Murphy_Roland_OC_-_Odpowiedzi_na_101_pytań_o_Tore.pdf

ODPOWIEDZI NA 101 PYTAŃ

O TORĘ

Autor Roland E. Murphy OC

Wydawnictwo WAM

SPIS TREŚCI

Wstęp

WPROWADZENIE

1. Co oznacza termin „Tora"?

2. Jaka jest struktura Tory?

3. Czy Mojżesz napisał Torę?

4. Jeśli termin „Tora" oznacza „pouczenie" lub „prawo", to jak można go stosować do

ksiąg, które zawierają tak wiele historycznych tradycji Izraela?

5. Czy Tora jest ważniejsza niż „Prorocy" i „Pisma", które tworzą pozostałą część

Biblii Hebrajskiej?

KSIĘGA RODZAJU - GENESIS - BERESZIT

6. Jaka jest struktura Księgi Rodzaju?

7. Jeśli historia rozpoczyna się wraz ze stworzeniem, to jak można nazywać pierwsze

rozdziały Księgi Rodzaju „prehistorią"?

8. Czy „historia" stworzenia w Księdze Rodzaju jest tym samym, co kreacjonizm?

9. Czy na starożytnym Bliskim Wschodzie istniały inne opisy stworzenia, które można

porównać z relacjami w Księdze Rodzaju?

10. Jak można scharakteryzować trzeci rozdział Księgi Rodzaju, mówiący o upadku i

ukaraniu pierwszych rodziców?

11. Czy to prawda, że grzech jest głównym tematem pierwszych rozdziałów Biblii,

a w szczególności tych o Noem i potopie?

12. Jak Abraham związany jest z „prehistorią" Księgi Rodzaju? 42

13. Ile przymierzy zawarł Bóg z Abrahamem?

14. Jaką rolę w historii Abrahama odgrywa Lot?

15. Jak należy rozumieć ucztę Abrahama z trzema tajemniczymi gośćmi?

16. Kim byli „trzej mężowie", których ugościł Abraham w swym domu?

17. Które wydarzenie można uznać za najważniejsze w historii Abrahama?

18. Dlaczego w historii patriarchów tak niewiele się mówi o Izaaku?

19. Czy Abraham i inni patriarchowie (i matriarchinie) rzeczywiście istnieli?

20. Dlaczego tak wiele rozdziałów poświęcono historii Jakuba?

21. Jaką rolę w historii Józefa odgrywa epizod o Judzie i Tamar?

22. Czy można określić opowiadanie o Józefie (Rdz 37-50) jako historię w historii?

KSIĘGA WYJŚCIA - EXODUS - SZEMOT

23. Księga Wyjścia opowiada o czymś więcej niż tylko o pewnej ucieczce. Czy tytuły

„Wyjście", czyli Exodus lub hebrajski Szemot są najodpowiedniejszymi dla tej

księgi?

24. Czy w egipskich dokumentach historycznych można odnaleźć jakieś informacje o

istnieniu Józefa, Mojżesza i o fakcie samego „wyjścia" z Egiptu?

25. Czy istnieją dwie wersje powołania Mojżesza?

26. Co znaczy imię Jhwh, które Pan objawił Mojżeszowi (Wj 3, 13-15)?

27. Jak należy rozumieć plagi egipskie?

28. Czy Morze Czerwone jest tym samym co Morze Sitowia?

29. Czy Pieśń Morza, Pieśń Mojżesza i Pieśń Miriam to jedno i to samo?

30. Dlaczego „narzekania Izraelitów na pustyni" spotkały się z takim

zainteresowaniem tradycji?

31. Ile przymierzy zawarto na Synaju?

32. Dlaczego istnieją dwa długie opisy dotyczące budowy przybytku na pustyni?

33. Poprzednia odpowiedź nie wyczerpała problemu przybytku. Jak można było mieć

przybytek na pustyni?

34. Czym była Arka Przymierza dla starożytnych Izraelitów

KSIĘGA KAPŁAŃSKA - LIBER LE Y ITICUS - WAJJIQRA

35. Jak można wyjaśnić tytuł trzeciej księgi Tory?

36. Obecnie nie istnieje świątynia, w której kapłani mogliby składać ofiary, jakie jest

więc znaczenie Księgi Kapłańskiej?

37. Jaka jest relacja pomiędzy kapłanami i lewitami?

38. Czy nakazy dotyczące koszernej żywności, które regulują zwyczaje związane ze

spożywaniem posiłków przez Żydów, mają swe źródło w prawach Księgi

Kapłańskiej?

39. Jak można wyjaśnić starotestamentalne znaczenie pojęć „czystość" i „nieczystość?"

40. Co znaczy słowo „świętość"?

41. Czy święto Jom Kippur, które obchodzą dzisiaj Żydzi, ma swe początki w Torze?

42. Dlaczego namaszczenie jest tak częste w biblijnych ceremoniach?

43. Czy śluby wzmiankowane w Starym Testamencie mają taki sam charakter, jak te

składane przez chrześcijan, na przykład w zakonach?

44. Dlaczego pierworodni, czy to spośród ludzi, czy zwierząt, jak też pierwociny

owoców ziemi cieszą się takim zainteresowaniem Starego Testamentu?

45. Czy praktykowany dawniej zwyczaj wprowadzania kobiety do kościoła po porodzie

oraz oczyszczenia Maryi, o którym mówi pytanie 44., są ze sobą powiązane?

46. Jakie jest znaczenie terminu „ofiara"?

KSIĘGA LICZB - NUMERI - BEMIDBAR

47. Czy tytuł „Księga Liczb" nie jest trochę dziwny dla biblijnej księgi?

48. Czy Mojżesz nie otrzymał wyraźnego polecenia od Boga, aby dokonać spisu

ludności? A przecież Dawid, który również dokonał takiego spisu, został za to

ukarany

49. Jak należy rozumieć liczbę żołnierzy uzyskaną podczas spisu?

50. Czy w pierwszych czterech rozdziałach Księgi Liczb można znaleźć coś więcej poza

nużącym zapisem wydarzeń z odległej przeszłości?

51. W Księdze Liczb czytamy o obrzędzie „przeprawy" (tzw. ordalia) wobec

posądzonej o zdradę kobiety. Dlaczego nie praktykowano czegoś podobnego wobec

mężczyzny?

52. Czym jest błogosławieństwo Aarona (inaczej: kapłańskie)?

53. Czy Pascha, której celebracja przedstawiona jest w 9. rozdziale Księgi Liczb to ta

sama, jaką przedstawia 12. rozdział Księgi Wyjścia?

54. O „narzekaniu" na pustyni wspomniano wcześniej, w związku z Księgą Wyjścia

(pytanie 30.). Ale czyż Księga Liczb nie opisuje buntu na pustyni?

55. Dlaczego Mojżesz nie wszedł do Ziemi Obiecanej?

56. Jak można wytłumaczyć epizod z miedzianym wężem (Lb21,4-9)?

57. Czy to nie dziwne, że opowieść o Balaamie i jego oślicy znalazła się w Biblii?

58. Czym były „uhm" wspomniane przy wyznaczeniu Jozuego na następcę Mojżesza?

59. Czy Transjordania (wyżyna na wschód od rzeki Jordan) uważana jest za część Ziemi

Obiecanej?

60. W czytaniach liturgicznych pojawiają się dwie postacie o barwnych imionach Eldad i Medad.?

61. Dlaczego przepisy dotyczące odzieży są tak bardzo szczegółowe - np. dotyczą

frędzli?

62. Co znaczy „być usuniętym" w odniesieniu do określonej osoby?

63. Jak należy rozumieć termin „obcy" (współmieszkaniec), po hebrajsku: ger, który

tak często pojawia się w Pięcioksięgu?

64. Co oznacza zwrot „połączyć się ze swoimi przodkami" . (dosł. „ze swoim ludem")?

65. Czym zasłynął Pinchas?

66. W roku 2000 w Kościele katolickim obchodzono Rok Jubileuszowy. Czy ma on coś

wspólnego z biblijnym

rokiem jubileuszowym?

KSIĘGA

POWTÓRZONEGO PRAWA – DEUTERONOMIUM - DEBARIM

67. Jak można wytłumaczyć tytuł ostatniej księgi Tory?

68. Jaka jest struktura Księgi Powtórzonego Prawa?

69. W jaki sposób została napisana ta księga?

70. Proszę podać przykład tego, na czym polega styl i teologia deuteronomistyczna?

71. Na co został położony nacisk w teologii Księgi Powtórzonego Prawa?

72. Dlaczego w Deuteronomium tak wielki nacisk kładzie się na chwilę obecną,

na „dzisiaj"?

73. Czy nie wykazano, że idea przymierza w Izraelu została przejęta z tekstów

traktatów, jakie zawierano na starożytnym Bliskim Wschodzie?

74. Ile przymierzy zawiera Biblia?

75. Proszę opisać różne poziomy, na których Księga Powtórzonego Prawa może być

czytana i interpretowana

76. Czym jest wspomniane właśnie Szema?

77. Dlaczego Dziesięć Przykazań przedstawiono dwukrotnie (Księga Wyjścia 20

i Deuteronomium 5)?

78. Mówi się niekiedy o roku sabatycznym (który dotyczy przerwy w pracy). Czy ma

on coś wspólnego z przestrzeganiem szabatu?

79. Jak Księga Powtórzonego Prawa postrzega lewitów?

80. Jaki jest sens zapowiedzi Mojżesza mówiącej, że Pan wzbudzi proroka podobnego

do niego (Pwt 18, 15)?

81. W jaki sposób sprawowano w Izraelu sądy?

82. Czy król Izraela był „monarchą absolutnym"?

83. Na ile znaczące było prawo dziesięciny w Starym Testamencie?

84. Czy wojna w ujęciu deuteronomicznym nie jest bezwzględna i nieludzka?

85. Jak świadomość bycia „wybranym" wpłynęła na Izrael?

86. Czym jest „Hymn Mojżesza"?

87. Czym jest „testament Mojżesza?"

88. Czy Deuteronomium wprowadza jakieś zmiany w najważniejszych świętach

Izraela?

89. Jaka jest deuteronomistyczna wizja okresu wędrówki po pustyni?

90. W jaki sposób Mojżesz został przedstawiony w Księdze Powtórzonego Prawa?

91. Czy można powiedzieć, że Księga Powtórzonego Prawa jest „centrum" albo

„sercem" Starego Testamentu?

TORA I NOWY TESTAMENT

92. Jaka relacja, Pana zdaniem, zachodzi pomiędzy dwoma Testamentami?

93. Czy termin „wypełnienie" oznacza to samo, co „zastąpienie"? Czyżby w oczach

Boga religia żydowska została zastąpiona drugą - „lepszą", stała się

bezwartościowa? Czy nie zakładają tego słowa „stary" i „nowy"

(Testament/Przymierze)?

94. Jaka jest Jezusowa wizja Tory?

95. Dotychczas przedstawiona została postawa Jezusa wobec Prawa we wszystkich

ewangeliach z wyjątkiem Ewangelii św. Mateusza. Czyjego ewangelia różni się od

pozostałych?

96. Czy w pierwotnym Kościele nie doszło do rozłamu w związku z przestrzeganiem

przepisów Tory?

97. Jak można opisać postawę św. Pawła wobec Tory?

98. Proszę porównać postawę wobec Tory opisaną w Liście św. Jakuba z interpretacją

św. Pawła?

99. Na czym polega różnica pomiędzy legalizmem a przestrzeganiem Prawa?

100. Czy Tora jest uznawana w nowym Katechizmie Kościoła Katolickiego?

101. Jak można ogólnie przedstawić autentycznie chrześcijańskie rozumienie Tory

oraz właściwą wobec niej postawę?

Spis skrótów

Indeks imion własnych oraz tematów

WSTĘP

Ta niewielka książka powinna zainteresować przede wszystkim chrześcijan. Żydzi w zasadzie

mają swoją własną problematykę dotyczącą Tory. Faktycznie postawili oni tysiące pytań w

ramach swej bogatej tradycji egzegetycznej. Krótkie wprowadzenie do żydowskiej

interpretacji Tory można znaleźć w pięciotomowym wydaniu Komentarza do Tory (wersja

angielska opublikowana przez Jewish Publication Society), z którego dotychczas ukazały się

cztery tomy napisane przez N. Sarna (Księga Rodzaju i Wyjścia), B. Levine (Księga

Kapłańska) oraz J. Milgrom (Księga Liczb). Moje doświadczenie związane jest przede

wszystkim ze słuchaczami chrześcijańskimi i stąd zainteresowanie pytaniami, które

usłyszałem i odpowiedziami, które sformułowałem. Istnieją jednak bardzo ciekawe tradycje

żydowskie, które ukazują charakter czci, z jaką i chrześcijanie powinni czytać Torę.

Szczególnie zachęcający jest obraz Boga, który wraz z dworem niebieskim albo aniołami

studiuje Torę w niebiańskiej jesziwie (por. Baba Meda, 86a). Inna tradycja, co do której

Rabbi Jochanan ben Zakkaj twierdził, że otrzymał ją od Hillela i Szammaja mówi: „Jeśli

długo studiowaliście Torę, nie przypisujcie sobie jakiejś specjalnej zasługi. Właśnie po to

zostaliście stworzeni" (por. Awot, 2, 9).

Co się dzieje, kiedy stawiane ustnie pytania i udzielane odpowiedzi chce się przelać na

papier? Następuje wówczas pewna zmiana rodzajowa. Odpowiedź może zawierać coś z

pierwotnej spontaniczności, ale nie całkowicie. Cel pytania/odpowiedzi zmienia się, gdy

zostają one zapisane w formie książkowej. Celem piszącego nie jest jedynie „odpowiedzenie"

na postawione pytanie, ale przekonanie czytelnika, aby sięgnął po Pismo święte i przeczytał

tekst. Stąd dodałem wiele odnośników do rozdziałów i wersetów, które zwykle nie pojawiają

się w ustnej formie wypowiedzi. Może zaskakiwać fakt, że wykładowca ma pod ręką tak dużo

gotowych odnośników. Zostały one jednak dodane w tym celu, aby czytelnicy mogli sami

zweryfikować w tekście podstawy udzielonych przeze mnie odpowiedzi. Zagadnienia

rozważane w tej książce stanowią jedynie wąski wycinek tematów, które pojawiają się

podczas dyskusji w salach wykładowych i podczas publicznych odczytów. Wybór został

dokonany w taki sposób, aby przedstawić możliwie pełny obraz każdej księgi. Ponadto

uznano, że chrześcijanie powinni rozważyć, jakie jest znaczenie Tory nie tylko dla wspólnoty

żydowskiej, ale również dla nich samych. Stąd kilka ostatnich pytań dotyczy, po części, tego

zagadnienia i ma na celu wyjaśnienie relacji pomiędzy Testamentami oraz określenie miejsca

Tory w początkach Kościoła.

WPROWADZENIE

1. Co oznacza termin „Tora"?

Jest to termin hebrajski, który posiada kilka znaczeń. Używa się go na określenie pierwszych

pięciu ksiąg Hebrajskiej Biblii, tak zwanego „Pięcioksięgu", zawierającego Księgi: Rodzaju,

Wyjścia, Kapłańską, Liczb oraz Powtórzonego Prawa. W tradycji żydowskiej każda z tych

ksiąg ma swój własny tytuł pochodzący od pierwszego słowa (od pierwszych słów), jakim się

zaczyna. Na kolejnych stronach tytuły te będą podawane przy podziale dyskutowanych

zagadnień. A zatem zacznijmy od Księgi Rodzaju (Genesis/Bereszit). Pierwszy termin -

Genesis - ma swe źródło w tradycji grecko-łacińskiej i oznacza „pochodzenie" albo

„początek". Tytuły ksiąg biblijnych: Genesis, Exodus itd. [polskie tłumaczenia: Rodzaju,

Wyjścia] używane obecnie w językach współczesnych pochodzą z Septuaginty (w skrócie

LXX), najstarszego tłumaczenia Biblii z języka hebrajskiego na grecki. Bereszit znaczy „na

początku". Są to pierwsze słowa księgi, a zarazem pierwsze słowa Biblii. „Tora" to termin

określający pierwszą część Biblii Hebrajskiej, która dzieli się na trzy części: Prawo, Proroków

i Pisma. Z pierwszych liter hebrajskich określeń {Tora, Newiim, Ketuwim) powstał akronim

Tanak, który jest również tytułem angielskiego tłumaczenia Pisma świętego wydanego przez

Jewish Publication Society w 1988 roku.

Istnieje ponadto Tora ustna. Jest to interpretacja Tory biblijnej, która jak wierzą Żydzi, została

objawiona Mojżeszowi, a następnie była przekazywana ustnie, aż do czasu, gdy stopniowo

została spisana - już w erze chrześcijańskiej - w dziełach zwanych Misznąi Talmudem. Tora,

zarówno ta spisana (biblijna), jak i ustna (talmudyczna) jest uważana za aktualną i wiążącą

dla dominującego dzisiaj judaizmu rabinackiego.

W języku teologicznym zwrot „Prawo i Ewangelia" jest używany jako rodzaj skrótu na

określenie różnicy pomiędzy dwoma Testamentami. To rozróżnienie pomiędzy dwoma

pojęciami było szczególnie popularne w teologii protestanckiej, ale być może już się

przeżyło. Jest ono uproszczeniem, ponieważ określając w ten sposób całą Hebrajską Biblię

sugeruje, że jej głównym elementem jest prawo i związana z nim atmosfera legalizmu. Jeśli

nie ma dodatkowych wyjaśnień, termin „Tora"/„Prawo" jest używany przez nas na określenie

pierwszych pięciu ksiąg Biblii.

Trzeba jednak podkreślić, że termin „Tora" ma również inne znaczenia. Przede wszystkim

oznacza „nauczanie" lub „pouczenie", niezależnie od tego, czy pochodzi ono od Boga przez

Mojżesza, czy od rodzica (Prz 10, 1). W ten sposób instrukcje kul-tyczne, przepisy rytualne,

„statuty i nakazy" (por. Pwt 6,1) i wiele innych przepisów mogą być dla ułatwienia zebrane w

tzw. kodeksy, które współcześni bibliści znajdują w Torze, jak chociażby „Kodeks

Przymierza" (Wj 20, 22-23, 33). W innych tekstach termin ten określa całość stylu życia w

Izraelu, jak o tym świadczy Pwt 4, 8: „Któryż naród wielki ma prawa i nakazy tak spra-

wiedliwe, jak całe to Prawo". Podobnie prorok Jeremiasz (31, 31-33) mówi o nowym

przymierzu: Pan obdarzy swój naród prawem wyrytym w ich sercach.

Rozumienie Tory w Izraelu jest chyba najlepiej ukazane w Księdze Psalmów. Psalm pierwszy

mówi o „medytowaniu" (głośnym czytaniu, zagłębieniu się w tekście) Prawa dniem i nocą.

Psalm 19, 7-10 nawiązuje do doskonałości Prawa. Najdłuższy z psalmów (Ps 119), liczący

dwadzieścia dwie strofy, po osiem wersów w każdej, następujących po sobie zgodnie z

alfabetem hebrajskim (tak zwany psalm „akrostychiczny") w każdym wersie używa

synonimów na określenie Prawa, takich jak np. pouczenie czy rozporządzenie. Prawo jest

wychwalane jako radość, jako dające życie, jako cenniejsze od czegokolwiek innego. Dzięki

takiej modlitwie osiąga się prawdziwe szczęście oraz zachwyt, które zapewnia wierzącym

poznanie Boga (zob. np. 119,17.25.47 itd.). Jednym z najważniejszych momentów liturgii

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: