01_Krzywa możliwości produkcyjnych
(dr Marian Krupa®)
AGENDA:
1. Krzywa możliwości produkcyjnych
2. Koszt alternatywny
3. Prawo malejących przychodów
4. Gospodarka i systemy gospodarcze
Założenie:
Społeczeństwo musi się pogodzić z tym, że zasoby w jego dyspozycji są ograniczone i w tych warunkach musi wybierać sposoby rozdysponowania zasobów między różne, wzajemnie konkurencyjne zastosowania produkcyjne.
[D. Begg...]
Istniejące zasoby są niewystarczające do zaspokojenia istniejących potrzeb.
DEFINICJE:
Krzywa możliwości produkcyjnych (KMP) - przedstawia - przy każdym poziomie produkcji jednego dobra - maksymalną, możliwą produkcję drugiego dobra.
Krzywa możliwości produkcyjnych - jest graficznym przedstawieniem różnych kombinacji dóbr, które mogą być wytworzone przy pełny i efektywnym wykorzystaniu wszystkich dostępnych zasobów.
[B. Kubska-Maciejewicz]
Krzywa możliwości produkcyjnych wyznacza takie punkty, w których społeczeństwo wytwarza efektywnie (patrz rys.: punkty II,IV) oraz nieefektywnie (punkty III,V).
Krzywa możliwości produkcyjnych może przybierać różną postać:
- liniową
- wypukłą
- wklęsłą
Położenie krzywej transformacji może być różne. Zależy ono:
- ilości zasobów
- efektywności ich wykorzystania (patrz: wiedza, doświadczenie i umiejętności ludzi pracy, kultura pracy i organizacji, kultura zarządzania, technologia)
KMP a rozwój technologiczny?
Na przebieg krzywej możliwości produkcyjnych zdecydowany wpływ ma poziom technologii i zmiany w jej obszarze.
WNIOSKI:
1. Zawsze istnieje więcej niż jeden sposób wykorzystania posiadanego zasobu.
2. Ludzie muszą wybierać spośród alternatywnych sposobów wykorzystania zasobów.
3. Z każdym wyborem wiąże się koszt – tzw. koszt alternatywny.
[M. Kujda]
Koszt alternatywny - otrzymanie większej ilości jednego dobra jest możliwe jedynie pod warunkiem zmniejszenia produkcji innego dobra.
Koszt alternatywny - (ang. „opportunity cost”) to wartość poniechanej działalności alternatywnej, na którą się nie zdecydowaliśmy, albowiem wybraliśmy coś innego. Ponieważ w świecie rzadkich zasobów każdy wybór oznacza poniechanie innej możliwości, najlepszą miarą ekonomiczną podjętej działalności jest właśnie koszt alternatywny.
[B. Oyrzanowski]
Krzywa liniowa KMP charakteryzuje się stałym kosztem alternatywnym.
Zwiększenie produkcji dobra A o jednostkę wymaga zawsze rezygnacji stałej ilości dobra B.
Wzrost produkcji dobra B o jednostkę wymaga zawsze rezygnacji z takiej samej ilości dobra A.
Krzywa wklęsła (w stosunku do początku układu współrzędnych) KMP charakteryzuje się rosnącym kosztem alternatywnym.
Aby zwiększyć produkcję dobra A, trzeba zrezygnować z coraz to większej ilości dobra B.
Aby zwiększyć produkcję dobra B, trzeba zrezygnować z coraz to większej ilości dobra A.
Krzywa wypukła (w stosunku do początku układu współrzędnych) KMP charakteryzuje się malejącym kosztem alternatywnym.
Aby zwiększyć produkcję dobra A, trzeba zrezygnować z coraz to mniejszej ilości dobra B.
Aby zwiększyć produkcję dobra B, trzeba zrezygnować z coraz to mniejszej ilości dobra A.
Prawo malejących przychodów (prawo malejącej użyteczności - mówi, iż w miarę nabywania kolejnych jednostek danego towaru użyteczność każdej dodatkowej jednostki jest coraz mniejsza.
Teoria użyteczności krańcowej (perspektywa konsumenta) - posiadanie jednego dobra pewnego rodzaju zmniejsza nasilenie danej potrzeby, tak że następne dobro tegoż rodzaju zaspokaja potrzebę już osłabioną w swym nasileniu (czyli słabszą) i dlatego ma już tylko mniejszą użyteczność niż dobro pierwsze; trzecie dobro ma użyteczność jeszcze mniejszą itd. (Prawo nasycalności potrzeb - pierwsze prawo Gossena)
Gospodarka i system gospodarczy (gospodarkę zawsze można potraktować jako pewien dający się wyodrębnić system) - składa się z całokształtu warunków materialnych, instytucjonalnych, społecznych, politycznych, itd., reguł i mechanizmów gospodarowania.
Ograniczone możliwości produkcyjne gospodarki zmuszają w praktyce ekonomicznej do dokonania wyboru możliwie najlepszego systemu gospodarowania.
Wyróżniamy następujące modele gospodarek:
1) Gospodarka naturalna - nastawiona przede wszystkim na zaspokajanie własnych potrzeb
2) Gospodarka towarowa (towarowo-pieniężna) - wymiana towarowo-pieniężna
3) lub (kryterium kto i jak rządzi - system polityczny, nie tyle aspekt własności):
- gospodarka socjalistyczna (komunistyczna) - rządy totalitarne
- gospodarka kapitalistyczna - rządy demokratyczne
1) lub (kryterium - mechanizm regulowania i koordynacji procesów gospodarczych)
- gospodarka rynkowa - system rynkowy , wolny rynek
- gospodarka nakazowa - system planowania centralistycznego
[R. Milewski]
Opisy definicyjne:
Gospodarka rynkowa - wszystkie decyzje dotyczące produkcji i konsumpcji są regulowane przez RYNEK.
Gospodarka nakazowa - procesy gospodarce regulowane są głównie za pomocą różnego typu nakazów, zakazów i dyrektyw emitowanych przez biurokrację państwową (zwłaszcza szczebla centralnego). Z uwagi na bardzo dużą w praktyce rolę planu centralnego oraz centralnego rozdzielnictwa zasobów gospodarczych ten typ gospodarki określany jest mianem gospodarki centralnie planowanej lub systemu nakazowo-rozdzielczego.
Gospodarka rynkowa - zasadniczym regulatorem procesów gospodarczych jest samoczynnie działający rynek czy mechanizm rynkowy.
Gospodarka mieszana - państwo i sektor prywatny współuczestniczą w rozwiązywaniu problemów gospodarczych. Państwo kontroluje znaczną część produkcji za pomocą podatków, płatności transferowych oraz dostarczania dóbr i usług publicznych, jak obrona narodowa czy bezpieczeństwo wewnętrzne. Kontroluje także zakres, w jakim jednostki mogą kierować się w swoim działaniu własnym interesem.
[D. Begg....]
PODSUMOWANIE:
1. Ograniczoność zasobów wymusza konieczność racjonalnego gospodarowania.
2. Jego istotą jest dokonywanie najbardziej korzystnych (optymalnych) wyborów w zakresie celów społeczno-gospodar...
magara2