3_ERGONOMIA.DOC

3-1. PRZEDMIOT I ZADANIA ERGONOMII

prof. dr hab. Maria Konarska

3-1.1. Definicja i cele ergonomii

Ergonomia w swoim podstawowym ujęciu zajmuje się optymalizacją pracy, rozumianej jako układ lub system współdziałania człowieka ze środkami pracy w określonym środowisku materialnym i społecznym, zmierzający do wytworzenia tzw. produktu.

Definicji ergonomii jest wiele, ujmują one różne charakterystyczne cechy ergonomii: jako nauki lub działalności praktycznej, z punktu widzenia podmiotu pracy, czyli człowieka lub całego układu pracy.

W niektórych definicjach ergonomię określa się jako wiedzę charakteryzującą możliwości człowieka, potrzebną do prawidłowego projektowania narzędzi, maszyn, systemów pracy
i środowiska, zapewniającego bezpieczną i efektywną pracę.

Szersze definicje jako przedmiot ergonomii określają nie tylko wiedzę o możliwościach człowieka, lecz także całą analizę i kształtowanie współzależności wszystkich elementów składowych systemu pracy, aktywności zawodowej człowieka, organizacji i środków pracy oraz produktu, będącego wynikiem pracy.

Zakres działania ergonomii rozszerza się obecnie na inne - poza pracą - dziedziny aktywności człowieka; mówi się o ergonomicznych warunkach życia, sportu i wypoczynku, ergonomicznych mieszkaniach, meblach, samochodach, zabawkach. Rozwijająca się
w ostatnich latach ergonomia produktu ma na celu zwiększenie funkcjonalności również dóbr konsumpcyjnych.

Jedna ze współczesnych definicji szeroko pojętej ergonomii i zawierająca cel jej działania brzmi: ergonomia jest dziedziną nauki i praktyki, której celem jest kształtowanie działalności człowieka - w tym przede wszystkim pracy - odpowiednio do jego fizjologicznych i psychologicznych właściwości.

Celem ergonomii jest zatem optymalne kształtowanie całego systemu aktywności człowieka, na który składają się wszystkie jej elementy jak: możliwości człowieka, organizacja i środki używane w pracy (działaniu) oraz produkt, który jest wynikiem tej pracy (działalności).

Ergonomiczna optymalizacja warunków pracy jest potrzebna i stosowana we wszystkich gałęziach przemysłu, handlu, komunikacji, w pracy biurowej, w gospodarstwie domowym.

Optymalizacja pracy ma przede wszystkim przesłanki humanistyczne. Człowiek jest podmiotem i najważniejszym jej elementem, produkcja i produkt powinny być kształtowane dla człowieka jako środek do osiągania jego celów, przede wszystkim lepszej jakości życia.

Poza przesłankami humanistycznymi, powodem centralnego zainteresowania człowiekiem
i jego możliwościami w tym układzie jest fakt, że człowiek - mimo dużych zdolności adaptacyjnych - pozostaje najbardziej kruchym i nieprzewidzialnym elementem systemu pracy. Coraz powszechniejsza jest świadomość projektantów i pracodawców, że człowiek jest w stanie osiągać dużą wydajność pracy tylko w warunkach harmonijnego współdziałania
z technicznymi środkami pracy oraz materialnym i społecznym środowiskiem.

Jest to możliwe tylko wtedy, gdy praca i środki do jej wykonania są zaprojektowane na miarę psychospołecznych możliwości człowieka, co jest celem ergonomii.

3-1.2. Historia rozwoju ergonomii

Termin „ergonomia”, po raz pierwszy zaproponował dla nauk związanych z pracą, przed 140 laty, polski badacz – Wojciech Jastrzębowski (1857 r.). W artykule „Rys ergonomii czyli nauki o pracy, opartej na prawach zaczerpniętych z Nauki Przyrody” opublikowanym
w czasopiśmie „Przyroda i Przemysł” napisał: ...nazwiskiem Ergonomia wziętym od wyrazu greckiego (ergon – praca i nomos – prawo, zasada) oznaczamy Naukę o Pracy, czyli
o używaniu nadanych człowiekowi od Stwórcy sił i zdolności.

W czasach Jastrzębowskiego, w centrum zainteresowania badaczy były przede wszystkim możliwości i wydolność człowieka. Wiedza fizjologiczna, czyli wiedza o procesach zachodzących w organizmie w czasie aktywności fizycznej była wówczas niewielka.

W Anglii był to okres rewolucji przemysłowej i dominacja produkcji oraz techniki nad możliwościami człowieka stawała się widoczna w nieludzkich warunkach pracy, jakie
w tym okresie były powszechne. Poznanie możliwości człowieka miało pomóc w określeniu godziwych warunków pracy.

Od czasów Jastrzębowskiego zasadniczy cel działania ergonomii nie zmienił się, natomiast wytyczane kierunki rozwoju ergonomii są kierunkami zmian cywilizacyjnych
i technologicznych w procesach i środkach pracy. Zmiany te, od XIX wieku zachodzą
w coraz szybszym tempie, wyznaczane przez kolejne rewolucje: przemysłową, rolniczą, komputerową, informacyjną, w trakcie których wiedza ergonomiczna ma sprawić, aby technika nie stała się celem działalności, lecz była narzędziem pomocnym człowiekowi
i środkiem do osiągania jego celów, oraz aby produkcja była dla człowieka, a nie człowiek dla produkcji.

Stosunkowo najdłuższą historię ma rozwój narzędzi ręcznych, które kształtowały się od pradziejów pod wpływem praktycznych potrzeb życia w poszczególnych epokach historii ludzkości, odkąd człowiek zaczął posługiwać się narzędziami krzemiennymi.

Doświadczenia całych pokoleń złożyły się na optymalizację konstrukcji narzędzi, podporządkowaną ich funkcji i wygodzie użytkowania. Tak podstawowe narzędzia, jak młot, kielnia, piła, były używane już w starożytnym Egipcie, w kształcie prawie nie zmienionym do dziś.

Badania zmierzające do świadomego kształtowania procesów i narzędzi pracy rozpoczęły się na przełomie XIX i XX wieku, wymuszone potrzebami intensywnej produkcji
w rozwijającym się przemyśle.

Jako jedną z pierwszych prac badawczych w ergonomii, we współczesnym rozumieniu tego słowa, można określić badania z 1908 r., w których F.W. Taylor (1856-1915) ustalił zależność między wielkością łopat, masą ładunku, siłą mięśniową robotnika a wydajnością pracy z tym narzędziem.

W wyniku przeprowadzonych prób, Taylor opracował zalecenia dotyczące optymalnych rozmiarów łopat. Aby zapewnić zawsze optymalny ciężar ładunku, który określił na 8 ¸ 9 kg, zalecał stosowanie łopat o większej powierzchni do materiałów lekkich, a mniejszych do materiałów cięższych.

Przeprowadzone pięćdziesiąt lat później badania kosztu energetycznego podczas pracy łopatą potwierdziły, że w istocie tyle wynosi optymalny ciężar dla jednostkowego rzutu łopatą. F.W. Taylor był również jednym z pierwszych twórców systemowego kierunku organizacji pracy, zwanego tayloryzmem.

System ten polegał na podzieleniu procesu pracy na czynności wykonywane przez poszczególnych pracowników oraz normowanie czasu pracy niezbędnego do wykonania poszczególnych czynności, standaryzację maszyn i urządzeń, specjalizację narzędzi. Była to organizacyjna rewolucja w stosunku do systemu pracy rzemieślniczej, w której każdy człowiek był twórcą całego produktu.

W tamtych czasach pozwoliło to na znaczne zwiększenie produkcji. Organizacja taka, zwana również systemem pracy potokowej (taśmowej), sprowadziła jednak człowieka do roli robota wykonującego mechanicznie proste czynności, pozbawiając go twórczej satysfakcji z pracy. Zlekceważenie psychologicznych i społecznych czynników motywacji w pracy, wzbudziło sprzeciw pracowników i okazało się w rezultacie hamulcem dalszego postępu wydajności
w procesie produkcji.

System ten jest stosowany do dziś, przede wszystkim tam, gdzie można automatyzować procesy produkcyjne.

Najwydajniejszą organizacją pracy okazała się natomiast tzw. organizacja gniazdowa,
w której cykl produkcyjny jest powierzony grupie pracowników potrafiących wykonywać wszystkie działania w tym cyklu i wymieniających się zadaniami. Taka organizacja wyzwala twórczy stosunek do pracy, daje poczucie satysfakcji i wzmaga odpowiedzialność za pracę.

Te i inne zmiany jakie zachodzą w organizacji pracy, są najczęściej dobrymi poglądowymi lekcjami historii, wykazującymi opłacalność uwzględniania postulatów ergonomii
w praktyce.

Rozwój ergonomii we współczesnym, interdyscyplinarnym znaczeniu tego słowa, rozpoczął się od czasów drugiej wojny światowej, kiedy w amerykańskim przemyśle zbrojeniowym zastosowano wiedzę antropometryczną, fizjologiczną i psychologiczną do celów militarnych: usprawnienia sprzętu oraz doboru ludzi do wojska.

Przy projektowaniu m.in. kabin samolotów stwierdzono, że przyczyną wielu wypadków jest nieprawidłowe rozmieszczenie urządzeń sterujących w kabinie. Było to przyczyną błędów popełnianych przez pilotów, wykonujących swoje zadania bojowe w największym napięciu psychicznym, w warunkach zagrożenia życia. Optymalne rozmieszczenie urządzeń sterujących i kontrolnych nie stanowi w takich warunkach elementu wygody, ale decyduje
o szybkości i efektywności działania, gdyż czas reakcji musi być wtedy bardzo krótki,
a reakcja bezbłędna.

Zasady optymalnego kształtowania procesów sterowania i kontroli w obiektach militarnych, doboru ludzi o odpowiednich predyspozycjach do trudnych zadań czy optymalizacji organizacji i działań ludzkich, znalazły zastosowanie w przemyśle, szybko rozwijającym się w latach powojennych.

W latach 60. rozpoczął się żywiołowy rozwój ergonomii jako dziedziny aktywności i nauki stosowanej w przemyśle, spowodowany poszukiwaniem nowych środków zwiększenia wydajności pracy.

Amerykanie nazwali tę dziedzinę human factor, wprowadzając element psychofizjologicznych uwarunkowań efektywności pracy, przeciwstawiając humanistyczne podejście do pracy mechanicystycznemu Taylorowskiemu ujęciu pracownika jako jednego
z trybików procesu pracy.

W Polsce dziedzina ta funkcjonowała w latach 50. i 60. pod nazwą „psychologia inżynieryjna”, „antropotechnika”.

Nazwa „ergonomia” dla tej dyscypliny aktywności rozpowszechniła się od 1949 roku, po utworzeniu Naukowego Towarzystwa Ergonomicznego w Wielkiej Brytanii, a miarą rozwoju idei ergonomicznych na świecie było powstanie w 1962 r. Międzynarodowego Stowarzyszenia Towarzystw Ergonomicznych.

Kongresy tego Stowarzyszenia odbywają się co dwa lata w poszczególnych krajach. Tematyka obrad ostatniego kongresu, który odbył się w 1997 r. w Tampere (Finlandia) odzwierciedliła główne problemy do rozwiązania przez ergonomię: kształtowanie stanowiska pracy zmniejszającego dolegliwości mięśniowo-szkieletowe, zwłaszcza kręgosłupa, występujące przy pracach monotypowych, poprawa warunków pracy w małych przedsiębiorstwach, rozwiązanie problemów jakie niesie ze sobą rozwój technik informatycznych.

Coraz wyraźniej staje się widoczny kierunek rozwoju ergonomii na przyszłe lata - będzie to optymalizacja procesów i środków technologicznych służących wymianie informacji
i komunikacji, systemów inteligentnych oraz optymalizacja warunków pracy umysłowej.

3-1.3. Zadania ergonomii

Zadaniem ergonomii jest optymalne kształtowanie systemu pracy, zarówno poszczególnych jego elementów jak i relacji między nimi.

Optymalne kształtowanie systemu pracy oznacza zapewnienie wydajności pracy wykonywanej w warunkach nie tylko pełnego bezpieczeństwa, lecz pozwalających na wszechstronny rozwój pracownika - intelektualny, psychiczny i społeczny. Z kolei optymalne warunki pracy stwarzają możliwości i motywacje zwiększania wydajności.

Bezpieczeństwo jest podstawowym warunkiem w procesie projektowania pracy. Kształtowanie takich warunków pracy wymaga wiedzy o niezawodności działania nie tylko układów technicznych, lecz także człowieka.

Projektowanie wydajności pracy to z kolei dziedzina działalności organizacyjnej, która musi uwzględniać – obok wydajności maszyn i technologii – również możliwości psychofizyczne człowieka, szybkość i precyzję jego działania i współdziałania z techniką, motywacje.

Jednoczesne osiągnięcie tych dwóch celów: pełnego bezpieczeństwa i dużej wydajności nie jest łatwe. Wzrost wydajności może być osiągany przez zwiększenie tempa pracy, ale to
z kolei powoduje zwiększenie liczby błędów popełnianych w pracy, co nie pozostaje bez wpływu na bezpieczeństwo. Zadaniem ergonomii jest harmonijne zaprojektowanie takiej wydajności, która byłaby do osiągnięcia bez obniżania poziomu bezpieczeństwa.

Zadaniem ergonomii jest określanie zasad tworzenia takich warunków pracy, aby osiąganie pożądanej wydajności nie tylko nie naruszyło bezpieczeństwa pracy, lecz pozytywnie stymulowało i motywowało do pracy.

Ergonomia jest dziedziną działalności naukowej i praktycznej. Zadaniem ergonomii jako nauki jest adaptowanie potrzebnej wiedzy ze wszystkich dziedzin nauki o człowieku
i techniki, następnie opracowanie modelu współzależności układu: człowiek - środki pracy
i środowisko. Zadaniem naukowym jest również opracowywanie specyficznych metod
i narzędzi dla kompleksowego działania ergonomii.

Zadaniem ergonomii w praktyce jest optymalne projektowanie wszystkich elementów pracy w oparciu o tę wiedzę oraz analiza i ocena istniejących warunków pracy w celu jej optymalizacji.

Optymalizacja warunków pracy to nie tylko dobre projektowanie, lecz także nieustanne korygowanie i uwzględnianie zmian zachodzących w organizacji i wyposażeniu stanowiska. Powinien być to proces ustawicznej analizy i oceny warunków pracy, dokonywanej na podstawie kryteriów systemowych.

3-1.4. Zakres ergonomii

Wszystkie trzy elementy występujące w układzie człowiek - środki pracy - środowisko ze względu na wzajemne oddziaływanie są ważne w celu prawidłowego kształtowania warunków pracy. Kluczowym zagadnieniem jest jednak wiedza o człowieku.

Podstawą tworzenia zasad kształtowania optymalnych warunków pracy jest znajomość możliwości psychofizycznych człowieka. Ważna jest zwłaszcza znajomość ograniczeń tych możliwości. Gdy praca przekracza możliwości adaptacji, pojawia się zmęczenie umysłowe
i fizyczne, rozwijają się dolegliwości i choroby zawodowe.

Wiedza o zasadach kształtowania optymalnej działalności człowieka i o jej ograniczeniach powinna stanowić podstawowe kryteria projektowania pracy, jej materialnych
i psychospołecznych warunków.

Konieczna jest znajomość takich cech człowieka istotnych w procesie wykonywania pracy, jak wydolność fizyczna i umysłowa, cechy psychiczne oraz obciążenie fizyczne (dynamiczne i statyczne) i psychiczne wynikające z danej pracy.

Na wydolność fizyczną składa się aktywność układów: mięśniowo-szkieletowego, krążenia, oddechowego i nerwowego. Ważny jest zarówno układ nerwowy obwodowy (zwłaszcza układ współczulny), jak i układ nerwowy ośrodkowy (mózg), który jest koordynatorem działalności motorycznej, intelektualnej i emocjonalnej. Jest to wiedza z wielu dziedzin:

·         fizjologii pracy - w zakresie zmian jakie dokonują się w organizmie podczas pracy

·         psychologii (inżynieryjnej) - w zakresie specyfiki psychologicznej procesów poznawczych: przyjmowania i przetwarzania informacji, podejmowania decyzji, procesów zmęczenia psychicznego

·         antropologii - w zakresie cech pomiarowych statycznych i dynamicznych (wymiarów kończyn, zasięgów, pozycji ciała) człowieka na stanowisku pracy

·         biomechaniki - w zakresie rozwijania sił, zakresów ruchu kończyn i całego ciała oraz ich optymalnych wartości podczas wykonywania pracy

·         higieny pracy - w zakresie zasad ochrony zdrowia przed zagrożeniami wynikającymi z występowania w środowiskach pracy czynników szkodliwych i ustanawiania norm higienicznych (oświetlenia, hałasu, mikroklimatu, zanieczyszczenia powietrza itp.)

·         socjologii - w zakresie relacji w grupach społecznych, socjotechniki, czyli działań mających na celu kształtowanie tych relacji w sposób optymalny.

Wiedza wywodząca się z tych nauk służy ergonomii, a więc podejmowaniu działań technicznych i organizacyjnych, opartych na danych o człowieku w celu projektowania zasad technologicznych, technicznych i organizacyjnych dotyczących środków pracy i organizacji pracy.

W tak wielodyscyplinarnej dziedzinie działalności, te właśnie związki - czyli nakładanie się wpływów i współdziałanie poszczególnych elementów układu, stanowią obszar specyficznej działalności ergonomicznej.

Zakres prac w działaniach ergonomicznych na tych wszystkich polach aktywności człowieka, obejmuje zawsze relacje między aktywnością człowieka, środkami służącymi do uprawiania tej aktywności a środowiskiem. Rolą ergonomii jako nauki jest tworzenie wiedzy kompleksowej oraz opracowywanie metod i narzędzi integrujących te dziedziny.
W zakresie działań stosowanych wyróżnia się dwa kierunki ergonomii:

·         ergonomię koncepcyjną, projektową

·         ergonomię korekcyjną.

Ergonomia koncepcyjna zajmuje się optymalizacją układu człowiek - technika - środowisko na etapie projektowania. Projekty te dotyczą przede wszystkim środków i środowiska pracy, natomiast możliwości psychofizyczne człowieka są tu punktem odniesienia. Bazą do ergonomicznego projektowania są wyniki badań podstawowych i stosowanych oraz metody: diagnoza i modelowanie.

Ergonomia korekcyjna jest realizowana w miejscu pracy. Zajmuje się analizą istniejących warunków na stanowiskach pracy, oceną pod kątem zgodności tych warunków
z wymaganiami jakie dyktują psychofizyczne, antropologiczne i biomechaniczne cechy człowieka oraz z wymaganiami społecznymi i organizacyjnymi cechami pracy, a następnie opracowaniem projektu optymalizacji.

W analizie i ocenie konieczne jest systemowe ujęcie takich elementów systemu pracy na stanowisku, jak:

·         sposób i efektywność systemu komunikacji między pracownikami, (przekaz informacji wzrokowej i słuchowej)

·         podział zadań dla pracownika i maszyny (np. dla komputera)

·         analiza wysiłku i pozycji przy pracy

·         ocena dostosowania narzędzi i parametrów środowiska pracy do zadania (oświetlenia, hałasu, mikroklimatu)

·         ocena organizacji, podziału zadań i odpowiedzialności według kompetencji pracowników.

Wynikiem analizy i oceny ergonomicznej stanowiska pracy powinno być opracowanie planu korekty warunków pracy w zakresie, jaki jest możliwy w danej sytuacji.

Obydwa kierunki prac ergonomicznych są ze sobą ściśle powiązane. Ergonomia koncepcyjna czerpie z baz danych dotyczących psychofizjologicznych możliwości człowieka i danych technicznych do projektowania, ale również z wyników badań prowadzonych w zakresie ergonomii korekcyjnej. Natomiast weryfikacja przyjętych podczas projektowania rozwiązań układu człowiek - technika - środowisko, następuje przez jego analizę w warunkach produkcyjnych.

Najbardziej racjonalne jest podejmowanie odpowiednich działań w zakresie ergonomii koncepcyjnej, łatwiej i ekonomiczniej jest bowiem wprowadzać wymogi ergonomiczne do nowej koncepcji projektu, niż później go korygować.

3-1.5. Metody i narzędzia w ergonomii

W badaniach ergonomia posługuje się często metodami zaczerpniętymi z nauk o człowieku (fizjologii, psychologii, socjologii), technicznych i organizacyjnych, ale w specyficzny dla ergonomii sposób łączy je w kompleksową metodologię, dającą możliwości projektowania czy analizy związków między poszczególnymi elementami systemu pracy (między człowiekiem, środkami pracy i środowiskiem).

W ergonomii stosowane są metody służące kształtowaniu warunków pracy w obydwu zakresach: w fazie projektowania pracy i fazie oceny istniejącej sytuacji, w celu określenia kierunku jej optymalizacji (harmonijnego powiązania możliwości psychofizycznych pracownika i jego wydajności).

Jedną ze specyficznych dla ergonomii metod, jest kompleksowa analiza i ocena materialnych i psychospołecznych warunków pracy. Narzędziem w tych działaniach są listy kontrolne, których zadaniem jest umożliwienie systemowej analizy czynników decydujących
o warunkach pracy. Zawierają one listy pytań, tak sformułowanych, że zwracają one uwagę na czynniki decydujące o jakości warunków pracy, tkwiące w organizacji, środkach
i środowisku pracy. Pierwsze listy kontrolne były tworzone przede wszystkim przez lekarzy
i psychologów, stąd dominujące były w nich problemy nadzoru nad warunkami pracy i oceny stanu zdrowotnego pracowników. Listy te powstawały w wyniku konieczności opanowania żywiołowego, niekontrolowanego rozwoju środków technicznych pracy, dominujących nad możliwościami pracowników. Miały one charakter analizujący i diagnostyczny, nie dostarczały konstruktorom, projektantom i organizatorom produkcji wskazań do optymalizacji środków i organizacji pracy. Najbardziej znaną jest klasyczna już lista ergonomiczna nazywana Listą dortmundzką. Opracowana została na zlecenie I Kongresu Ergonomicznego i przedstawiona na II Kongresie w Dortmudzie we wrześniu 1964 r. przez zespół pod kierunkiem G.C. Burgera. Zawiera ona ponad 300 pytań ogólnych
i szczegółowych, pozwala na kompleksową analizę prawie wszystkich elementów pracy, nie zawiera jednak kryteriów oceny.

Na podstawie Listy dortmundzkiej lub na podobnej zasadzie powstało wiele, bardziej lub mniej szczegółowych, ergonomicznych list kontrolnych.

W Polsce pierwsze listy kontrolne, powstały w latach 30. Po drugiej wojnie światowej listy służące do analizy pracy opracowywali: A. Hansen (1963) [5], H. Kirschner, P. Krasucki (1968, 1970) [6], A. Ogiński i in. (1968) [7], Gierasimiuk (1984) [4], J. Lewandowski (1995) [2].

Większość, to listy analizujące warunki pracy. Zawierają szczegółowe pytania, które są podstawą analizy pracy, niektóre z nich zawierają elementy zmierzające do diagnozy i oceny.

Listy opracowane przez A. Ogińskiego i J. Lewandowskiego zawierają - oprócz analizy
- również wskazania do diagnozy i opracowania propozycji rozwiązania problemu.

Na uwagę zasługuje arkusz oceny ergonomicznej opracowany przez J. Gierasimuka (1984), zawierający system oceny bezpieczeństwa eksploatacji maszyn i urządzeń oraz innych elementów pracy, decydujących o obciążeniu pracownika. Lista jest częścią ramowych wytycznych, zawierających odniesienie do norm i zaleceń, które są pomocne w ocenie.

Projektowanie zgodne z zasadami ergonomii wymaga zastosowania szerokiej wiedzy z wielu omawianych wyżej dziedzin. Kompleksowa metodologia projektowania jest obecnie możliwa dzięki programom komputerowym, zawierającym wiedzę ze wszystkich przydatnych dziedzin nauk: biologicznych, humanistycznych, technicznych, organizacyjnych i ekonomicznych.

Takie programy, to eksperckie bazy danych ergonomicznych, ale przede wszystkim dwu, lub trójwymiarowe fantomy człowieka, pozwalające na symulacje procesów pracy i teoretyczne badanie możliwości psychofizycznych w czasie symulowanych czynności i na symulowanym stanowisku pracy.

Symulacja pozwala na sprawdzanie założeń projektowych stanowisk pracy i procesów technologicznych oraz sprawdzanie funkcjonowania człowieka w zmiennym środowisku pracy.

Jednym z ważniejszych narzędzi ergonomii w pracy projektowej czy kontrolnej są dyrektywy i normy. Zaczęły powstawać w latach 70. jako wynik procesów integracji w Europie, co spowodowało zapotrzebowanie na tworzenie wspólnych podstaw w celu ujednoliconego projektowania.

Podstawowymi międzynarodowymi regulacjami prawnymi w tym zakresie, stały się dyrektywy Wspólnoty Europejskiej. Wszystkie państwa członkowskie WE obwiązuje wprowadzenie tych dyrektyw do własnego prawodawstwa. Zawierają one minimalne wymagania bezpieczeństwa pracy i ergonomii w zakresie:

·         zarządzania zdrowiem i bezpieczeństwem

·         ręcznego dźwigania ciężarów

·         pracy z monitorami ekranowymi

·         użycia ochron osobistych

·         użycia maszyn i urządzeń

·         projektowania stanowiska pracy.

Dyrektywy są również podstawowym oparciem dla norm. W 1975 r. Międzynarodowe Biuro Organizacji Standaryzacji (ISO) utworzyło Techniczny Komitet (TC159) zajmujący się pracą nad normami ergonomicznymi, które mają objąć cały obszar działania ergonomii, tak aby były narzędziem przystosowania warunków pracy i życia człowieka do jego anatomicznych, fizjologicznych i psychologicznych cech, w powiązaniu z fizycznym, socjokulturowym
i technologicznym środowiskiem. Celem opracowywania tych norm jest stworzenie optymalnych warunków życia i pracy. W normach ujmuje się terminologię, metody i dane dotyczące człowieka (antropometryczne, biomechaniczne, fizjologiczne, psychologicz...