Witamina B1
Witamina B1 (tiamina) jest najstarszą wit., której objawy w postaci ber - beri opisano w czasach historycznych.
Tiamina jest wchłaniana w jelicie cienkim przy czym najłatwiej ten proces zachodzi w dwunastnicy. Pewna ilość tiaminy z roztworów wodnych może być wchłaniana w jelicie grubym. Warunkiem prawidłowego wchłaniania wit. B1 jest nie zaburzone wydzielanie kwasu solnego w żołądku.
Rola fizjologiczna
Tiamina w postaci priofosforanu tiaminy bierze udział jako koenzym w układach enzymatycznych dehydrogenazy pirogronianowej i ketoglutaranianowej. Tiamina jest niezbędna do zapoczątkowania pierwszego etapu reakcji "zasilających" cykl kwasu cytrynowego; uczestniczy także w przekształceniu 6 cząsteczek rybulozo - 5 - fosforanu w 5 cząsteczek glukozo - 6 - fosforanu. Ten tor metaboliczny jest niezbędny do syntezy rybozy, prowadzi również do wytworzenia NADPH niezbędnego między innymi w procesie hydroksylacji sterydów.
Witamina B1 bierze udział w przemianach cukrów w kwasy tłuszczowe. Istnieją doniesienia, iż wit. ta uczestniczy w syntezie acetylocholiny ( mediatora układu przywspółczulnego ), warunkując przezbłonowy transport jonów sodowych i w efekcie prawidłowe generowanie impulsów nerwowych. Niedobór tiaminy, powoduje zmniejszenie aktywności transketolazy, co prowadzi do upośledzenia syntezy kwasów tłuszczowych i przemian energetycznych w obrębie ośrodkowego układu nerwowego.
Źródła występowania i zapotrzebowanie na witaminę B1
Tiamina występuje powszechnie we wszystkich tkankach roślinnych i zwierzęcych, lecz jej zawartość w nich jest stosunkowo niewielka. Najobfitszymi źródłami wit. B1 są drożdże, wątroba, kiełki, rośliny strączkowe, orzechy, serce, nerki i chude mięso wieprzowe. Znaczne ilości tiaminy występują także w mleku.
Trudno określić jednoznacznie wielkość dziennego zapotrzebowania na tiaminę. Zapotrzebowanie to wzrasta wraz ze zwiększaniem się tempa metabolizmu (np. w gorączce, nadczynności tarczycy, podczas ciąży i laktacji ).
Tabela 1.0. Zawartość witaminy B1 w produktach [mg/kg]
Źródło
Zawartość
Kukurydza
10,9
Jaja
3,4
Wątroba
2,6
Ziemniaki
1,0
Mleko
0,4
Mięso drobiowe
Tabela 1.1. Dobowe zapotrzebowanie na witaminę B1 [mg/dobę]
Niemowlęta
Dzieci
0,9
Dorośli
1,5
Kobiety w ciąży
1,8
Kobiety podczas laktacji
Niedobór witaminy B1
Niedobór tiaminy godzi przede wszystkim w obwodowy układ nerwowy, układ sercowo - naczyniowy i przewód pokarmowy. Do objawów niedoboru wit. B1 wspólnych dla człowieka i innych gatunków zwierząt zaliczamy:
utrata apetytu,
utrata masy ciała,
apatię,
tachykardię,
hipotermię,
biegunki
Tylko u ludzi:
zaburzenia koncentracji,
zaburzenia czucia,
depresja,
zmiany w EKG,
zanik odruchu kolanowego i ścięgna Achillesa,
nadwrażliwość wielkich pni nerwowych,
spadek ciśnienia krwi,
arytmia serca,
obrzęki,
zapaść,
"osłabienie mięści" (głównie czworogłowego),
śpiączka,
encefalopatia,
zapalenie wielonerwowe,
zaburzenie motoryki żołądka i jelit.
sussiq