1. Scharakteryzuj pojęcie administracji i omów funkcje państwa realizowane przez organy administracji
W naukach administracyjnoprawnych mówi się o administracji w dwóch znaczeniach. Wg. pierwszego to pewna organizacja składająca się z różnorodnych organów i skupionych wokół nich jednostek organizacyjnych, utworzona w celu wykonywania zadań publicznych w sposób określony przez prawo. Wg. drugiego jest pewną działalnością. Gdy te działalność prowadzi państwo jako określona organizacja, wtedy mamy do czynienia z administracją państwową w znaczeniu ścisłym. Jeżeli taka działalność prowadzą także inne organy i instytucje, wtedy możemy mówić o administracji państwowej w szerszym znaczeniu czyli o administracji publicznej.
Funkcje państwa realizowane przez organy administracji odnoszą się zarówno do funkcji wewnętrznych jak i zewnętrznych. W zakresie wewnętrznym będzie to bieżące zarządzanie państwem, kierowanie jego rozwojem, zapewnienie bezpieczeństwa obywatelom zarówno tego osobistego jak i społecznego, realizacja aktów prawnych uchwalanych przez władzę ustawodawczą itp. W zakresie zewnętrznym dba o zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego państwa, dba o należne miejsce i prestiż kraju na arenie międzynarodowej, zawiera umowy międzynarodowe i utrzymuje stosunki z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi.
2. Omów treść i sposoby nawiązania stosunku admnistracyjnoprawnego
Stosunek administracyjnoprawny (pojęcie). Gdy podmiot administracji występuje wobec innego podmiotu, np. wobec obywatela, gdy żąda od niego jakiegoś świadczenia bądź nakłada nań obowiązek albo na coś mu zezwala, to wtedy nawiązuje z tym podmiotem stosunek prawny. Stosunki między państwem i działającymi w jego imieniu podmiotami administracji publicznej a obywatelami i innymi podmiotami oparte są na normach prawa administracyjnego i dlatego te stosunki nazywa się stosunkami administracyjnoprawnymi. Cechą charakterystyczną tego stosunku, różniącą go od stosunku cywilnoprawnego, jest nierównorzędność pozycji podmiotów tego stosunku, możność decydowania o treści tego stosunku przez podmiot administrujący. Nierównorzędność podmiotów stosunku administracyjnoprawnego wynika stąd, iż prawo przyznaje jednemu z uczestników tego stosunku (organowi administracyjnemu) prawo orzekania, przesądzania o sprawie w sposób wiążący innych uczestników stosunku. W ten sposób organ administracyjny w pewnej mierze orzeka i „w swojej sprawie”. Ta sytuacja nie zachodzi w stosunku cywilnoprawnym Stosunek administracyjnoprawny (nawiązanie). Stosunki administracyjnoprawne mogą powstać tylko na podstawie ustawowej, najczęściej jednak sama ustawa nie wystarczy, gdyż konieczna jest konkretyzacja w drodze aktu administracyjnego bądź przez zawarcie umowy administracyjnej. Ogólnie można powiedzieć, że stosunek administarcyjnoprawny może być nawiązany: 1.z mocy samej ustawy- powstają prawa i obowiązki w sferze podatkowej, obowiązku szkolnego, uczestników ruchu drogowego, użytkowników urządzeń publicznych itd.; 2)na podstawie aktu administracyjnego (na podstawie decyzji)- można odroczyć obowiązek szkolny bądź też wyrazić zgodę na wcześniejsze przyjęcie dziecka do szkoły.;2a) na podstawie ugody administracyjnej- po jej zatwierdzeniu przez organ administracyjny- wywiera takie same skutki jak decyzja administracyjna; 3) na skutek działania faktycznego, np. gdy przez sam fakt dopuszczenia do korzystania z gminnego urządzenia publicznego powstaje stosunek prawny z uprawnieniami i obowiązkami gminy oraz osoby korzystającej.
Wyróżnia się następujące rodzaje stosunków administracyjnoprawnych: materialnoprawne, ustrojowe, proceduralne i sądowo-procesowe
3. Wymień i scharakteryzuj rodzaje norm prawa administracyjnego, podaj sposób na ich zastosowanie przy rozstrzygnięciu sprawy administracyjnej
1. Normy ustrojowe
normy określające właściwość à umożliwiają one przypisanie organowi lub innej jednostce organizacyjnej, względnie osobie fizycznej, określonego uprawnienia lub obowiązku
normy ustanawiające zadania à określają kierunki działania administracji oraz wskazują na wartości, którymi winna się ona kierować
normy regulujące formy działania à zezwalają podmiotom administracji publicznej na zastosowanie określonej w prawie formy lub na podjęcie działania w sposób określony prawem i z wynikającymi z prawa konsekwencjami
normy wskazujące na kompetencje à umożliwiają realizacje norm materialnych, ustrojowych lub proceduralnych
normy regulujące organizację administracji à wyznaczają stosunki zależności (nadrzędności i podporządkowania), dokonanie podziału czynności między organy nadrzędne i podległe, określenie przedmiotu i trybu porozumiewania się między nimi oraz zasad ich współdziałania
2. Normy materialne
normy merytoryczne à nakazują lub zakazują określonym podmiotom (adresatom normy) zachowywać się w pewnych okolicznościach w określony sposób, nie pozostawiając im możliwości wyboru zachowania
normy blankietowe à umożliwiają organowi uwzględnienie wartości i interesów celowo nie zdefiniowanych w przepisach prawnych
normy generalne à normy nie mają indywidualnie wyznaczonego adresata
normy abstrakcyjne à nie mają konkretnie określonych waruków, od których zależy uprawnienie lub obowiązek adresata
normy sankcjonujące à określają następstwa nie wykonania innej normy (czyli sankcje) nakazującej określone zachowanie się w danych okolicznościach
3. Normy proceduralne
normy postępowania administracyjnego à określają czynności podmiotów postępowania, tj. organu zobowiązanego do prowadzenia postępowania oraz uczestników tego postępowania
normy postępowania sądowo-administracyjnego à są zdeterminowane przepisami regulującymi postępowanie przed sądem administracyjnym. Ich treść jest uzależniona od funkcji i struktury tego postępowania.
+ sąd administracyjny nie nakłada wprost na strony postępowania obowiązków materialnoprawnych, ani też nie przyznaje im takich praw, lecz dokonuje jedynie prawnie wiążącej kwalifikacji zaskarżonych aktów i czynności
normy postępowania skargowo-wnioskowego à ich celem jest dokonanie urzędowej oceny stanu faktycznego wskazanego w skardze lub wniosku i skonfrontowanie go z aktualnym stanem prawnym oraz określenie sposobu urzeczywistnienia sprawy będącej przedmiotem skargi lub wniosku
normy postępowania kontrolnego à określają zachowanie się podmiotu uprawnionego do kontroli oraz prawa i obowiązki kontrolowanych
+ oprócz tych norm postępowania istnieją jeszcze normy o charakterze: społecznym (normy moralne, obyczajowe, religijne itp.) i technicznym (szczegółowego rodzaju przepisy określające jakość, rozmiary, wzory, przedmiotów, technikę produkcji itp.)
Może ktoś ma pomysł co do zastosowania ???
4. Omów system źródeł prawa administracyjnego powszechnie obowiązującego art. 87 Konstytucji i prawa wewnętrznego art. 93 Konstytucji oraz wymień organy uprawnione do ich stosowania
KRAJOWE ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO
„Źródła prawa” jest pojęciem wieloznacznym. Przez źródło prawa rozumie się bowiem z jednej strony czynniki wpływające na treść prawa, a więc np. wolę narodu czy prawodawcy, stosunki ekonomiczne, stan świadomości prawnej; z drugiej strony – różne formy przekazu norm prawnych, ustanowionych bądź uznanych, a więc np. dokumenty, teksty czy inne przedmioty będące nośnikami tych informacji.
Po wejściu w życie Konstytucji z 1997 r. do źródeł prawa powszechnie obowiązującego należą:
1.Konstytucja- jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. Przepis Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej. Z Konstytucją muszą być zgodne wszystkie pozostałe źródła prawa powszechnego i wewnętrznego.
2.Ustawa- jest podstawowym aktem stanowienia prawa powszechnie obowiązującego.
3.Ratyfikowane umowy międzynarodowe- umowy takie zawiera Rada Ministrów ich ratyfikacja i wypowiadanie należą do kompetencji Prezydenta RP, który ma obowiązek powiadomić Sejm i Senat o ich ratyfikacji lub wypowiedzeniu.
4.Rozporządzenia- wydawane są przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczególnego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania ( Prezydent RP, Rada Ministrów, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, wchodzący w skład Rady Ministrów przewodniczący określonego w ustawie Komitetu, minister kierujący działem administracji rządowej)
5.Akty prawa miejscowego- ustanawiane przez organy administracji rządowej ogólne i specjalnej oraz organy samorządu terytorialnego. Zakres obowiązywania tych aktów jest ograniczony do obszaru działania organu, który ustanowił taki akt.
AKTY STANOWIENIA O CHARAKTERZE WEWNĘTRZNYM
Pozostałe akty mają charakter wewnętrzny. W myśl Konstytucji mogą one bowiem wiązać tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty.
1.Uchwały Sejmu i Senatu będące aktami normatywnymi, maja obecnie charakter wewnętrzny. Są one wydawane na podstawie ustawy lub Konstytucji ( powoływanie członków KRRiT oraz Regulamin Sejmu)
2.Zarządzenia- mogą mieć charakter normatywny lub nienormatywny. Zarządzenia normatywne mogą wydawać Prezydent RP, Prezes Rady Ministrów, ministrowie
3.Organy samorządu terytorialnego mogą także wydawać akty normatywne wewnętrzne, tj. takie, które są skierowane do podległych jednostek organizacyjnych i maja ogólny charakter (budżet, uchwały rady gminy o zagospodarowaniu przestrzennym)
4.Nieratyfikowane umowy międzynarodowe- zawierane są przez centralne i terenowe organy państwowe i publiczne w sprawach należących do ich zakresu działania i kompetencji wynikających z odrębnej ustawy lub ratyfikowanych umów międzynarodowych. Do zawierania takich umów upoważnione są wszystkie w/w organy poza Rada Ministrów (ministrowie, urzędy centralne, organy samorządu terytorialnego i zawodowego). Umowy takie zatwierdza i wypowiada Rada Ministrów.
5. Omów organizację aparatu administracji publicznej rządowej, centralnej i terenowej, wzajemne miedzy tymi jednostkami współzależności i ich podstawowe kompetencje
„Najwyższym urzędnikiem” w państwie jest Prezydent RP. Podstawa do włączenia urzędu Prezydenta RP do administracji centralnej jest zaliczenie go przez Konstytucję do „władzy wykonawczej” Prezydent RP posiada liczne kompetencje, reprezentuje państwo w stosunkach zewnętrznych (np. ratyfikuje umowy międzynarodowe), jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych(np. mianuje Szefa sztabu generalnego WP), realizuje funkcje w dziedzinie wewnętrznego bezpieczeństwa państwa(wprowadza i znosi stany wyjątkowe), pełni funkcje prawodawczą(inicjatywa ustawodawcza, wydaje akty normatywne i nienormatywne). W stosunku do Rady Ministrów powołuje i odwołuje Prezesa Rady Ministrów a na jego wniosek powołuje i odwołuje ministrów, może zwoływać posiedzenia Rady Gabinetowej.
Rada Ministrów jest kolegialnym organem władzy wykonawczej składającym się z Prezesa Rady Ministrów i ministrów. Na Radzie Ministrów spoczywa podstawowy ciężar wykonywania polityki państwa i nadawania kierunków władzy wykonawczej. Do podstawowych funkcji Rady Ministrów należą: zapewnienie wykonania ustaw oraz wydawanie rozporządzeń, ochrona interesów Skarbu Państwa, projekt budżetu i jego wykonanie, utrzymywanie stosunków i zawieranie umów z rządami innych państw, zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. Posiedzenia RM zwołuje Prezes RM on tez ustala ich porządek i przewodniczy obradom. Organami pomocniczymi RM są: stałe komitety RM, komisje kodyfikacyjne, komisje wspólne oraz Rada Legislacyjna (organ ustawowy), Rządowe Centrum Legislacji i Rządowe Centrum Studiów Strategicznych.
Prezes Rady Ministrów- Na pozycję i role Prezesa RM składają się dwie zasadnicze funkcje: z jednej strony jest on przewodniczącym RM, z drugiej samodzielnym organem administracji państwowej. Jako naczelny organ administracji państwowej dysponuje szerokim zakresem zadań i kompetencji, obejmującym różnorakie dziedziny (f. prawodawcza, f. personalna, nadzór nad urzędami centralnymi, f. kierownicza, cały kompleks różnorodnych, pojedynczych spraw).Może pełnić obowiązki szefa jednego z resortów. Ministrowie-
zgodnie z Konstytucją minister jest powołany do kierowania określonym działem administracji rządowej lub do wypełniania zadań wyznaczonych przez Prezesa Rady Ministrów ( resortowi i „ bez teki”). Kompetencje i zadania ministrów ustalane są w drodze ustaw, a zakres działania określa premier w drodze rozporządzenia. Wykonując swoje zadania i obowiązki w obszarze realizowania polityki rządu, minister: 1.współdziała z członkami RM, 2.nadzoruje działalność terenowych organów administracji rządowej, 3.współdziała z samorządem terytorialnym, organizacjami społecznymi i przedstawicielami środowisk zawodowych i twórczych, 4.wystepuje do Prezesa RM o powołanie zespołów międzyresortowych do wykonywania zadań wykraczających poza zakres jego działania, 5.po zawiadomieniu Rady Ministrów powołuje rady i zespoły jako organy pomocnicze w sprawach należących do zakresu jego działania. Ponadto kontroluje i nadzoruje działalność organów i jednostek w stosunku do których uzyskał uprawnienia nadzorcze. Ministerstwa tworzy, znosi lub przekształca Rada Ministrów w drodze rozporządzenia. Strukturę organizacyjną ministerstwa wyznacza ustawa o Radzie Ministrów.
Z punktu widzenia hierarchii organów tzw. urzędy centralne tworzą szczebel bezpośrednio niższy w stosunku do organów rządowych. Wszystkie urzędy centralne są bowiem podporządkowane organom naczelnym administracji. Urzędami centralnymi są m. in.: Prezes GUS, Prezes Głównego Urzędu Miar, Komendant Główny Policji, Szef ABW itp. Podlegają one bezpośrednio przede wszystkim Prezesowi RM a niekiedy Radzie Ministrów. Wojewoda jest organem terenowym administracji rządowej, który spełnia następujące podstawowe funkcje: przedstawiciela Rady Ministrów w terenie, zwierzchnika zespolonej administracji rządowej, organu nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego, organu wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym, reprezentanta Skarbu Państwa. Wojewodę powołuje i odwołuje Prezes RM na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Wojewoda podlega Prezesowi RM a w określonych kategoriach spraw właściwym ministrom.
6. Omów akty administracyjne indywidualne, dokonaj ich podziału i charakterystyki
Przez akt administracyjny rozumie się oparte na przepisach prawa administracyjnego władcze, jednostronne oświadczenie woli organu administracji publicznej, określające sytuacje prawną konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie. Akt taki musi być wydany zawsze w oparciu o właściwą podstawę prawna, którą powinny być przepisy rangi ustawowej lub przepisy wydane z wyraźnego upoważnienia ustawy. Aktami indywidualnymi zewnętrznymi są przede wszystkim decyzje administracyjne, w układzie wewnątrzadministracyjnym- polecenia (rozkazy)wynikające z podległości organizacyjnej czy służbowej, a w układzie zakładowym- polecenia zakładowe dla pracowników. Wyróżniamy również podziała na akty deklaratoryjne- nie tworzące nowych sytuacji prawnych, lecz stwierdzające ich powstanie z mocy prawa oraz akty konstytutywne- tworzące, znoszące lub zmieniające stosunki prawne. W przeciwieństwie do aktów deklaratoryjnych wywołują skutki prawne dopiero od chwili ich wydania. Kolejny podział to akty zależne od woli adresata do wydania których konieczny jest wniosek adresata o wydanie aktu oraz akty niezależne od woli adresata wydawane z urzędu, lub też na wniosek strony lub innej osoby. Takimi aktami z reguły nakłada się obowiązki. Można też wyróżnić akty wywołujące skutki cywilnoprawne i akty niewywołujące takich skutków. Wszystkie akty wywołują skutki w dziedzinie prawa administracyjnego lecz niektóre wywołują również skutki w dziedzinie prawa cywilnego np. wywłaszczenie. Można również podzielić akty administracyjne na akty regulujące sytuację prawną osób i akty regulujące sytuację prawną rzeczy. Wszystkie akty administracyjne regulują sytuację prawną osób prawnych i fizycznych, a także innych podmiotów mniemających osobowości prawnej. W niektórych przypadkach prawa i obowiązki mogą być powiązane z konkretną rzeczą np. pozwolenia wodnoprawne, uznanie obiektu za zabytek. Jednym z ważniejszych podziałów aktów administracyjnych jest podział na akty administracyjne związane i swobodne, czyli wydawane na zasadzie uznania administracyjnego. Podział ten opiera się na kryterium swobody organu administracji przy wydawaniu aktu i wynika z istnienia instytucji uznania administracyjnego odróżniającej prawo administracyjne od inny dziedzin prawa.
7. Podaj podstawę prawną regulującą postępowanie administracyjne i omów wyłączenia spod K.p.a. oraz zasady ogólne postępowania administracyjnego
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego. Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się w: postępowaniach karnych skarbowych, w sprawach uregulowanych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, w sprawach należących do polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i konsularnych, w sprawach wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi oraz podległości służbowej ich pracowników tych organów i jednostek organizacyjnych..
Zasady ogólne postępowania administracyjnego: Zasada praworządności (art. 6 i 7)- organy administracji działają w granicach i na podstawie prawa. Zasada prawdy obiektywnej (art. 7)-organ ma wyjaśnić sprawę w sposób wyczerpujący, obiektywny i wszechstronny (stadium wyjaśniające postępowania).
Zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu jednostki art. 7
Zasada pogłębiania zaufania do organów państwa- wpływu wychowawczego na obywateli art.8 Zasada informowania art. 9 - pełna i wyczerpująca informacja o przysługujących stronie prawach i stanie faktycznym i prawnym sprawy.
Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu (art. 10)
- Strona ma prawo do udziału w każdym stadium postępowania.
- Strona powinna wypowiedzieć się, co do zebranych materiałów dowodowych.
- Środki przysługujące stronie: przeglądanie akt, żądanie przeprowadzenia dowodu, żądanie zawieszenia lub umorzenia postępowania, żądanie zawarcia ugody z innymi stronami-
wyjątek (art. l02) chodzi o działanie w stanie wyższej konieczności, np.: ochrona życia lub zdrowia ludzkiego oraz grożąca niepowetowana strata materialna. Zasada przekonywania- organ ma przekonać stronę do słuszności decyzji. Zasada szybkości i prostoty postępowania (art. 12 porównaj art. 35)- sprawy winny być załatwiane niezwłocznie i najprostszymi metodami. Zasada dążenia do ugody art. 13- powinno się nakłaniać strony do ugody. Zasada pisemności art. 14 :
- Decyzje wydaje się na piśmie.
- Wszystkie ważne czynności dokonywane są pisemnie.
- Forma ustna jest wyjątkiem (art. 14 2)
- W formie pisemnej:
Podanie o wszczęcie postępowania.
Dokumenty jako środek dowodowy.
Wezwania.
Decyzje.
Protokoły.
Adnotacje.
Zasada dwuinstancyjności postępowania art. 15 )- prawo strony do dwukrotnego rozpatrzenia sprawy. Zasada trwałości decyzji ostatecznej art. 16- doręczona lub ogłoszona decyzja jest trwała, to znaczy wiąże organ i stronę, może być uchylona lub zmieniona jedynie, kiedy przepis tak stanowi. Zasada sadowej kontroli decyzji i postanowień (art. 17)- prawo do skargi do NSA na decyzje i postanowienia.
8. Podaj definicję decyzji administracyjnej, pojecie stron i uczestników postępowania oraz omów istotę postępowania jurysdykcyjnego
Decyzja administracyjna jest to akt administracyjny zewnętrzny wydany w trybie określonym w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego. Rozstrzyga sprawę co do istoty w całości lub części, a więc ustala w sposób wiążący i trwały co jest prawem w stosunkach pomiędzy organem administracji publicznej a stroną postępowania administracyjnego, które decyzja zakończyła. Decyzje wydawane są na podstawie przepisów prawa materialnego, a tylko wyjątkowo w oparciu o przepisy procesowe, np. decyzja stwierdzająca wygaśnięcie bezprzedmiotowej decyzji. Obowiązkiem organu administracji publicznej jest wydać decyzję administracyjną ilekroć organ ten ma władczo rozstrzygnąć o prawach lub obowiązkach jednostki w oparciu o przepisy prawa materialnego. Adresatem decyzji jest zawsze strona postępowania. Stroną postępowania jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne- również jednostki nie posiadające osobowości prawnej. Strona może działać przez pełnomocnika, którym może być osoba posiadająca zdolność do czynności prawnych. Uczestnikiem na prawach strony (uczestnikiem fakultatywnym) może być prokurator, Rzecznik praw Obywatelskich lub organizacja społeczna (gdy jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji lub przemawia za tym interes społeczny). Pozostałymi uczestnikami postępowania mogą być np. świadkowie, biegli, kurator. Istotą postępowania jurysdykcyjnego jest wydanie i kontrola prawidłowości decyzji administracyjnej
9. Wymień i scharakteryzuj środki prawne zwyczajne i nadzwyczajne
Środki prawne są to pewne instytucje prawne pozwalające stronie wzruszyć decyzje i postanowienia. Można wyróżnić:
Środki prawne zwyczajne - tj. takie, które skierowane są przeciwko decyzjom i postanowieniem nieostatecznym. Środkami prawnymi zwyczajnymi są:
odwołanie, wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy, zażalenie
Środki prawne nadzwyczajne tj. takie, które skierowane są przeciwko decyzjom i postanowieniom ostatecznym. Środkami prawnymi nadzwyczajnymi są: żądanie wznowienia postępowania zakończonego decyzją ostateczną, wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji, żądanie zmiany lub uchylenia decyzji, w trybie art. 154, 155 i 161 k.p.a., sprzeciw prokuratora od decyzji ostatecznej, skarga do NSA
10. Decentralizacja władzy publicznej i zasada pomocniczości zwana subsydiarnością
decentralizacja - sposób organizacji aparatu administacyjnego państwa, w którym organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia. W adminisracji zdecetralizowanej organ wyższego stopnia:
nie decyduje o obsadzie personalnej organu niższego stopnia
nie może wydawać poleceń organom niższego stopnia dotyczących sposobu załatwiania spraw przez organ niższy
może wkraczać w sprawy załatwiane przez organ niższy tylko w przypadkach określonych przepisami prawa
może nadzorować działalność oragnu niższego, ale nie kieruje nim
rodzaje decentralizacji
...
magara2