SPOSOBY WYWOŁYWANIA I UTRWALANIA GŁOSKI SZ

Ćwiczenia przygotowawcze, usprawniające język i wargi

·        Wysuwanie języka do przodu, unoszenie na górną wargę (język wąski, wydłużony, zęby widoczne)

·        Unoszenie języka za górne zęby (język wąski), cofanie go za wałek dziąsłowy

·        Kierowanie języka w kąciki ust (zęby widoczne)

·        Oblizywanie warg

·        Wysuwanie warg do przodu (zęby widoczne), rozchylanie warg, jak przy uśmiechu

Pokazujemy dziecku wzorowy układ języka i warg przy wymawianiu głoski sz. Następnie polecamy, aby zrobiło to samo, tzn. unieść język za górne zęby, zęby zewrzeć i wargi lekko wysunąć do przodu (tak jak przy wymawianiu głoski u). W takim dopiero układzie dziecko ma wymawiać sz.

Jeśli dziecko nie wyczuwa położenia języka należy dotknąć czubka języka
i miejsca za wałkiem dziąsłowym zimną metalową szpatułką lub trzonkiem zimnej łyżeczki.

Możemy również polecić dziecku przedłużać artykulację głoski cz. Innym sposobem wywołania prawidłowej artykulacji głoski sz jest stopniowe unoszenie czubka języka podczas przedłużonej artykulacji głoski s.

Utrwalanie głoski sz

·        Ćwiczenie głoski sz w izolacji

·        Łączenie głoski sz z samogłoskami (sz przedłużamy)

Szsza, szszo, szsze, szszu, szszy,

Szsza – fa, szsza – lik, szsza – tnia, szsza – bla, szsza – chy, szszo – fer, szszy – ba, szszy – ny, szszy – ja

·        Następny etap to sz w środku wyrazu (początkowo dzielimy wyrazy na sylaby)

Ka – sza, ka – szel, ma – szy – na, no – sze, ka – lo – sze, ko – szu – la, kie – szeń, wie – szak, pu – szek, gro – szek

·        Następnie sz na końcu wyrazu (przedłużamy sz)

Koszsz, kapeluszsz, myszsz, listonoszsz

·        Z kolei ćwiczymy w układach dwuwyrazowych i w zdaniach

Szary szalik                               nasza szatnia

Szerokie szelki                          koszyk gruszek

Na wieszaku wisi szalik.

W szatni stoją wieszaki.

W koszyku jest groszek.

Mama szyje koszulę.

·        Oddzielnych ćwiczeń wymaga głoska sz przed spółgłoskami; początkowo ją podwajamy

Szszkoła, szszkło, szszklanka, szszpital, szszpada, szszpak, szsznurek, szsznurowadło, szszmata

         W środku wyrazu głoskę sz  podwajamy i wyraz dzielimy na sylaby

My – szszka, puszsz – ka, bro – szszka, gru – szszka

Szkolna szatnia                                  wyszywana poduszka

Pluszowy kapelusz                             bursztynowa broszka

Puszka groszku                                   wasza szkoła

W szkole jest szatnia.

W szufladzie są szachy.

Nasza pani pisze na maszynie.

Urszula idzie do szkoły.

Podczas ćwiczeń należy zapewnić dziecku różne formy aktywności. Ćwicząc głoskę sz możemy polecić dziecku rysowanie szafy, wieszaka, koszyka, szkoły, szklanki itp. Ponadto dziecko może wycinać obrazki oraz lepić z plasteliny. W ten sposób można wykonać z dzieckiem całą tablicę i zestawy do ćwiczeń utrwalających.

Bibliografia:

1.     Demel G., Elementy logopedii, Warszawa 1987

2.     Skorek E. M., Oblicza wad wymowy, Warszawa 2001

3.     Chmielewska E., Zabawy logopedyczne i nie tylko, Kielce 1995

                                            Opracowanie: mgr Anna Tessmer

Nauczyciel Przedszkola Samorządowego Nr 32

                                                         w Gdyni