Ewelina Tobolak – Ignatowska
Klasa II SP TR
Semestr I
Rok szkolny 2008/09
PRACA KONTROLNA
Z PRODUKCJI ROŚLINNEJ
TEMAT: Czynniki agrotechniczne wywierające największy wpływ na przezimowanie rzepaku ozimego.
Rzepak ozimy jest najważniejszą rośliną oleistą w Polsce. Powodami, dla których rzepak zyskał na atrakcyjności jest wysoka wydajność z hektara, oraz cenę rynkową. Poza tym za uprawą tej rośliny przemawia wysoka wartość przed-plonu, jaki rzepak pozostawia po sobie i wielokierunkowe zastosowanie. Ważnymi warunkami wysokich plonów jest uzyskanie optymalnej fazy rozwoju rzepaku ozimego i jego przezimowanie.
Na zminimalizowania ryzyka wymarzania plantacji w okresie zimowym i wczesnowiosennym ważne jest stosowanie intensywnych technologii agrotechnicznych.
Do podstawowych elementów agrotechniki w uprawie rzepaku ozimego zaliczamy:
Ø odpowiedni przedplon
Ø dobór odmian
Ø zespól uprawek pożniwnych i przedsiewnych,
Ø nawożenie,
Ø termin siewu
Rośliny wchodzące w stan spoczynku zimowego powinny wykształcić zwartą rozetę, złożoną z 7-8 dorodnych liści właściwych, bez wypiętrzonego pąka wierzchołkowego. Korzeń palowy powinien wrastać ponad 20 cm w glebę, zaś średnica szyjki korzeniowej musi przekraczać 5 mm.
1. Odpowiedni przedplon
Pierwszym elementem technologii uprawy jest wybór przedplonu. W zmianowaniu najczęściej przypada po jęczmieniu ozimym, pszenicy ozimej i pszenżycie. Są to zboża wcześnie schodzące z pola oraz o podobnych wymaganiach glebowych. Rzepak także można uprawiać po nieco później zbieranym z pola jęczmieniu jarym, chociaż najlepszymi przedplonami są rośliny motylkowate. Natomiast do najgorszych rozwiązań należy uprawa rzepaku po sobie oraz po innych krzyżowych, np. gorczycy.
W tym roku zboża dojrzewają o 1-2 tygodnie później niż zazwyczaj, co przekłada się na opóźniony termin ich zbioru.. W tej sytuacji po niektórych przedplonach, tj. po większości roślin jarych, może zabraknąć czasu na uprawki związane ze zniszczeniem ścierniska i dotrzymaniem optymalnego terminu siewu rzepaku. Dlatego tam najkorzystniej jest zasiać rzepak po wcześnie schodzących z pola mieszankach pastewnych (strączkowe, motylkowe), jęczmieniu ozimym, pszenżycie i życie oraz wczesnych ziemniakach, jest to najlepsze rozwiązanie: rolnik ma możliwość wykonania wszystkich zabiegów agrotechnicznych, jakie są wymagane przy uprawie rzepaku.
Na glebach pszennych często spotyka się zmianowanie: pierwszy rok - pszenica, drugi rok - pszenica, trzeci rok rzepak. Przy takim następstwie roślin należy się liczyć z ze zwiększoną presją chorób i szkodników zarówno rzepaku, jak i pszenicy. Przerwa w uprawie rzepaku na tym samym polu powinna wynosić minimum 3 lata. Dopiero po upływie tego okresu następuje istotna naturalna redukcja zarodników chorób grzybowych i szkodników rzepaku.
2. Dobór odmian
W Polskim Rejestrze jest ponad 40 odmian rzepaku ozimego hodowli polskiej i zagranicznej stanowiących w większości formy populacyjne, ale także mieszańce złożone. Mrozoodporność powinna być cechą pierwotną przy wyborze odmiany - limituje bowiem możliwości ujawnienia się pozostałych cech. W ocenie zimotrwałości należy się kierować wynikami PDO - koniecznie z własnego województwa.
Najlepszą zimotrwałością charakteryzuje się Kronos (8° w skali 9-stopniowej). Zdecydowaną większość odmian sklasyfikowano na poziomie średnim. Formy Batory, Libomir, Liclassic, Spencer, Bristol i Contact mają w tej cesze niższy poziom (LOO 2003).
3. Uprawa roli
Klasyczne zalecenia przewidują wykonanie pod rzepak dwu zespołów uprawowych, tj. pożniwnego i przedsiewnego. Jeśli termin zejścia z pola przedplonu stwarza takie możliwości - należy te zalecenia wykonać. Ze zbóż warunki takie stwarza jedynie jęczmień ozimy.
Uprawki pożniwne wykonane szybko tuż po sprzęcie przedplonu to jeden z podstawowych elementów zapewniających sukces przy siewie rzepaku. Płytko wykonana podorywka lub zabieg zrywaczem ściernią pozwala na natychmiastowe przerwanie odparowywania resztek wilgoci z gleby (należałoby zastosować kultywator podorywkowy lub bronę talerzową na głębokość 6 – 10 cm) jednocześnie pozwala na wczesne kiełkowanie nasion chwastów, które możemy eliminować metodą mechaniczną. Po koniczynie i lucernie wskazane jest pocięcie zwartej darni broną talerzową i jej zaoranie.
Orkę przedsiewną wykonujemy na głębokość 22-25 cm, z jednoczesnym bronowaniem. Orka powinna być wykonana na co najmniej 2-3 tygodnie przed siewem rzepaku, co pozwala na dobre odleżenie się gleby i skuteczne zwalczenie chwastów uprawkami przedsiewnymi. Rzepak wymaga bardzo starannej przedsiewnej uprawy roli, gdyż małą ilość drobnych nasion trzeba wysiać płytko i równomiernie. Orka przed siewna zapewnia odpowiednią miąższość wierzchniej warstwy gleby umożliwiającą prawidłowy rozwój systemu korzeniowego. Jest to ważne zwłaszcza w okresie jesiennego rozwoju, w którym rośliny powinny wytworzyć silną rozetę liściową (10-12 liści) z dużą liczbą bocznych zawiązków pędów będących w późniejszym okresie podstawą dla tworzenia plonu. Ponadto właściwie zbudowany palowy głęboki system korzeniowy decyduje często o zimo-trwałości rzepaku ozimego w okresie braku okrywy śniegowej zimą czy też spadku temperatur na przedwiośniu.
Orkę siewną wystarczy wykonać na głębokość do 20 cm. Pług należy zagregatować z wałem Campbella, albo innym wałem o działaniu wgłębnym. Pozwalają one oszczędzić na czasie, przyspieszając osiadanie roli.
Celem zespołu uprawek pożniwnych i przedsiewnych jest:
Ø optymalne przygotowanie gleby pod zasiew rzepaku ozimego,
Ø odpowiednie przyoranie lub wymieszanie z glebą resztek pożniwnych po przedplonie,
Ø umożliwienie kiełkowania chwastów oraz nasion z przedplonu z wierzchniej warstwy gleby, tak aby w następnych uprawkach wyeliminować je z pola,
Ø zapewnienie odpowiedniej struktury wierzchniej warstwy gleby dla optymalnego rozwoju siewek rzepaku,
Ø zatrzymanie w glebie wilgoci niezbędnej dla wschodów nasion i późniejszego rozwoju roślin.
Prawidłowo doprawiona gleba pod siew rzepaku ozimego powinna wyglądać następująco: wierzchnia warstwa gleby o miąższości 3-4 cm winna posiadać strukturę gruzełkowa-tą, a pod nią powinna zalegać gleba zagęszczona, zapewniająca dobre, kapilarne podsiąkanie wody
Skutki niewłaściwej uprawy gleby:
Brak spulchnienia wierzchniej warstwy, silne zagęszczenie podglebia to naturalne przeszkody dla prawidłowego wzrostu roślin. Często w tych warunkach w wypadku wystąpienia silnych opadów jesiennych następuje pogorszenie warunków wodno-powietrznych gleby, na które rzepak reaguje płytkim, krzaczasto rozwiniętym systemem korzeniowym. Wadliwie zbudowany system korzeniowy nie będzie się już prawidłowo rozwijał w okresie wiosennym, następuje naturalna blokada możliwości dotarcia przez system korzeniowy do głębszych warstw gleby, gdzie znajdują się zasoby wody i składników pokarmowych, a w warunkach często występujących susz majowo-czerwcowych negatywnie wpływa na wysokość plonu.
4. Nawożenie
Jeżeli gleba jest zbyt kwaśna (pH w granicach 5,5 do 6), to do odkwaszania należy zastosować wapno tlenkowe palone. Na glebach mniej zakwaszonych, ale ubogich w magnez, stosować wapno magnezowe. Dlatego rzepak jest rośliną, pod którą przeprowadza się wapnowanie, chociaż najlepiej zrobić to pod przedplon. W przypadku braku wcześniejszego wapnowania warto je zastosować bezpośrednio po zbiorze przedplonu
Nawozy fosforowe i potasowe stosuje się w całości jesienią, pod orkę przedsiewną. Nawożenie fosforem i potasem należy dostosować do zasobności gleby i spodziewanej wielkości plonu. Przy plonach nasion 35 dt/ha i wyższych na glebach o średniej zasobności zalecane dawki fosforu i potasu wynoszą: P2O5 - 60 kg/ha, K2O - 140 kg/ha. Z nawozów fosforowych pod rzepak nadaje się zwłaszcza superfos-fat prosty z borem, który zawiera 20% fosforu (P2O5), 10% siarki (S), 0,7% boru (B) oraz 28% wapnia (CaO).
...
Neo85