Beata Jachimczak.doc

Beata Jachimczak, Kształcenie dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – przegląd aktualnych ofert.

Obowiązkiem państwa jest zapewnienie wszystkim dzieciom i młodzieży porównywalnych warunkach nauki.

Nowa, zreformowana szkoła powinna być miejscem, w którym się będzie mogło rozwijać każde dziecko, również te ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Ważnym elementem jest zaspokojenie kontaktów z rówieśnikami i stworzenie szerokiej oferty umożliwiającej wypełniania obowiązku szkolnego.

Specjalne potrzeby edukacyjne w obszarze kształcenia:

- charakterystyka dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi wskazuje, jak bardzo zróżnicowana jest to grupa

- można wśród nich wyróżnić dzieci zaniedbane pedagogicznie, dzieci z niższym poziomem intelektualnym, dzieci upośledzone umysłowo pochodzące ze szczególnie niekorzystnych warunków środowiskowych

- ta klasyfikacja uwzględnia rzeczywisty skład grupy uczniów, którzy nie są w stanie sprostać wymaganiom szkoły masowej, jednak nie mogą być zakwalifikowani do szkoły specjalnej w polskim systemie edukacyjnym.

Trzy formy organizacyjne kształcenia dla powyższej grupy uczniów:

- segregacyjne (oddziały terapeutyczne, wyrównawcze)

- częściowo segregacyjne (odziały integracyjne)

- niesegregacyjne (inkluzywne)

Szkoły i oddziały terapeutyczne i wyrównawcze:

Zgodnie z rozporządzeniami ministra edukacji narodowej i sportu w publicznych szkołach można organizować oddziały dla dzieci ze specjalnymi potrzebami.

- klasy wyrównawcze (cel – intensywna pomoc edukacyjna i wychowawcza w uzyskaniu osiągnięć wynikających z podstawy programowej dla danego etapu )

- klasy terapeutyczne (organizowane dla uczniów wykazujących jednorodne lub sprzężone zaburzenia, wymagające dostosowania organizacji i procesu nauczania do ich specyficznych potrzeb edukacyjnych

Z badań wynika, że kształcenie w tych klasach ma zarówno zwolenników jak i przeciwników.

Pozytywne efekty nauczania i wychowywania dzieci w klasach terapeutycznych ( Jastrząb)

- edukacja ta rozumiana jest jako odpowiednio dobrany system wychowawczy, kształcący i wychowawczy dostosowany do ogólnych oraz szczególnych możliwości, oczekiwań, ograniczeń i potrzeb uczniów ze specyficznymi trudnościami

- opiera się na adekwatnie dobranych programach edukacyjnych oraz na ustaleniu właściwych relacji interpersonalnych i budowaniu prawidłowego obrazu własnej osoby

- proces szkolnej edukacji terapeutycznej jest systemem wielotorowych oddziaływań specjalistycznych, tworzących ścieżkę terapeutyczną

- proces dydaktyczny i wychowawczy w klasach terapeutycznych respektuje obowiązującą podstawę programową wraz z ramowym planem kształcenia dla szkół ogólnodostępnych: jego realizacja toczy się elastycznie trzema torami :

1) progresywnym 2) utrwalającym 3) wyrównawczym

- nauczanie, wychowanie i specjalistyczna pomoc terapeutyczna, stanowią drogę do wyzwalania wszechstronnego rozwoju dziecka

- natomiast programy i plany nauczania, wychowania i pomocy terapeutycznej są środkami pozwalającymi rozwój osiągnąć

Nauczanie indywidualne:

Mogą być objęte nim dzieci, które stale lub okresowo są niezdolne do nauki w warunkach szkolnych i przedszkolnych.

Tą formą kształcenia są objęte dzieci z dysfunkcją narządu ruchu, z zaburzeniami rozwojowymi i schorzeniami przewlekłymi. (poradnia orzeka czy okres ma być przejściowy (niekrótszy niż 2 miesiące) czy wieloletni.

- dla uczniów klas I – III – od 6 do 8 godzin                 - dla uczniów IV –VI – od 8 do 10 godzin

Nauczanie indywidualne w domu powinno być krótkookresowe. Nauczanie wiąże się z całkowitą izolacją od rówieśników i jakość jest niska.

W większości przypadków uczniowie mogliby korzystać z nauki w zespole klasowym, pod warunkiem jego dobrej organizacji.

Poradnie muszą orzekać takie nauczanie tylko w uzasadnionych przypadkach, kiedy przewlekła choroba, wady wrodzone poważne lub dziedziczne zmuszają ucznia do realizowania obowiązku szkolnego w domu.

Jest nadzieją na powrót do ,, normalnego, zdrowego świata’’.

Nauczanie w szkole (oddziale) integracyjnej:

Integracja społeczna dzieci i młodzieży niepełnosprawnej może być skuteczną metodą umożliwiającą uaktywnienie społeczne i zwiększenie szans na samorealizację w życiu.

Klasa taka składa się z uczniów zdrowych, uczniów niepełnosprawnych ruchowo, przewlekle chorych lub ze specyficznymi trudnościami w nauce.

Stwarza się im dogodne warunki pobytu w szkole, usuwa bariery architektoniczne, zapewnia opiekę rehabilitacyjna, terapeutyczną itp.

Jednym z założeń – ten sam program nauczania.

- muszą być w tym kształceniu uwzględnione pewne zmiany: przyjęcie zasady KAŻDE DZIECKO JEST DOBRE NA MIARĘ SWOICH MOŻLIWOŚCI

- powinny być wprowadzone nowe zasady funkcjonowania klasy, nowych form procesu dydaktyczno - wychowawczego, stała obecność pedagoga specjalnego i ogólnego

Ma wady i zalety: dzieci przewlekle chore nie mają zapewnionych należytych warunków rozwoju i społecznego przystosowania (ze względu na ich samopoczucie, sprawność fizyczną, zdolność do wysiłku, równowagę nerwową)

Kształcenie inkluzywne (Nauczanie włączające):

W myśl tej koncepcji – jest przyjęcie przez dyrektora i całą kadrę odpowiedzialności za postępy w nauce wszystkich uczniów.

Środki specjalne tracą dominujące znaczenie na rzez zaangażowania i kompetencji nauczycieli klasowych.

Podejście to bardziej się skupia na tym, jak lepiej wykorzystać istniejące zasoby, a nie zwiększenie środków.

Pedagodzy specjalni przyjmują tu rolę metodycznych doradców, mniej czasu poświęcają na kształcenie uczniów niepełnosprawnych.

Pedagodzy specjalni mogą służyć pomocą w diagnozowaniu źródeł pojawiających się problemów i znajdowaniu skutecznych sposobów ich rozwiązywania a nie bezpośrednio działać z niepełnosprawnym.

Uczniowie o specjalnych potrzebach edukacji są wyzwaniem dla nauczycieli i dyrektora, ale ich kształcenie jest wspólnym zadaniem rodziców, nauczycieli , specjalistów.

Pozytywna postawa rodziców sprzyja integracji szkolnej i społecznej.

Nauczyciel powinien aktywizować wszystkie zahamowania, powinna być wypracowana odpowiednia postawa do procesu uczenia się. Nauczyciel terapeuta powinien mieć pogłębioną znajomość ucznia.

Dobrze przygotowani nauczyciele , potrafiący profesjonalnie wspomagać rozwój dzieka, są w stanie tworzyć taki model kształcenia, w którym każdy uczeń będzie rozwijał się intelektualnie, emocjonalnie i społecznie.