04.05.2005 – Wykład 11
TEMAT: Tkanka łączna właściwa.
Składa się z bezkomórkowej istoty podstawowej oraz z komórek. Wśród wielu rodzajów tkanki łącznej wszystkie maja dwie cechy wspólne:
· Zawsze występuje istota podstawowa
· Zawsze występuje śródnarządowo albo między narządami i jest otoczona błoną nabłonkową (wyjątek to tkanka kostna i chrzęstna szkieletu)
Tkanka łączna tworzy właściwe środowisko wewnętrzne organizmu. Najbardziej rozpowszechniona jest tkanka łączna właściwa. Podział na ćwiczeniach.
Istota podstawowa występuje w stanie zolu (plazma krwi i chłonki) lub żelu (istota podstawowa tkanki łącznej włóknistej, chondromukoid i osseomukoid). Wyróżniamy włókna: kolagenowe, elastyczne, siateczkowate, oksytalanowe, elauninowe – omówione na ćwiczeniach. Tworzą te włókna takie białka jak kolagen, fibrylina, elastyna i fibronektyna. Komórki występujące w istocie podstawowej mogą być omnipotentne (zdolne do wszechkierunkowej specjalizacji), pluripotentne (zdolne do wielokomórkowej specjalizacji) oraz wyspecjalizowane jednokierunkowo.
Substancja międzykomórkowa:
Na nią składa się bezpostaciowa istota podstawowa oraz część upostaciowiona – włókna. Istota podstawowa to półpłynna substancja w stanie żelu biorąca udział w gospodarce wodnej i transporcie substancji odżywczych. Zbudowana jest z różnorodnych cząsteczek białkowo-cukrowych, z wody związanej z nimi i z wody niezwiązanej. Występują tutaj przede wszystkim glikozaminoglikany oraz proteoglikany.
GLIKOZAMINOGLIKANY – związki zbudowane z powtarzających się disacharydów w postaci nierozgałęzionego łańcucha. Są one silnie hydrofilne (nie mają także możliwości fałdowania się) w związku z czym wiążą cząsteczki wody i dodatnie jony przez co nadają tkance sprężystość. Łącząc się kowalencyjnie z białkami tworzą proteoglikany. Większość zawiera w cząsteczce disacharydu kwas uronowy i heksozaminę. Do najważniejszych glikozamin występujących w tkance łącznej należą:
· Kwas hialuronowy – w tkance łącznej, skórze i mazi stawowej
· Siarczan chondroityny A – w tkance chrzęstnej, skórze, tętnicach i rogówce
· Siarczan chondroityny C – w tkance chrzestnej, skórze, tętnicach i rogówce
· Siarczan chondroityny E – w tkance chrzestnej, skórze, tętnicach i rogówce
· Siarczan chondroityny B – w skórze, sercu i naczyniach
· Siarczan keratanu – w tkance chrzęstnej i rogówce
PROTEOGLIKANY – związki białkowo-cukrowe, powstają z połączenia cząsteczki glikozaminoglikanu z cząsteczką białka. Część cukrową stanowią tu łańcuchy różnych monocukrów. W grupie białkowej występuje zazwyczaj reszta kwasu hialuronowego. Mamy następujące proteoglikany: agrekan, versikan, dekoryna, biglikan, fibromodulina, perlekan. Pełnią one rolę cząsteczek adhezyjnych.
W substancji międzykomórkowej występują także takie białka niekolagenowe jak:
· Fibronektyna – bierze udział w formowaniu włókien kolagenowych, wiąże cząsteczki kolagenu, heparynę i białka adhezyjne
· Laminina – stanowi składnik błon podstawowych, jest najbardziej rozpowszechnionym białkiem adhezyjnym
· Tenascyna
· Osteonektyna – SPARK
· Fibrylina- wchodzi w skłąd włókien spręzystych
· Elastyna – tworzy wraz z fibryliną włókna sprężyste
1
que-hiciste