Mężczyzna źródłem miłości w małżeństwie.doc

Mężczyzna źródłem miłości w małżeństwie

Mężczyzna źródłem miłości ( Ef 5,21-25)

„Bądźcie sobie wzajemnie poddani w bojaźni Chrystusowej! Żony niechaj będą poddane swym mężom, jak Panu, bo mąż jest głową żony, jak i Chrystus-Głową Kościoła: On-Zbawca Ciała. Lecz jak Kościół poddany jest Chrystusowi, tak i żony mężom-we wszystkim. Mężowie miłujcie żony” (Ef 5, 21-25).

W wezwaniach zawartych w Pawłowym tekście tuż po zachęcie żon do poddania się mężom, czytamy słowa skierowane do mężów: „Mężowie miłujcie żony”. Kobiety wzywane są do uległości, natomiast mężczyźni do miłowania. Można wywnioskować z takiego postawienia sprawy przez św. Pawła, że to mąż jest źródłem miłości małżeńskiej. Taki sposób interpretacji znajdujemy także w nauczaniu Jana Pawła II: „Chociaż małżonkowie mają być « sobie wzajemnie poddani w bojaźni Chrystusowej », to jednak w dalszym ciągu mąż jest przede wszystkim tym, który miłuje-żona zaś tą, która doznaje miłości. Można by nawet zaryzykować opinię, że  « poddanie » żony mężowi rozumiane w kontekście całego fragmentu Ef 5, 21-33 oznacza nade wszystko « doznawanie miłości »”[1].

Dlaczego właśnie mężczyzna, mąż jest źródłem miłości małżeńskiej? Mogło by się wydawać, że naturalne predyspozycje do emanowania miłością, do obdarowywania tym uczuciem ma kobieta. W naszym tekście jednak czytamy, że to ona ma doznawać, odbierać miłość, on ma obdarowywać. Mężczyzna rycerz, żołnierz, zdobywca, władca, dyktator ma rozsiewać miłość? Mężczyzna, który rządzi, przeobraża świat, wywołuje wojny, tworzy wielkie dzieła, jest jednocześnie w tym świecie źródłem miłości? Kobieta miłuje, emanuje miłością na tyle, na ile jest miłowana? Są to stwierdzenia raczej zaskakujące i ujmujące prawdę o miłości inaczej, niż zwykło się powszechnie uważać.

Wydaje się, że cała sfera uczuciowa kobiety, cały potencjał miłości w niej uaktywni się dopiero wówczas, kiedy będzie miała to zewnętrzne źródło, impuls pobudzający w postaci miłości mężczyzny. Jej sfera uczuciowa znajduje się w stanie czuwania, jest w możności, a zaczyna w pełni funkcjonować dopiero w określonych warunkach. Niewątpliwie tym co znacznie uaktywnia uczucia kobiety jest jej macierzyństwo. Wówczas, jeszcze bez słów, niemowlę całym sobą kocha matkę, pobudzając w niej dużą część sfery uczuciowej, pobudzając do miłości pełnej ofiary, poświęcenia, wyrzeczeń. Jednak w momencie pojawienia się dziecka kobieta powinna być już ożywiona uczuciowo przez męża, a miłość macierzyńska, staje się dodatkowym czynnikiem umożliwiającym osiągnięcie pełni uczuć u kobiety.

Jaka ma więc być miłość męża, aby była zdolna tak cudownie rozbudzić całą sferę uczuciową u żony, powodując, że staje się ona wielkim „reaktorem” miłości? Odpowiedzi musimy szukać w postawie i nauce Jezusa. Biblia bardzo czytelnie ukazuje pozytywne cechy męskie.

Tak jak w świecie, w całym kosmosie, podstawą właściwego porządku jest Oblubieniec, mężczyzna Jezus. Tak jest również w małżeństwie. To mąż powinien być podstawą, oparciem, źródłem poczucia bezpieczeństwa. W Księdze Pieśni nad Pieśniami małżonka wychwalając walory męża mocno akcentuje właśnie takie jego cechy: „Ręce jego jak walce ze złota, wysadzane drogimi kamieniami. Tors jego‑rzeźba z kości słoniowej, pokryta szafirami. Jego nogi‑kolumny z białego marmuru, wsparte na szczerozłotych podstawach. Postać jego wyniosła jak Liban, wysmukła jak cedry” (Pnp 5, 14-15). Siła, odwaga, odporność na wysiłek fizyczny, sama budowa ciała wskazują na naturalne predyspozycje mężczyzny do obrony, wsparcia, zapewnienia bezpieczeństwa, ale przede wszystkim całkowitego poświęcenia się z miłości. Mężczyzna jest zdolny całym sobą zaangażować się w wielkie dzieło, poświecić się mu bez reszty. A największym zadaniem, któremu powinien, i jest w stanie oddać się całkowicie, jest miłość. Tworzy w ten sposób coś nieprzemijającego, największego. Takim jest właśnie zbawcze dzieło Jezusa.

Miłość Maryi i wielu kobiet opisanych w Biblii jest miłością pełną poświęceń, ofiary, miłością służebną w cichości, przez samą obecność, często milczącą. Jest miłością wspierającą, troskliwą, opiekuńczą. Z cały swoim potencjałem uczuć, będąc przy Synu, towarzysząc Mu, czerpiąc obficie z jego miłości, Maryja ze swoją miłością jest zawsze «obok». Syn daje, ona otrzymuje i przekazuje. Ona także pośredniczy w wykorzystywaniu łask płynących od Syna: „Zróbcie wszystko, cokolwiek wam powie” (J 2, 5). Pośredniczy w przekazaniu konkretnego dzieła miłości. Również delikatnie wskazuje na potrzeby: „Nie mają już wina” (J 2,3). Ukazuje, w oparciu o swoją wrażliwość i kobiecą spostrzegawczość, szczegóły i sprawy codzienne, konkretne problemy, które Jezus jest w stanie rozwiązać. On w tym momencie był jakby poza tym, co ziemskie, był w Kanie, ale rozumiał, że jest to tylko element realizacji wielkiego planu zbawienia. Chodziło o ewangelizację uczniów i tamtejszej społeczności, natomiast Matka, kobieta dostrzega szczegóły i wskazuje na nie uwagę mężczyźnie, Synowi. Maryja jest «obok», ale z bardzo konkretnym zadaniem do spełnienia. Jezus nie odmawia, dopowiadając,  że to nie jest najważniejsze, ale ponieważ takiej pomocy potrzebują, to ją otrzymają. On jest w centrum ze swoją misją, ze swoją miłością, która jest dla świata, ale nie jest z tego świata. Mężczyzna wznosi się ze swoją miłością ponad świat, kobieta jest w świecie i dla świata. Jezus jest «dalej», dlatego  potrzebuje obok siebie kobiety, która go z tego «dalej» odwróci w kierunku tego, co  «bliżej». Jednak, aby zrealizować konkretne wielkie dzieło trzeba być «dalej», trzeba funkcjonować „w tym, co należy do Ojca” (Łk 2, 49).

Kobieta angażuje się całą sobą, ale tu i teraz, w konkretne zadanie w określonym miejscu i dla konkretnych osób. Jej zaangażowanie potrafi być wielkie, ale w obrębie bardzo ściśle określonych relacji. Zaangażowanie mężczyzny, a więc także Jezusa, jest dalsze, szersze, nieograniczone przestrzenią osób i miejsc. Są to naturalne predyspozycje mężczyzny i kobiety, które się harmonijnie uzupełniają. Ona w pełni, całkowicie do pewnego miejsca, do określonej granicy, on od tej granicy do nieskończoności. Łącząc obie te natury otrzymuje się całość (w małżeństwie: „Jedno ciało”).

Trzeba jednak podkreślić, że jakiekolwiek zadanie stojące przed mężczyzną, a będące realizacją miłością ofiarnej, jest on w stanie zrealizować tylko wówczas, jeżeli będzie miał odniesienie do Boga. Wielkie dzieło Jezusa dokonało się (przez Niego, jako mężczyznę) tylko dlatego, że należał On całym sobą do tego, co należało do Ojca. Stał się dzięki temu doskonały w realizacji misji odkupienia, uwieńczonej krzyżem.  Wywyższenie na Golgocie było już tylko przypieczętowaniem całkowitego należenia Jezusa do Ojca i doskonałego pośrednictwa między Ojcem a ludźmi. Akt największej miłości Jezusa dokonał się w formie całkowitego zwrócenia się od tego, co ziemskie, w kierunku tego, co należało do Ojca. W sytuacji tej uczestniczyła także Maryja, zaangażowana całą sobą, ale w sferze ziemskiej, osobowej, przestrzennie ograniczonej. Uczestniczyła jako kobieta i jako Matka we wszystkich najbardziej dramatycznych doświadczeniach Syna, doznając takiej samej męki. Cierpiała całkowicie. Kochała do końca, oddała swojego Syna na ofiarę. Dopełniła swoją kobiecą miłość, zrealizowała ją w całości, ale inaczej niż Syn. Ona w granicach całej osobowości Syna, On w pełni w sobie, ale i całkowicie ku Ojcu.  Maryja ze swoim całkowitym miłosnym doświadczeniem nie musiała zwracać się w kierunku Najwyższego. Cierpiała w stopniu najpełniejszym, oddawała życie z miłości, wpatrzona w Syna, a przez Niego dalej, najdalej, w kierunku nieograniczoności. Mężczyzna dla kobiety jest w stanie być przekazicielem jej miłości i ofiary do Boga, ale i drogą skierowującą jej zaangażowanie w życie ziemskie, jej naturalną troskliwość, w kierunku nieskończoności.

Wydaje się więc, że natura mężczyzny uzdalnia go do odrywania się od tego, co ziemskie i zwracania w kierunku tego, co nieskończone. Jeżeli, bazując na tych predyspozycjach, mężczyzna zwraca się w kierunku Boga wówczas, na wzór Jezusa, jest zdolny do najwznioślejszych dzieł, do pełnego poświęcenia. Jeżeli potrafi oderwać się od rzeczywistości i zwrócić się w kierunku Boga, wówczas rozpoczyna proces rozwoju w sobie najwznioślejszych ideałów. Ale jeżeli odrywa się od rzeczywistości i zwraca w kierunku iluzji, abstrakcyjnej ideologii, urojonej wizji szczęścia, wówczas tworzy i rozwija ideały okrutne, wyniszczające jego i świat. Jeżeli zwraca się w kierunku bożków-pychy, żądzy władzy, pieniędzy, sukcesu-wówczas zaczyna się jego degradacja, ale i unicestwienie wszystkich, z którymi żyje. Mężczyzna jest dwubiegunowy: albo w kierunku Boga i wtedy jest zdolny do tworzenia nieprzemijającego piękna  (wielcy twórcy dzieł ponadepokowych to przede wszystkim mężczyźni, zwróceni w kierunku Boga), albo w kierunku bożka i wówczas tworzą antypiękno, ohydę („wielcy niszczyciele” świata i wszelkich wartości, to także mężczyźni, ale właśnie ci, którzy odwracali się od Boga). Mężczyzna nie jest zdolny do czegoś pośredniego. W pośredniości, bylejakości gubi się, ucieka, często zwraca się w kierunku alkoholu.

Oddanie się dziełu pozytywnemu, wynikającemu ze współpracy ze Stwórcą, musi się realizować na wzór Jezusowego umycia nóg ( por. J 13, 1-11). Właśnie w tym obrazie Jezus powiedział i pokazał w jaki sposób, w wymiarze praktycznym, mężczyzna ma rozwijać w sobie najszlachetniejsze cechy. Umycie nóg, pokorna służba, staje się wielkim dziełem. Nie każdy mężczyzna musi być Michałem Aniołem, Mocartem, Janem Pawłem II, ale każdy jest zdolny do osiągnięcia mistrzostwa na płaszczyźnie służby i poświęcenia. Jest to częsta i ważna właściwość Ewangelii: proste czynności, ofiarna pomoc, aby mogły być doskonałe, muszą być potraktowane jak tworzenie dzieła sztuki. Inaczej jest to tylko udawanie. Aby takie działanie mogło być wielkie i pozytywne, musi być ukierunkowane na Boga, musi być odrywaniem się od tego, co ziemskie w kierunku tego, co Niebieskie. Konieczna jest więc nieustanna współpraca z Ojcem, szczególnie poprzez modlitwę, której wielkim wzorem jest Jezusa.  Najbardziej ziemska postawa będzie wielka i szczera tylko wówczas, jeżeli będzie realizowana dzięki oderwaniu się od tego, co ziemskie.

Dlaczego więc mężczyzna ma być miłującym, ma być dawcą miłości, jej źródłem dla świata? Chyba przede wszystkim ze względu na naturalne predyspozycje odrywania się od ziemskości, wychodzenia z tego świata, abstrakcyjności, zdolności do ryzyka, ale też dlatego, że ma wzór w osobie Jezusa, który właśnie jako mężczyzna dokonał największego dzieła odkupienia ludzkości. Jezus z Nazaretu, bardzo konkretna postać historyczna, Bóg-człowiek jest dla każdego mężczyzny wzorem i Mistrzem. Mężczyźni lubią i potrzebują wzorów, przykładów, przywódców, za którymi będą mogli iść „w ogień”, jeżeli przekonają się, że są oni prawdziwi, wielcy i szlachetni.

Maryja także ma wielka rolę i bardzo konkretne miejsce. Jest wzorem dla wszystkich kobiet. Wzorem postawy cichej służby, pięknego zaangażowania się w świat, zatroskania o podstawowe potrzeby najbliższych, ale potrzeby, bez zaspokojenia których owi silni mężczyźni nie byli by w stanie zrealizować nawet najprostszego zadania.  Mężczyzna jest w stanie wielkie rzeczy urzeczywistniać tylko wtedy, jeżeli ma obok siebie kobietę, wobec której może ponosić ofiarę, ale jednocześnie dzięki której będąc «dla», będzie mógł jednocześnie być «ponad». W Łukaszowej relacji o działalności Jezusa i apostołów znajdujemy informację o obecności przy nich kobiet: „które im usługiwały ze swego mienia” (Łk 8, 3). Owo usługiwanie nie polegało tylko na zatroskaniu o warunki bytowe, ale także na samej obecności kobiet przy mężczyznach, która to obecność powoduje odczucie przez mężczyznę angażującego się w wielką misje, trwałego, mocnego oparcia. Tylko przez samą obecność kobiety i spełnianie jej drobnych zadań. Staje się wówczas także pierwszą odbiorczynią zaangażowania mężczyzny, jest też często źródłem mobilizacji, zachęty (Maryja w Kanie). Potrafi zwrócić uwagę na szczegóły, których mężczyzna nie dostrzega. Powinna też ocenić jako pierwsza jakość tego, co tworzy mężczyzna. Jeżeli mężczyzna rozpoczyna urzeczywistnianie wielkiej misji, to raczej nie jest w stanie jej zrealizować, jeżeli nie dedykuje swego trudu konkretnej kobiecie. Dlatego też wielu wielkich mężczyzn jako „Damę swego serca” obierało i obiera Maryję (przykładem może być Jan Paweł II i jego Totus Tuus  skierowane do Maryi).

Być może w tym istota stwierdzenia: „Żony niechaj będą poddane swym mężom” (Ef 5, 22), a więc niech odważnie oddają się mężczyznom pod ich opiekę. Słowo poddani, poddane może być także tłumaczone jako ulegli, uległe. Czytając : „Żony bądźcie uległe swym mężom” możemy to zinterpretować jako oddawanie się pod opiekę. Mężowie ze swej natury predysponowani są do opiekowania się żonami, chronienia. Fizycznie słabsza kobieta znajduje ochronę w ramionach mężczyzny. Takie opiekowanie się  ze strony męża to poświęcenie, ofiara, oddawanie siebie, stale i dobrowolnie, bezinteresownie. Uległość żony wobec męża wzorowana może być na słowach proroka Izajasza: „Albowiem Ja, Pan, twój Bóg, ująłem cię za prawicę mówiąc ci: Nie lękaj się, przychodzę ci z pomocą. Nie bój się, robaczku Jakubie, nieboraku Izraelu! Ja cię wspomagam ‑ wyrocznia Pana ‑ odkupicielem twoim ‑ Święty Izraela” (Iz 41, 13- 14). Tak jak Bóg opiekuje się swoim ludem, tak mąż swoją żoną. Lud wielokrotnie odwraca się od Boga, ale On jest wierny swojej obietnicy, przymierzu. Podobnie mąż niezależnie od postawy żony, zawsze powinien być oddany żonie, wierny swojej naturze i przymierzu.

Mężczyzna jest w stanie w pełni być mężczyzną, jeżeli będzie naśladował Jezusa, żyjąc dla kobiety. Kobieta będzie w pełni kobietą, jeżeli będzie żyła dla mężczyzny i dla dzieci. Kobieta może patrzeć tylko na mężczyznę i to jej wystarczy, ale mąż musi być dla niej przekazicielem tego, co boskie. Jeżeli mąż nie spełnia tej roli kobieta ucieka do kościoła (silnego oparcia szuka w Bogu, zwierzając się Maryi). Jeżeli mężczyzna nie rozumie swojej roli ucieka do kieliszka lub wyszukuje sobie wiele różnych zajęć poza domem. Trzeba wiec pomagać mężczyznom być mężczyznami. Im jest trudniej. Mężczyzna musi zgodzić się z faktem, że na nim spoczywa trudniejsze zadanie. Zadanie ofiarnej i bezinteresownej służby. Jest w stanie to zrealizować tylko z Jezusem. Jeżeli mężczyzna całkowicie się temu odda, nigdy nie zagubi się, zawsze będzie oparciem, opoką, tym, komu kobieta chętnie odda się pod opiekę, komu będzie chciała być uległa. Kobieta chce się oddawać pod opiekę, ale musi być pewna tego, komu będzie mogła całkowicie zaufać. Jeżeli kobieta nie ma obok siebie prawdziwego, Bożego mężczyzny, jest zagubiona. Mężczyzna jest zagubiony, jeżeli nie ma w sobie Boga, a obok siebie oddanej kobiety.

Potrzebne jest mocne wspieranie mężczyzny, aby dokładnie odczytywał zasady ewangeliczne, szczególnie umywanie nóg (por. J 13, 1n ) i wypełnianie ideału miłości (por. J 15, 13). Trzeba pomagać mężowi odczytywać jego zadania i udzielać wsparcia w realizacji, głównie przez regularne życie sakramentalne, do którego może i powinna delikatnie zachęcać i mobilizować żona.  Ona musi także bardzo intensywnie wspierać go modlitwą, wiedząc, że jego rola jest trudniejsza. Mobilizować do powstania po upadku, pomagać w pokonywaniu trudniejszych momentów, ale przede wszystkim zachęcać do nieustannego kontaktu z Jezusem.