HARCERSKIE FORMY PRACY

Forma pracy to inaczej środek jakiego używamy, aby osiągnąć konkretny cel wychowawczy. Gdy mamy już temat naszej zbiórki, umiejscowiliśmy go w naszej harcerskiej rzeczywistości, możemy go przekazać na wiele sposobów. A zatem musimy dobrać do niego odpowiednie formy.

Przy doborze form pracy musimy pamiętać, że:
- Najpierw musimy znać cel wychowawczy, potem dobieramy do niego formę(nigdy zaś odwrotnie)
- Forma musi być zgodna z treścią tego, co chcemy przekazać. Na przykład jeśli chcemy nauczyć wyznaczania azymutu, to nie za pomocą gawędy czy listów, ale na grze terenowej itd.
- Forma musi być atrakcyjna dla harcerzy(dostosowana do ich wieku i zainteresowań)
- Najciekawszy zawsze będzie Twój własny pomysł, wymyślony przez Ciebie od początku do końca, lub udoskonalona(zmieniona) forma już wcześniej istniejąca.
- Formy dynamiczne powinny się przeplatać z formami statycznymi

Dobierając formy na zbiórkę, musimy także wziąć pod uwagę:
- Wiek harcerzy
- Staż harcerzy w drużynie, a tym samym ich rozwój harcerski i doświadczenie(tzn. dana forma może być atrakcyjna dla kogoś, kto jest drugi raz na zbiórce, natomiast "stary wyga" wynudzi się na niej śmiertelnie)
- Zainteresowania, hobby i wiedzę, jaka posiadają harcerze
- Ogólny poziom, jaki sobą reprezentują

To ty znasz najlepiej swoje dziewczyny i swoich chłopców, wiesz co będzie dla nich ciekawe i inspirujące, czym się zainteresują, a co nie zrobi na nich żadnego wrażenia.

Formy pracy dzielą się na kilka grup. Oto ich ogólna charakterystyka:

1. Formy terenowe
Nadają się do przeprowadzenia w plenerze, lepiej niż inne uczą błyskawicznego podejmowania decyzji, samodzielności działania, rozwijają spostrzegawczość, sprzyjają zdobywaniu wielu nowych umiejętności praktycznych, umożliwiają szeroki i bezpośredni kontakt ze środowiskiem, przyrodą, ludźmi. Pomagają kształtować aktywny stosunek harcerzy do środowiska.
Są to np.: zwiad, wycieczka, biwak, rajd, techniki harcerskie, harce, zlot, manewry, podchody, olimpiada, festyn.

2. Formy wydawnicze
Pomagają zachować i utrwalić to, co chcielibyśmy aby zostało na dłuższy czas w pamięci harcerzy.
Są to np.: czasopismo, komiks, śpiewnik, przewodnik, kronika

3. Formy audiowizulane
Istnieją różne możliwości korzystania z tej grupy form, jednak należą one do dość kosztownych. Twoi harcerze na pewno z przyjemnością obejrzą nakręcony przez siebie film, czy wysłuchają własnej audycji nagranej na kasecie.
Są to np.: film, fotografia, video, slajd, audycja, reportaż, wywiad

4. Formy zabawy intelektualnej-aktywność twórcza
Organizowanie, wykonywanie jak i sam udział wymaga od harcerza pewnego wysiłku intelektualnego. Wzięcie udziału w tych formach wymusza od uczestnika ujawnienia swoich wartości psychofizycznych i intelektualnych. Aktywność twórcza jest charakterystyczna dla każdego człowieka. Potrzeba tworzenia, systematycznie zaspokajana, rozwija się i stopniowo przekształca w ukierunkowane zainteresowania. Tworzenie jest wykorzystaniem posiadanych doświadczeń, przetworzeniem ich w nową jakość.
Są to np.: gry planszowe, konkurs, turniej, quiz, krzyżówka, sądy nad poglądami i wszelkie formy w których trzeba wykazać się, coś stworzyć(plastycznie, muzycznie itd.), w których wymagana jest wyobraźnia i nieszablonowość.

5. Formy operowania słowem
Zaliczamy do nich wszystkie formy, w których wykorzystywane jest posługiwanie się słowem mówionym. Przede wszystkim chodzi o umiejętne i precyzyjne formułowanie oraz wyrażanie myśli, poglądów, wrażeń i przeżyć.
Są to np.: gawęda, opowiadanie, montaż słowno-muzyczny, happening, inscenizacje i inne formy teatralne, kominek, wieczornica, wywiady, dyskusja, piosenki, pląsy.

6. Formy statyczne
Są to formy wymagające tylko zorganizowania i wykorzystania, bez potrzeby aktywnej prezentacji. Nie wymagają od harcerzy wysiłku fizycznego.
Są to np.: plakaty, miejsca pamięci, makiety, wystawy, plakietki, poczta harcerska, gazetka, apel, akademia.
 

ZASADY DOBORU FORM

Forma musi być zgodna z treścią, która chcesz przekazać.

Formy, które dobierasz, powinny być oryginalne.

Korzystaj również z nowych form, które przynosi rozwój techniki i nauki(np.: wykorzystaj video, komputer, internet).

Każda forma powinna mieć swoje tempo, unikaj dłużyzn.

Wybrana przez Ciebie forma powinna zapewniać przeplatanie się różnych elementów aktywności(np.: słuchanie i mówienie, oglądanie i pokazywanie). W miarę możliwości postaraj się, aby zawierała ona elementy statyczne i dynamiczne.

Wybrana forma powinna dać Ci możliwość stopniowania napięcia i wprowadzenia elementu kulminacyjnego zabawy.

W doborze form wykorzystaj inspirujące Cię wydarzenia. Mogą to być na przykład informacje przekazane przez mass media, literatura i poezja, kroniki, filmy, muzyka oraz własne obserwacje.

Wykorzystuj rekwizyty staraj się, aby wśród nich znalazły się rzeczy autentyczne(np. zdjęcia, nagrane wypowiedzi, wypożyczone stroje lub eksponaty) oraz elementy wykonane przez Ciebie(plansze, skrypty, listy itp.). Jeśli jest to potrzebne, do form dobierz odpowiedni podkład dźwiękowy i światło.

Jeśli chcesz zapoznać harcerzy z wiedzą specjalistyczną lub ciekawym tematem zapraszaj fachowców. Pamiętaj, aby zawsze powiedzieć, czego od nich oczekujesz oraz ustalić z nimi dokładnie temat i przebieg spotkania.

Dobierając formy np.: na zbiórki Rady Drużyny, pamiętaj, że powinny one:

Ukazać harcerzom możliwie dużo różnorodnych form
Być inspiracją dla zastępowych do pracy w ich zastępach
Łączyć zajęcia na świeżym powietrzu i w budynku.
 

Założenia

Każde   działanie   człowieka   charakteryzuje   się  treścią  i formą. Nie sposób wyobrazić sobie jednego elementu bez drugiego. Słyszeliście zapewne o „przewadze formy nad treścią”, ale nawet w takiej sytuacji treść jest obecna. Forma działania (harcerze mówią: forma pracy) to po prostu sposób, w jaki przekazujemy naszym harcerzom treści, realizujemy zamierzone cele.

              Każdy z nas mógłby na poczekaniu wziąć kartkę, długopis  i zapisać sporo papieru właśnie formami pracy. Mamy przecież: gawędy, piosenki, pląsy, gry terenowe, turnieje itd. Prawdziwa trudność kryje się natomiast we właściwym doborze form pracy. Odpowiednie  dopasowanie sposobu naszego  działania  do wieku i płci harcerzy, miejsca i pory roku, w jakiej się zbiórka odbywa, tematu zbiórki i jej celów jest niewątpliwie warunkiem koniecznym przeprowadzenia udanej zbiórki.

Zastanówmy się nad kryteriami doboru form pracy.

1.   Wiek harcerzy. Nie  należy  brać  pod  uwagę  jedynie  tego,  w której klasie są nasi harcerze, ale także (a może nawet przede wszystkim) poziom dojrzałości społecznej, emocjonalnej. Często zdarza się tak, że dzieci będące w tym samym wieku (np. w tej samej klasie) zasadniczo różnią się poziomem dojrzałości. Mówi się , że Krzyś zachowuje się jak dziecko, ale Ania jest naprawdę odpowiedzialna i dojrzała. Trudno znaleźć wszystkie przyczyny tych  różnic,  ale  na  pewno trzeba  sobie  z ich istnienia zdawać sprawę i brać je pod uwagę przy doborze form pracy. Wraz z wiekiem zmieniają się zainteresowania, potrzeby i możliwości psychofizyczne dziecka. Nieumiejętnie lub niedbale dobierając formy pracy możemy harcerzy zanudzić, zniechęcić,  przestraszyć  (zbyt  wysokimi  wymaganiami)  lub - z drugiej strony - rozśmieszyć dziecinadą, w którą proponujemy im   się  bawić.  Gdyby   były   to   jedyne  zagrożenia  płynące  z lekceważącego podejścia do form pracy ich znajomość nie byłaby aż tak niezbędna. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że chybiony wybór formy działania  może nawet stworzyć niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia dziecka.

2.   Płeć harcerzy. Każdy zdaje sobie sprawę z zasadniczych różnic w możliwościach fizycznych i zainteresowaniach, jakie występują pomiędzy dziewczętami a chłopcami. Komentowanie tego kryterium jest zatem zupełnie zbędne.

3.  Miejsce zbiórki. Absolutnie inne warunki stwarza sala lekcyjna, harcówka czy korytarz szkolny, a inne sala gimnastyczna. Planując zbiórkę trzeba wziąć pod uwagę nie tylko powierzchnię dostępnego pomieszczenia, ale także jego wyposażenie, oświetlenie, wysokość i wiele innych cech. O ile możliwe jest zorganizowanie pląsów w przystosowanej do tego harcówce, o tyle przeprowadzenie go np. w, udostępnionej przez zaprzyjaźnioną nauczycielkę biologii, pracowni biologicznej, w której roi się od oszklonych gablot i okazałych, delikatnych kwiatów jest, dyplomatycznie mówiąc, chybionym pomysłem. Z chwilą opuszczenia budynku szkoły diametralnie zwiększa nam się swoboda zastosowania form pracy. Można biegać i pląsać do woli, odradzałbym jednak przeprowadzenie gier planszowych czy zajęć technicznych. Jednocześnie trzeba sobie zdawać sprawę, że o ile las jest doskonałym miejscem na biwak, o tyle może niezręcznie jest przeprowadzać w nim, wymagających dużych, gładkich przestrzeni, rozgrywek w piłkę nożną. Nieszczęśliwym pomysłem jest także rozbicie biwaku na boisku szkolnym czy w parku. Z kolei miejsce zamieszkania (miasto, miasteczko) doskonale nadaje się do zorganizowania zwiadów, wycieczek czy rajdów.

4.  Funkcje fizyczne i psychiczne. Zwróćmy uwagę, że formy pracy  powodują  uaktywnienie  określonej   funkcji organizmu.  I  tak  niektóre   pobudzają   jedynie   myślenie,   inne   myślenie i manipulowanie, a jeszcze inne słuchanie czy poruszanie się. Każda forma pracy powoduje powstanie określonych procesów fizycznych i psychicznych. Chodzi o to, by aktywności harcerza towarzyszyły różne procesy, by w toku zajęć mieli oni możliwość pracować: głosem, słuchem, wzrokiem, by mieli możliwość myśleć, analizować, wykazywać się intelektualną inicjatywą, inwencją twórczą i sprawnością manualną, by mogli zwyczajnie się wyszumieć, wybiegać, tańczyć, śpiewać, jeździć rowerem i grać w piłkę.

5.  Cele zbiórki. Każdą formę pracy możemy przyporządkować jakiemuś konkretnemu celowi, jaki chcemy osiągnąć. Inną formę zastosujemy, chcąc harcerzom dostarczyć nowych wiadomości, doświadczeń i umiejętności, inne zamierzając rozwinąć ich zdolności manualne i artystyczne, jeszcze inne mając na celu ich rozwój fizyczny, wytrzymałość i sprawność. Zupełnie inne formy znajdą  się  też  na  zbiórce,  na    której    chcemy   wyzwolić   w harcerzach określone uczucia i emocje. Specyficzne formy posłużą nam do wywołania wzruszenia czy refleksji. Oczywiście większość form zapewnia realizację więcej niż jednego celu. Np. organizowanie zawodów w siatkówkę wpłynie na rozwój fizyczny, ale jednocześnie wyzwoli emocje, pogłębi poczucie solidarności grupowej i odpowiedzialności za tą grupę.

6.  Więzi w zespole. Różne formy pracy w różnym zakresie wywołują więzi między harcerzami. Formy polegające na współpracy, współdziałaniu, wymagające odpowiedzialności za grupę, zaufania i lojalności wydatnie wpływają na pogłębienie więzów w zespole. Jeśli np. drużyna jest młoda i nie miała okazji jeszcze się zżyć i dobrze poznać, wskazane jest preferowanie form wymagających współpracy, koleżeńskiej pomocy, odpowiedzialności i wymiany informacji. Inne potrzeby wykazuje dojrzały zespół. Można swobodnie sięgnąć po formy oparte na rywalizacji i współzawodnictwie. Konkurowanie jest bowiem źródłem pozytywnych emocji, motywuje do intensywniejszego, bardziej zaangażowanego działania, ale jednocześnie może sprzyjać (zwłaszcza w razie nieobiektywnej oceny) do powstawania nieporozumień i zawiści. W takiej sytuacji należy sięgnąć po formy współdziałania, czasowo rezygnując z rywalizacji. Ważna jest także integracja między środowiskami. W celu osiągnięcia tego rodzaju zamierzeń najlepiej zorganizować wspólny biwak czy wycieczkę.

7.  Samorządność. Drużynowemu powinno zależeć, aby tak dobierać formy pracy, by każdy harcerz miał okazję projektować (planować), podejmować decyzje, realizować zaplanowane działania i uzyskiwać nagrody (a szerzej ponosić konsekwencje). Należy tak organizować zajęcia, by grupa stanowiła jedność, ale także by widoczne były indywidualności.

8. Pory roku. To kryterium częściowo jest zbieżne z kryterium miejsca zbiórki. Każda pora roku (a właściwie każdy stan pogody) niesie ze sobą określone ograniczenia, a jednocześnie możliwości zastosowania form pracy. Mam stosunkowo bujną wyobraźnię, lecz mimo tego zabawa na śniegu (np. budowa igloo) w lipcu wykracza poza moje zdolności imaginacji. Nie wyobrażam sobie także turnieju w kometkę przy szalejącej wichurze czy zawodów pływackich na tydzień przed Nowym Rokiem.

FORMY  PRACY  I  ICH  DOBÓR

              Mamy następujące formy pracy, które można podzielić na sześć grup:

I.  Zajęcia terenowe.

1)              zwiad

2)              wycieczka

3)              biwak

4)              rajd

II.            Rywalizacja i współzawodnictwo.

1)  gry i ćwiczenia sportowe              5)  gry terenowe

2)  konkurs                                                    6)  bieg harcerski

3)  turniej                                                    7)  alarm

4)  gry świetlicowe

III.        Aktywność twórcza.

1)  zabawa                                                    7)  wystawa

2)  ognisko - kominek                            8)  audycja

3)  piosenki i pląsy                                      9)  akademia

4)  formy teatralne                                 10) zajęcia techniczne

5)  zwyczaje, obrzędy                       11) zajęcia plastyczne

6)  gazetka

IV.           Operowanie słowem.

1)  wykład - referat                            4)  gawęda

2)  dyskusja                                          5)  sesja

3)  spotkanie                                          6)  rada - komisja

V. Wychowanie przez pracę.

1)  służby - dyżury                            3)  czyny społeczne

2)            prace zarobkowe                            4)  prace produkcyjne

VI.           Imprezy masowe.

1)  zlot, złaz                                                        4)  pochód, manifestacja

2)  manewry                                                        5)  olimpiada sportowa

3)  raport, musztra, defilada

              Zamieszczona w niniejszej broszurze tabela pomoże Wam odpowiednio dobrać formy pracy. Na tablicy w „główce” znajdują się symbole cyfrowe odpowiadające poszczególnym formom pracy. Te symbole zgodne są z listą form podaną obok. Cyfry rzymskie ozn. grupę, a arabskie kolejną formę w danej grupie. Z boku znajdują się kryteria doboru form. Brakuje wśród nich dwóch: płci harcerzy oraz pory roku. Wydaje mi się jednak, że ich zagadnienie wyczerpałem we wcześniejszych częściach broszury.

Znaki „x” umieszczone w poszczególnych kratkach oznaczają, że dana forma spełnia te kryteria, na linii których znaki zostały postawione. Posługując się tablicą należy najpierw wybrać kryteria zgodne z zamierzeniami i celami, jakie chcemy osiągnąć, następnie wypisać wszystkie formy, które tym kryteriom odpowiadają, by wreszcie wyselekcjonować spośród nich najbardziej odpowiadające tematowi i treści planowanych zajęć. Wybór form przy pomocy tej tablicy jest niejako automatyczny, co nie oznacza, że ta technika zastąpi myślenie drużynowego. Pamiętajmy, że tablica jest tylko narzędziem pomocniczym, ostatecznie o doborze form decyduje zawsze drużynowy.

              Analizując tablicę zapewne dojdziecie do wniosku, że za pomocą niektórych form można realizować kilka z wymienionych w danej grupie kryteriów. Nasilenie ich nie jest jednak równomierne, w każdej jakieś kryterium dominuje. Stąd też drużynowy musi po uwzględnieniu konkretnych sytuacji i potrzeb dokonać pewnych korekt i poprawek w swoim wyborze.

Podział form na:

1. Zwiad

Sposób zdobywania informacji indywidualnie lub zespołowo, sposób poznawania świata oraz poszukiwanie zadań społecznie użytecznych, które harcerze mogą wykonać.
Rodzaje: obserwacja, wywiad, gra, ćwiczenie, wycieczka, zadanie międzyzbiórkowe, badanie dokumentów.
Walory:
* uczy samodzielności działania i podejmowania decyzji, rozwija spostrzegawczość, sprzyja pokonywaniu własnej nieśmiałości, uczy umiejętności nawiązywania kontaktów z rówieśnikami i ludźmi dorosłymi, - uruchamia funkcje psychiczne i fizyczne, takie jak: patrzenie, słuchanie, myślenie, ruch, - może wywoływać przeżycia emocjonalne pozytywne i negatywne,
* sprzyja powstawaniu więzi grupowych.

2. Wycieczka

Sposób zdobycia wiadomości, umiejętności, doświadczenia - przeżycie przygody, okazja do konfrontacji wiedzy i wyobrażeń z rzeczywistością.
Rodzaje: terenowe, krajoznawczo-przyrodnicze, wyprawy naukowo-badawcze, społeczne.
Walory:
* uczy samodzielności działania i zaradności życiowej, kształtuje poczucie odpowiedzialności,
* sprzyja samopoznawaniu harcerzy i poznaniu swoich kolegów w różnych sytuacjach życiowych,
* pomaga umacniać więzi w zespole wokół realizacji wspólnego celu.
3. Biwak
Stwarza nową sytuację życiową dla harcerzy, podczas której muszą sami zaspokoić swoje potrzeby bytowe, pokonując opór przyrody, doświadczając różnych trudności i przeszkód.
Rodzaje: uzależnione są od czasu trwania (jedno lub kilkudniowe), od celu (integrujący, namiastka obozu w ramach HAL) i inne.
Walory:
* uruchamia wszystkie zmysły harcerzy,
* dostarcza wartościowych emocji, np. satysfakcji zpokonania przeszkód, wykonania pracy,
* przekonuje, jaka jest zależność między umiejętnościami i wkładem pracy a uzyskanym efektem,
* uczy współpracy z innymi,
* służy lepszemu poznaniu się.
5. Rajd
Sposób sprawdzenia umiejętności, postaw i zachowań harcerzy; łączy walory wychowawcze wycieczki, biwaku, zawodów i zlotu.
Rodzaje: pieszy, rowerowy, motorowy, konny, spływ, żeglarski lub kajakowy.
Walory:
* jest okazją do zdobycia w sposób naturalny wiedzy o środowisku przyrodniczym i społecznym,
* stwarza wiele przeszkód, które trzeba umieć pokonać,
* dostarcza bardzo dużo silnych, najczęściej pozytywnych, przeżyć,
* uczy właściwie wykorzystywać określone środki techniczne (rower, łódź, kajak),
* jest okazją do zweryfikowania samego siebie, swoich możliwości, charakteru,
* sprzyja poznawaniu swoich rówieśników w różnych sytuacjach życiowych;
* sprzyja konsolidacji grup, wymianie doświadczeń różnych grup, naśladownictwu i identyfikacji.
5. Gra terenowa
Sposób zdobycia lub sprawdzenia różnych umiejętności harcerzy podczas współzawodnictwa indywidualnego i zespołowego, okazja poznania okolicy, przyrody.
Rodzaje gier terenowych: kilkugodzinne, całodniowe, dzienne, nocne, proste, rozbudowane.
Walory:
* uruchamia wszystkie zmysły harcerzy,
* dostarcza przeżyć emocjonalnych związanych z rywalizacją, pokonywaniem różnych przeszkód, wykazaniem się odwagą, zaradnością, sprawnością itd.,
* sprzyja rywalizacji między zespołami i umacnianiu więzi wewnątrz tych zespołów,
* umożliwia harcerzom odgrywanie różnych ról (wykonawcy, dowódcy), a tym samym sprawdzenie swoich umiejętności oraz porównywanie ich z umiejętnościami rówieśników.
6. Bieg harcerski
Sposób rozwijania określonych umiejętności harcerskich i zaradności w terenie, a także sposób sprawdzenia wiadomości i umiejętności niezbędnych do zdobycia kolejnych stopni lub sprawności harcerskich.
Rodzaje biegów: sprawdzający (wiedzę i umiejętności), kształtujący, sprawnościowy.
Walory:
* sprawdzian umiejętności i zaradności,
* kształtowanie umiejętności współdziałania członków patrolu uczestniczącego w biegu i współzawodnictwa między patrolami,
* doskonałe widowisko i forma propagandy.
7. Gry i ćwiczenia sportowe
Sposób zaspokajania potrzeby ruchu, podwyższania poziomu sprawności fizycznej, sposób kształtowania
charakteru za pośrednictwem współzawodnictwa jednostek i zastępów.
Rodzaje gier i ćwiczeń sportowych: gry sportowe zespołowe, indywidualne, ćwiczenia sportowe, gry ruchowe, zabawy ruchowe.
Walory:
* sprzyjają rozwojowi fizycznemu,
* kształtują różnorodne cechy charakteru,
* są możliwe do przeprowadzenia w każdych warunkach i 0 każdej porze roku,
* są łatwe do przeprowadzenia, nie wymagają wielu przyborów i urządzeń,
* sprzyjają uczeniu się różnych ról, ocenianiu innych, przestrzeganiu zasad obowiązujących w zabawie sportowej.
8. Zabawa
Sposób aktywnego wypoczynku, służącego rozładowaniu różnych, także negatywnych, napięć psychicznych.
Rodzaje zabaw: okolicznościowe tematyczne: dla siebie, dla siebie i innych, dla innych.
Walory:
* wyzwala reakcje spontaniczne, mniej kontrolowane,
* zaspokaja potrzebę przebywania w towarzystwie przyjaciół,
* dostarcza pozytywnych przeżyć emocjonalnych.
Uwaga! Zabawa powinna mieć charakter całkowicie swobodny, spontaniczny, nieskrępowany, dlatego nie należy przesadzać z "zagospodarowaniem" programowym zabawy.

9. Konkurs
Możliwość indywidualnej lub zespołowej rywalizacji w różnych dziedzinach wiedzy i umiejętności dostarcza motywacji do doskonalenia się.
Rodzaje konkursów: konkurs wiedzy - quiz, umiejętności, twórczości, sprawdzian kombinowany.
Walory.
* uczy radości z osiągniętego sukcesu i godzenia się z porażką,
* hartuje i przygotowuje do poważniejszych zadań życiowych,
* wyzwala pozytywne emocje (nagroda).
10. Turniej
Forma wieloetapowego współzawodnictwa indywidualnego lub zespołowego w zakresie wiedzy i umiejętności.
Rodzaje turniejów, podobnie jak w konkursach: turniej zastępów , drużyn.
Walory:
* jest szansą indywidualnej weryfikacji swoich wiadomości i umiejętności, sprawdzianem samego siebie w stosunku do innych,
* uczy szacunku do przeciwnika,
* jest próbą odporności psychicznej dla uczestników i zespołów;
* jest sposobem na dostrzeżenie najlepszych,
* sprzyja integracji członków zespołu, zwłaszcza w razie zwycięstwa,
* daje szansę rozwojowi zainteresowań.

11. Gry świetlicowe
Forma aktywnego wypoczynku dostarczająca satysfakcji i radości, oparta na współzawodnictwie indywidualnym w czasie konfrontacji możliwości zawodników.
Rodzaje gier. na planszy, losowe, puzzle.
Walory:
* rozwijają wiele pożytecznych cech, takich jak: spostrzegawczość, pamięć wzrokowa, refleks, wyobraźnia, słuch, zręczność, gotowość pamięci, myślenie,
* są sposobem zbadania zasobu wiedzy w różnych dziedzinach,
* łączą rozrywkę z pożyteczną nauką.
12. Olimpiada sportowa
Odświętna forma zawodów sportowych w różnych konkurencjach, wzbogacona 0 uroczystą oprawę (parada sportowców, dekoracje miejsca zawodów, wręczanie medali).
Walory:
* umożliwia harcerzom odgrywanie różnych ról (kibiców, zawodników, pomocy technicznej, dekoratorów, sędziów, sprawozdawców itd.),
* wyzwala silne emocje wśród widowni,
* jest silnym bodźcem motywującym do indywidualnego uprawiania wybranej dyscypliny sportu, do treningów i ćwiczeń.
13. Audycja
...