem, czy rozdzielono ich „po uważaniu”

niemieckich oprawców?

Tych szczegółów nie znamy. Z relacji ocalałego świadka, prof. pediatrii Franciszka Groera wiemy, że

matce Adama, Annie Ruff i profesorowej Jadwidze Ostrowskiej, kazano natychmiast umyć korytarz i

usunąć ślady krwi. Potem dołączyły do czwórek schodzących w dół jaru.

30 czerwca 1941 Niemcy zajęli Lwów. Na odchodnym, uciekająca Armia Czerwona, urządziła rzeź

tysięcy Polaków trzymanych w lwowskich więzieniach. Nielicznym udało się zbiec. Uciekł na przykład

prof. Roman Rencki, 74-letni kierownik Katedry Chorób Wewnętrznych UJK, ale tylko po to, żeby trzy

dni później dzieła dokończyli Niemcy w jarze wuleckim. Nasi zachodni sąsiedzi nie tracili ani chwili:

przybyli do miasta z gotowym planem egzekucji polskiej elity intelektualnej Lwowa, znali nazwiska i

adresy. W ten sposób, w ciągu paru godzin nocy z 3 na 4 lipca wygarnęli ok. 25% składu profesury

Uniwersytetu Jana Kazimierza i Politechniki Lwowskiej. Mieli jasne rozkazy: nie bawić się, jak to było

przy uwięzieniu profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego 2 lata wcześniej, w żadne przesłuchania, w

żadne transporty do obozów! Z tego tylko problemy, interwencje, w efekcie większość z nich ocalała.

Wszystkich zlikwidować bez hałasu i bez śladu.

To się nie całkiem udało. Wiemy kogo zamordowano, wiemy jak i wiemy gdzie. Nie wiemy gdzie są ich

prochy, bo Niemcy wkrótce przeprowadzili ekshumację i wszystkie ciała wywieźli i spalili. Świadkowie

kaźni obserwowali mord z okien domów w odległości ok. 500 metrów. Dzisiaj byłoby to niemożliwe, bo

grzbiet jaru obrósł przez 70 lat pięknymi drzewami i z daleka już nic się nie da zobaczyć.

W niedzielę, 3 lipca , w 70. rocznicę tej zbrodni, wszystkie dostępne miejsca wuleckiego jaru oblegli

Polacy i Ukraińcy, którzy zebrali się na uroczystości odsłonięcia pomnika pomordowanych.

Monumentalna rzeźba, autorstwa krakowskiego profesora Aleksandra Śliwy, przedstawia bramę

zbudowaną z cegieł oznaczonych jak Dziesięć Przykazań, z wysuniętą rzymską piątką.. Zdaje się, że

wciąż jeszcze trwają polityczne debaty nad napisem, jaki ma się znajdować na bramie – „profesorów

polskich” czy „profesorów lwowskich” ? – to jest ten nadal nierozwiązany problem. Ale powyżej nowego

pomnika, na stoku jaru, stoi wciąż stary pomnik, jak krzyż nagrobny, z tablicą w języku polskim i

ukraińskim, gdzie wymienieni są wszyscy zamordowani owej nocy i, moim zdaniem, te dwa pomniki

dobrze się wspólnie komponują.

Przybyli licznie Polacy skąd się tylko dało. Najliczniej, naturalnie, stawili się wrocławianie, delegacje

profesorów wszystkich wrocławskich szkół wyższych, rektorzy wszystkich wrocławskich uczelni. Z

samego Uniwersytetu przybył obecny rektor, prof. Marek Bojarski, z pięcioma swoimi rektorskimi

poprzednikami, z prorektorami, dziekanami wszystkich wydziałów i innymi członkami społeczności

akademickiej. Duże grupę stanowiły władze Wrocławia: poza prezydentem Rafałem Dutkiewiczem,

który był główną postacią uroczystości, przybyli radni miejscy wraz z przewodniczącym Rady.

Widziałem wielu wrocławskich nauczycieli szkół średnich i grupy młodzieży studenckiej i szkolnej.

Stawili się rektorzy i profesorowie uczelni lwowskich, uroczystość prowadził rektor Politechniki, prof.

Jurij Bobalo. Pomnik poświęcili arcybiskupi Mieczysław Mokrzycki i Ihor Wozniak.

To pierwszy pomnik wzniesiony po wojnie we Lwowie, który nie jest pomnikiem żadnego z

proklamowanych bohaterów Ukrainy. Osiągnięcie porozumienia w tej sprawie nie było prostą sprawą.

Echa sporów zabrzmiały głośno w emocjonalnym wystąpieniu Mychajla Cymbaliuka, przewodniczącego

Lwowskiej Obwodowej Administracji Państwowej, a więc odpowiednika naszego wojewody. Wyraził w

nim, między innymi, życzenie, żeby Sejm Rzeczypospolitej uznał, iż OUN i UPA nie były organizacjami

przestępczymi, ale godnymi najwyższego szacunku organizacjami ukraińskich patriotów, walczących o

wolność i niepodległość swojej ojczyzny. Jakim był, przywołany przeze niego w pierwszych słowach

wystąpienia, Jarosław Stećko, jeden z dowódców osławionego batalionu „Nachtigall” i premier

ukraińskiego rządu, utworzonego we Lwowie w dniu wkroczeniu doń Niemców.

Cymbaliuk nie wymienił explicite jeszcze większego bohatera ukraińskiego, Stepana Bandery,

poprzednika Stećki na stanowisku prowidnyka OUN na emigracji. Gigantyczny pomnik Bandery stoi

akurat kilka kroków od miejsca, w którym mieszkałem i chodziłem do szkoły. I ta przepiękna lwowska

ulica, za mego dzieciństwa nosząca imię Leona Sapiehy, dzisiaj nazywa się ulicą Bandery. I prowadzi

od kościoła św. Elżbiety, w którym przysposobiono mnie do I Komunii, do kościoła św. Marii Magdaleny,

który jest dzisiaj halą koncertową muzyki organowej. W niedziele jednak i święta służy też katolikom

jako kościół. I właśnie w tym kościele zebraliśmy się przed niedzielną uroczystością, na mszy św.

koncelebrowanej pod przewodnictwem ks. Arcybiskupa Mieczysława Mokrzyckiego. Kościół wypełniony

po brzegi wysłuchał okolicznościowego kazania Księdza Arcybiskupa „non omnis moriar”. Arcybiskup

wyraził też nadzieję, ze władze miasta zgodzą się wreszcie przywrócić kościołowi jego właściwą rolę i

oddadzą go w pełne władanie wiernych. Na razie jednak, w przedsionku kościoła, patrzyła na nas z

wielkiego plakatu surowa i ascetyczna twarz Stepana Bandery.

Być może te wszystkie komplikacje w tle tej doniosłej rocznicy spowodowały, że na uroczystości

zabrakło obecności i zapowiedzianego wystąpienia ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej Henryka

Litwina. Wśród delegacji składających kwiaty znalazł się Konsul Federacji Rosyjskiej. Zabrakło jednak,

nie wiedzieć czemu, przedstawiciela Konsulatu Niemiec, a na pierwszy rzut oka wydawałoby się, że

było to miejsce całkiem stosowne.

„Nie wszystek umrę” – powtarzał Arcybiskup Lwowski. Masakra profesorów w noc z 3. na 4 lipca 1941

była bez precedensu w swoim zbrodniczym zamyśle i planie. Ale ta katowska precyzja naszych wrogów

ukazuje dobitnie gdzie jest i czym jest prawdziwa elita narodu. A przynajmniej gdzie tej elity należy się

spodziewać i szukać.. Chciałoby się mieć nadzieję, że profesorowie, tak licznie zgromadzeni 3 lipca

2011 na Wzgórzach Wuleckich , a także ich nieobecni tam koledzy, mają tego świadomość i czują

ciążącą na nich odpowiedzialność.

Jerzy Przystawa

Za: Sposób - Jerzy Przystawa blog (05.07.2011)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: