15. EWOLUCJA PLACU ŚW. MARKA W WENECJI
Historia Placu zaczyna się w IX wieku i wiąże się z budową pierwszej bazyliki św. Marka(wtedy był to jeszcze kościół). W tym czasie plac ograniczał się do niewielkiego obszaru znajdującego się w bezpośrednim sąsiedztwie bazyliki, miał dużo mniejszą powierzchnie niż w czasach dzisiejszych. Przez jego teren przepływał jeden z kanałów weneckich, dzieląc go na dwie części, z których jedną zajmował sad klasztoru św. Zachariasza. Pod koniec XII wieku plac został powiększony do obecnych rozmiarów, zasypując kanał ograniczający wnętrze. Przesunięto zachodnią granice placu. W 1063 przekształcono kościół św. Marka w bazylikę. Od tego momentu bazylika jeszcze długo była przebudowywana, jak również pracowano nad udoskonaleniem wnętrza. Większość budowli znajdujących się wokół placu została zbudowana w XVI wieku. Nawierzchnie zmieniono w pierwszych latach XVIII wieku., Plac św. Marka połączony jest z Piazzettą San Marco. Ograniczają je budynki pałacu Dożów (budowa i przebudowy od 814) i bazyliki św. Marka. Na wprost bazyliki znajduje się klasycystyczny budynek skrzydła Napoleona (Ala Napoleonica). Budynek łączy ze sobą budynki Starej i Nowej Prokuracji (Stare Prokuracje dawniej dwukondygnacyjne; na parterze znajdował się portyk, który z czasem miał otoczyć cały plac, później została nadbudowana trzecia kondygnacja-wyrównując wysokość z wierzą zegarową Nową dobudowano w latach 1581-99). Napoleon Bonaparte był zachwycony architekturą placu św. Marka. Polecił wybudować skrzydło zamykające zabudowę placu. W 1539 Jacopo Sansovino pokierował przebudową placu wznosząc Bibliotekę, tworzącą zachodnią ścianę Piazzettę Do budynku Starej Prokuracji przylega wieża zegarowa (Torre dell'Orologio) a przy Nowej Prokuracji góruje dzwonnica św. Marka Campanile. Na przedłużeniu placu za wieżą zegarową, obok bazyliki św. Marka znajduje się Piazzetta dei Leonici - placyk, przy którym usytuowany jest budynek kurii biskupiej
16. PIERWSZE REALIZACJE NOWOŻYTNE WE FRANCJI
Charleville- powstałe w 1610 roku;architekt- Metzew; bardzo charakterystyczny układ osiowy, plan regularny, plac otwarty na rzekę, zaspół budynków mieszkalnych jednolitych o charakterze pałacowym, mnogość placów, place otwarte i otwarte przestrzenie.
Richelieu- powstałe w 1631 roku; architekt- Leinercier. Kardynał wybudował swój pałac a następnie całe miasto; plac główny (reprezentacyjny ale nie znajduje się w centrum, nie jest placem handlowym), osiowość, regularność wynikająca ze sztuki ogrodowej. Małe miasto na planie prostokąta, obłożone wałami, z fosą. Główna oś Rue Grand wzdłuż dłuższego boku prostokąta przechodzi przez dwa place – rynek i plac dla kleru. Przy rynku jest kościół i hala targowa ze sklepami. Główna oś prowadzi do pałacu kardynała
29. pytanie szczegółowe
Pytanie jest dziwnie sformułowane, miasto "kolonialne" jest wziete w cudzyslow, nie wiadomo czy specjalnie - termin ten moze dotyczyc jakiegos zjawiska urbanistycznego, lub po prostu oznacza miasta zakladane w koloniach poza Europa.
Myślę, że ktoś kto regularnie chodził na wykłady będzie lepiej wiedział o co chodzi, w każdym razie w kserówkach tego nie ma.
A miasta typowo kolonialne to np. Boston, Port Royal, Quebec, Bombaj, Kalkuta, Dżakarta, Meksyk, Kingston.
Gdyby ktoś chciał trochę pomyszkować w tym kontekście, to zapraszam tutaj:
http://books.google.pl/books?id=reZ1em9nVbIC&dq=colonial+cities&printsec=frontcover&source=bl&ots=rs2fazfkSH&sig=IONLwXTD8oEjxzh4dKr8iGoROFA&hl=pl&ei=XLxQS9nOO82gsQbT8OnYCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CBQQ6AEwAg#
Myślę jednak, że nie o to chodzi w tym pytaniu, przepraszam za mało satysfakcjonujące opracowanie, jeśli macie jakieś pomysły co do niego, dajcie mi znać, a je opracuję.
32. pytanie przekrojowe
Starożytność
Trzeba powiedzieć o tym, że miasta spontaniczne zaczęły powstawać w starożytności. Miejsce lokacji miasta zależało od warunków geograficznych, np. na wyspach, dla lepszej obrony i w miejscach sprzyjających rolnictwu. Proces zagładania miast greckich przebiegał zgodnie z potrzebami ludności i początkowo nie był podporządkowany ogólnemu planowi kolonizacji. Jedyna planowość miast przejawiała się w dostosowywaniu miast do terenu i ekspozycji miejsc kultu (świątynie były zawsze dobrze widoczne, majestatyczne, zazwyczaj na wzgórzu - Akropol, Pireus). Ostatecznie jednak zaczęło się pojawiać osadnictwo spójne i konsekwentne. Chcąc rozwiązać problem przeludnienia, zakłądano kolonie na obszarze całego Morza Śródziemnego, np. Selinunt autorstwa Hemokratesa z Syrakuz. Założenia te były planowe, występował szachownicowy układ ulic (wynikający z usytuowania świątyni wschó-zachód) i kwartał mieszkaniowy. Inne planowe założenie to np. Paestum. Nieco później, w okresie późnoklasycznym powstały miasta planowe takie jak Milet, Pireus i Priene, oparte na systemie hippodamejskim. Miasta te często zachowywały swój planowy charakter pomimo utrudnień terenowych (Priene). Po podbojach Aleksandra Wielkiego (okres hellenistyczny) miasta uzyskały jeszcze bardziej planowy charakter (na potrzeby komunikacji i handlu), dopracowano siatkę ulic, zakłądano place. Rozwijały się także miasta na planach rzymskiego castrum, kt óre miało wyjątkowo regularny i planowy charrakter.
Co sie działo sie w średniowieczu
Rzym został zdobyty przez plemiona barbarzyńskie z północy, ludzi wielkich, brudnych i cuchnących. Dlatego też szerzyłą się spontaniczność budowy miast, czesto wokół rzymskich pozostałożci. Osady rozwijały się chaotycznie przy traktach handlowych i w rozlewiskach rzek.
Jednak wśród tej hołoty znajdowali się ludzie którzy myli się każdego roku i reprezentowali wysoko usytuowane wówczas stany duchowieństwa i arystokracji. Dlatego też wspomniany "bałagan" urbanistyczny skupiał się zawsze wokół planowo zlokalizowanych klasztorów i zamków, np. Saint-Denis.
Podobnie jak w starożytności, układy spontaniczne podporządkowywano terenowi (np. Mont Saint Michelle, Carcassone).
Pierwsze założenia planowe wywodziły się ze struktur duchowieństwa - były to miasta kolegiackie i utwory klasztorne (np. Sankt Gallen). Większość tego typu projektów nie została jednak zrealizowana. Regularne układy planowe pojawiają się dopiero w XIII wieku (np. Cyrkulady, Bastides.
Tchnienie nowożytności
W nowożytności niektóre miasta wciąż rozwijają się spontanicznie, np. Moskwa (tam zazwyczaj większość spraw rozwiązuje się bez planu).
Powstały jednak liczne planowo rozwiązane place, na przykład we Florencji. Planowość miast idealnych renesansu i baroku byłą zgodna z ideami Witruwiusza (Palmanova, Karlsruhe). Założenia opierały się na symetrii, nawet bastiony były elementami kompozycji miast. Ulice rozwiązywano szachownicowo lub promieniście. W oświeceniu powstało zaś pojęcie generalnego planu przebudowy miasta, np. Paryża. Szczegółowy opis miast takich jak Moskwa i Petersburg jest w kserówkach, ale myślę, że pytanie to nie wymaga tego stopnia opracowania.
MIASTO IDEALNE RENESANSU WŁOSKIEGO – TEORIA A PRAKTYKA
Od końca XV wieku rozpoczęto prace nad poszukiwaniem nowych układów przestrzennych zabudowy miast. W XV i XVI wieku powstaje wiele planów miast idealnych. Miasta idealne w znacznej większości rozwiązywane były jako układy centralne z ulicami promieniście zbiegającymi się na głównym placu. Obrys zewnętrzny terenów zabudowanych stanowią wieloboki lub koła. W renesansie niemal wszyscy projektanci byli teoretykami, którzy tworzyli najczęściej opierając się o traktat Witruwiusza „O architekturze”. Do realizacji miast idealnych dochodziło bardzo rzadko, ponieważ włoskie miasta skoncentrowane były przede wszystkim na prowadzeniu wewnętrznych reform i przekształceń. Należy również powiedzieć o wielkiej wadzie miasta idealnego: projektując i tworząc miasto idealne nie jest możliwy późniejszy rozwój aglomeracji, ponieważ miasto przestanie być „idealne” przez rozrost, reformy, które chciałoby się wprowadzić. Renesansowe miasto projektowano na planie idealnie symetrycznym, który nie ma wiele wspólnego ze strukturą kształtowaną przez bieżące potrzeby miejskiego życia. Wszystkie budynki mają klasyczne elementy: arkady oraz kolumnady.
(Projekt idealnego miasta Leonarda da Vinci – stworzony w 1487r. Pomysł wynikał ze skłonności artysty do utopijnych projektów. W swoim zamyśle dążył do połączenia wymagań praktycznych i estetycznych. Miasto miało być przestronne, o geometrycznych i futurystycznych kształtach. W założeniu miały się tam znajdować liczne place, loggie, tunele i kanały. Notatki Leonarda ukazują jego 2 poziomy: pełniący funkcje estetyczno-społeczne górny poziom dla pieszych i dolny z bezpośrednim dostępem do sieci kanałów, przeznaczonych do transportu towarów i zwierząt, na magazyny, handel i mieszkania ludzi z niższych klas społecznych.)
W roku 1593 rozpoczęła się realizacja pierwszego włoskiego miasta o renesansowym planie – Palmanova. Plan miasta: od sześciokątnego placu w centrum wychodzą symetrycznie (gwieździście) ulice. Miasto otaczają obwałowania tworzące wielokątną gwiazdę. Całość przypomina płatek śniegu. Palmanova była twierdzą, która miała stanowić ochronę Wenecji przed Turkami. Wbrew oczekiwaniom Wenecjan, miasto-twierdza nie zaludniło się wystarczająco szybko, ogłosili oni w 1622r., że przestępcom kryminalnym, którzy tam się osiedlą darowana będzie kara więzienia oraz dostaną działkę w mieście.
Valetta – położone na Malcie. Przykład monumentalnego założenia barokowego (dopiero w baroku dochodzi do realizacji renesansowych projektów) w trudnych warunkach topograficznych. Projekt miasta stworzył uczeń Michała Anioła, Francesco Laparelli. Układ ulic został oparty na planie hippodamejskim, tzn. że ulice przecinają się ze sobą pod kątem prostym. Całe miasto zostało otoczone szeregiem umocnień, oraz dodatkowo od strony lądu fosą. Ze względu na wysokie koszty i brak czasu (obawiano się ponownego ataku Turków) nie wyrównano różnic wysokości poszczególnych części półwyspu, w związku z czym część ulic została zastąpiona schodami (miały one jednak niskie i długie stopnie). W 1980 Valletta została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
La Valetta->
Cechy idealnego miasta (TEORIA):
1. Przemyślany i funkcjonalny jednolity plan
2. Symetryczny, regularny plan (idee Witruwiusza)
3. Położenie na równinie, przy rzece, porcie, szlaku komunikacyjnym i handlowym
4. Każda grupa ludzi ma swoje miejsce
5. Funkcjonalny układ ulic (szachownicowy lub promienisty), dobrze zorganizowana komunikacja
6. Bastiony obronne, zabezpieczenie przeciw najeźdźcami
7. Kontrola przez władcę
(to wszystko moje przemyślenia, więc proszę nie krzyczeć :P):
PRAKTYKA: dlaczego miasta idealne tak rzadko powstawały?
1. Przemyślany i funkcjonalny jednolity plan – do czasu, ponieważ miasto budowane jest jakby „tylko na teraz” – nie ma możliwości rozrostu miasta – utraciłoby to wtedy swoją jednolitość
2. Symetryczny, regularny plan – nie jest to możliwe, potrzeby funkcjonalnego rozplanowania miasta są najważniejsze (np. potrzeba postawienia ulicy ze względów praktycznych w miejscu, które nijak ma się do symetryczności)
3. Każda grupa ludzi ma swoje miejsce – ludzie zawsze będą się mieszać i wraz z rozwojem społeczeństwa granice między ludźmi nie będą aż tak widoczne + czy zdrowe jest dla społeczeństwa jeżeli grupy będą żyć oddzielnie?
4. Odciążenie miasta w przypadku wzrostu liczy mieszkańców jest niemożliwe! (rozbudowa umocnień wolniejsza niż przyrost)
ROLA WERSALU W ROZWOJU URBANISTYKI XVII-XVIII
Wersal -ogromna rezydencja zbudowana przez Ludwika XIV na miejscu pałacyku mysliwskiego Ludwika XIII ,budowana od 1664. W kompozycji przestrzennej przejawiają sie zasady klasycznej urbanistyki francuskiej spotykanej w Paryżu ,za sprawą tych samych architektów i ogrodników jak :LE Vau ,Jules Hardouin -Monsart ,Le Notre
Plan cechuje upodobanie do regularności ,tworzenia długich skrzyżowanych lub zbiegających sie koncentrycznie osi,formowana ciagów urozmaiconych wnętrz otoczonych budynkami albo zielenią,szerokie stosowanie wody (kanałów , fontann ,basenow )
Krztałtujący park łatwiej można było zastosowac nowe rozwiązania niż operując budynkami ,ale rozwiazanie zastosowane w Wersalu pobudzały wyobraźnie tworców działajacych w Paryżu.Po przeniesieniu stolicy do Wersalu(1682) wtedy to ministerstwa i arystokracje ulokowano przy głównych arteriach zbiegajacych sie na Placu Broni. Miejsce dla pozostałej ludnosści wytyczono na północ od wachlarza 3 alei z kwadratowym rynkiem o skośnych narożach. Za czasow Ludwika XV zaprojektowano nową dzielnice usytuowaną na południe od najkrotszej z 3 alei prowadzacych do Wersalu = otrzymałao plan regularny ,wzniesiono katedre ,co podniosło jej prestiż .
Tereny miedzy Wersalem a Paryżem =miasto -las zamieszkane przez uprzywilejowane klasy społeczne powstałe spontanicznie.
Le Notre w Wersąlu podporzadkował wiele różnorodnych elementów jednej zasadniczej koncepcji opierając sie na znajomosci zasad optyki stworzył koncepcje niekonczących sie perspektyw , co stanie sie ideałem epoki absolutyzmu .Idealne dązenia epoki wyrazone w sztuce ogrodowej sprzyjały przenoszeniu obciążonych zasad szczegolnie do kompozycji urbanistycznej .
Wpływ kompozycji ogrodowych w XVIII w jest widoczny w sposobie kształtowania mniejszych zespołów architektonicznych . Za wzor najczęsciej słuzyły poszczegolne elementy wielkich kompozycji ogrodowych .Adaptacja doswiadczen ogrodowych dotyczyła rowniez rozwiazan funkcjonalych .Wielka sieć przesiek alei i placów łączących Wersal z innymi rezydencjami to system drog przeznaczonych w dużej mierze na potrzeby ruchu kołowego .Wyprobowana zasada gwiazdzistego planu jako węzła komunikacyjnego mogła zostac przejeta do kompozycji urbanistycznych .Wzor komunikacji kołowej i pieszej sa bodźcem do rozwiazania planow i arterri komunikacyjnych za pomoca elemenrtow ogrodowych .
J.H Monsart budując plac des VICTOIRES oparł sie na zasadzie kolumnady ,wykonanej wczesniej w parku Wersalskim .
Rowniez inne place jak np :Paryski du Trone ukształtowały jedynie ze szpalerów drzew ,czy plac krolewski w Lyonie (zielen zamykała dwie jego pierzeje i podporządkowała układ trzeciej pierzei) wywodząsie z kompozycji ogrodowych
ROLA RZEŹBY W KSZTAŁTOWANIU PRZESTRZENI PLACU MIEJSKIEGO:
;kształtowanie osi placu lub założenia
:miejsce przecięcia osi planu miasta
:centrum perspektywy planu
Plac Siguorii we Florencji
-liczne usytuowania rzeźb stanowiących ozdobe placu
-w średniowieczu symbole :
*lwy(1319)-niezależność komuny miejskiej
* Judyta Donatella (1494)- wygnanie Medyceuczy
*Dawid przy wejściu do pałacu
*Perseusz pod arkadą loggi
*Neptun w fontannie
Plac św Marka w Wenecji
-regularne zarysy i wielkie rozmiary placu
-przy wejściu na plac można zobaczyć dwie kolumny (z rzeźbami św.Teodory i Lwa sw.Marka ) stają sie jakby bramą
*z tradycji rzymskiej rzeźby na kolumnach miały większe znaczenie
* widocznie z dala symbolizowały łąd i porządek
(umiejscowienie między Pałacem Dorów a Dzwonnicą )
*symboliczne wykorzystanie spoliów w elewacjach
Plac na Kapitolu w Rzymie
-dążąc do uzyskania regularności Michał Anioł utworzył trzy elewacje tworząc wnętrze poszerzające się w kierunku Pałacu Senatorów
*początkowo widać tylko rzeźby ustawione na skraju placu i boczne elewacje
-rzeźba Marka Aureliusza stojąca w cenrtum na posadzce wzoru elipsy , przez co pomnik zyskuje szerszą podstawę
Piazza Obliqua
-rzeźby w kolumnadzie podkreślają jednorodny rytm elewacji
53.Miasta w konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego UNESCO
(to tak ogolenie o UNESCO i kryteriach wybierania miast, jeśli chcecie konkretne przykłady to zajrzyjcie na strone http://whc.unesco.org/en/list/ , http://www.unesco.pl/kultura/dziedzictwo-kulturowe/swiatowe-dziedzictwo/polskie-obiekty/ , http://cudaswiata.pl/lista_swiatowego_dziedzictwa_unesco/ )
Lista Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości jest to lista obiektów objętych szczególną ochroną międzynarodowej organizacji UNESCO, filii ONZ, ze względu na ich unikatową wartość kulturową bądź przyrodniczą dla ludzkości. W sprawie wpisania danego obiektu na listę decyduje Komitet Światowego Dziedzictwa w trakcie corocznej sesji, począwszy od 1977 roku. Nominacje zgłaszane są przez poszczególne kraje.
Miejsca wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa stanowią wspólne dobro ludzkości. Wyróżnia je „najwyższa powszechna wartość” uznana w rozumieniu Konwencji UNESCO z 1972 r. dotyczącej Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego.
Światowe Dziedzictwo ma przedstawiać różnorodność kulturalną i bogactwo natury wszystkich regionów świata. Szczególna opieka, jaką miejscom zaliczonym w poczet Światowego Dziedzictwa mają zapewnić Państwa - Strony Konwencji ma je chronić przez zniszczeniem i pozwolić na zachowanie ich w możliwie niezmienionej postaci dla przyszłych pokoleń. Konwencja jest umową międzynarodową określającą obowiązki Państw-Stron i instrumentem współpracy międzynarodowej.
Warunkiem wpisu zabytku na Listę Światowego Dziedzictwa jest spełnienie jednego lub kilku kryteriów stanowiących o jego wyjątkowości w skali światowej. Miejsca zaliczone w poczet Światowego Dziedzictwa muszą odpowiadać wymogom autentyczności i integralności, określonym w "Wytycznych operacyjnych" (Operational Guidelines) do Konwencji UNESCO. W 2002 roku Komitet Światowego Dziedzictwa przyjął nowe reguły tworzenia Listy.
Obecnie na Liście Światowego Dziedzictwa znajduje się 890 miejsc w 148 krajach: 689 obiektów kulturalnych, 176 naturalne i 25 o charakterze mieszanym kulturalno-przyrodniczym. Na Listę Dziedzictwa Zagrożonego wpisanych jest 30 miejsc.
OBIEKTY KULTURALNE
W myśl Art. 1 Konwencji Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego za dziedzictwo kulturalne uważa się:
zabytki: dzieła architektury, dzieła monumentalnej rzeźby i malarstwa, elementy i budowle o charakterze archeologicznym, napisy, jaskinie i zgrupowania tych elementów mające wyjątkową, powszechną wartość z punktu widzenia historii, sztuki lub nauki;
zespoły: budowli oddzielnych lub łącznych, które ze względu na swoją architekturę, jednolitość lub zespolenie z krajobrazem mają wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia historii;
miejsca zabytkowe: dzieła człowieka lub wspólne dzieła człowieka i przyrody, jak również strefy, a także stanowiska archeologiczne mające wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia historycznego, estetycznego, etnograficznego lub antropologicznego.
Warunkiem wpisu miejsca o charakterze kulturowym na Listę Światowego Dziedzictwa jest uznanie wyjątkowej wartości uniwersalnej w oparciu o co najmniej jedno spośród pięciu przedstawionych poniżej kryteriów, przy czym kryterium VI może być stosowane jedynie jako kryterium uzupełniające.
Obiekty powinny:
I. stanowić wybitne osiągnięcie twórczego geniuszu człowieka;
II. ilustrować znaczące oddziaływanie wartości w danej epoce lub w ramach danego kręgu kulturowego, w zakresie rozwoju architektury lub techniki, zabytkowej sztuki, planowania przestrzennego miast lub kształtowania krajobrazu;
III. wnosić unikalne lub co najmniej wyjątkowe świadectwo tradycji kulturowej bądź cywilizacji, żywej lub umarłej;
IV. stanowić wybitny przykład rodzaju budowli bądź zespołu architektonicznego lub technicznego, który ilustruje znaczący etap w historii ludzkości;
V. stanowić wybitny przykład tradycyjnego sposobu osiedlania się lub zagospodarowania terenu, reprezentatywny dla danej kultury (lub kultur), zwłaszcza w przypadku, kiedy miejsce narażone jest na wpływ nieodwracalnych zmian;
VI. łączyć się w sposób bezpośredni lub namacalny z wydarzeniami lub tradycjami żywymi, z ideami, wierzeniami, z dziełami artystycznymi lub literackimi mającymi szczególne powszechne znaczenie. Komitet uważa, że to kryterium może uzasadniać wpisanie obiektu na Listę tylko w wyjątkowych okolicznościach i w połączeniu z innymi kryteriami kulturalnymi lub naturalnymi.
Podstawowymi wymogami, które musi spełniać każdy obiekt kulturalny, jest AUTENTYCZNOŚĆ I INTEGRALNOŚĆ. Ze względu na trudności z pojęciem autentyczności, przyjęto, że powinno odnosić się do projektu, materiałów, fachowości wykonania i otoczenia, a w przypadku krajobrazów kulturowych, do ich cech charakterystycznych i elementów składowych. Wyjątkowo może być akceptowana rekonstrukcja, jeśli została dokonana na podstawie pełnej, szczegółowej dokumentacji oryginału i nie miała charakteru koniunkturalnego.
W momencie wpisu podstawowe znaczenie ma zagwarantowanie właściwej ochrony i zarządzania obiektem. Chodzi nie tylko o istniejące przepisy prawne obowiązujące na różnych szczeblach administracji, ale również o dokładne określenie mechanizmów zapewniających należytą opiekę nad zabytkiem. Każdy obiekt kulturalny powinien mieć plan zarządzania.
MIASTA
W odniesieniu do zespołów miejskich Komitet Światowego Dziedzictwa przyjął szczegółowe w...
donicad