O przyrodzie w przyrodzie.pdf

,,O przyrodzie w przyrodzie’’ - zajęcia terenowe z dziećmi

niepełnosprawnymi intelektualnie

Od początku rozwoju nowożytnej dydaktyki i pedagogiki klasycy tej dyscypliny

naukowej zgłaszali pod adresem tradycyjnych systemów edukacyjnych wiele postulatów,

wśród których dwa zasługują na szczególną uwagę:

• korzystać w nauczaniu najdoskonalszego środka dydaktycznego, jakim jest otaczająca

natura,

• aktywizować działalność poznawczą uczniów , ograniczając do minimum ,,wkuwanie’’

nieprzydatnych do niczego informacji.

Czeski pedagog Jan Amos Komeński powiedział: ,,aby ludzie poznawanie swoje czerpali nie

z książek, ale z nieba i ziemi, z dębów i buków.’’

Nauką w szkołach specjalnych dla dzieci lekko upośledzonych umysłowo objęci są uczniowie

o ,,o osłabionych uzdolnieniach poznawczych niższym poziomie intelektualnym‘’ (Lipkowski

1979) oraz innych zaburzeniach utrudniających naukę szkolną, dlatego tak ważna jest dla nich

bezpośrednia obserwacja przedmiotów i zjawisk oraz działanie praktyczne.

Od kilku lat w naszym Ośrodku jedną z form procesu dydaktyczno-wychowawczego

są zajęcia terenowe.

Przeżycia, jakich dostarcza praca w terenie wpływają przede wszystkim na zwiększoną

trwałość zdobywanej wiedzy. To, czego uczniowie sami doświadczą, odkryją, poznają

pozostaje na długo w ich pamięci. Wiedza zdobyta w ten sposób jest trwalsza i przydatna

w życiu. Zajęcia w terenie umożliwiają uczniom nawiązanie bezpośredniego kontaktu z

przyrodą, z żywymi roślinami zwierzętami w ich naturalnym środowisku. Pozwalają na

poznanie warunków życia i potrzeb organizmów, charakterystycznych cech populacji różnych

gatunków, przykładów współzależności między organizmami w naturalnych środowiskach,

zrozumienia istoty i znaczenia równowagi biologicznej oraz negatywnych skutków jej

zakłócania. Służą zaznajomieniu uczniów z problemami ochrony przyrody, przykładami

negatywnego wpływu gospodarczej działalności człowieka na przyrodę i możliwościami

ograniczenia ujemnych jej skutków. Zajęcia terenowe są także źródłem wiedzy o zjawiskach

fenologicznych przyrodzie. Sprzyjają one rozwojowi inicjatywy, budzeniu zainteresowań,

uczą patrzeć na zjawiska przyrodnicze i dostrzegać je, wpływają korzystnie na rozwój

myślenia uczniów, kształcą zdolność obserwacji usprawniają samodzielne wnioskowanie.

Zajęcia terenowe, to także okazja do lepszego poznania zespołu klasowego i skuteczniejszych

oddziaływań wychowawczych. Obcowanie z naturą wywiera silne, pozytywne emocje, które

motywują do działań proekologicznych, kształtują poczucie odpowiedzialności za otaczająca

nas przyrodę i służą pogłębianiu kultury obcowania młodzieży z przyrodą.

Praca w grupach umożliwia :

• integrowanie zespołu klasowego,

• zapewnia uczniom poczucie bezpieczeństwa(dotyczy to uczniów nieśmiałych),

• kształtuje umiejętność prawidłowej współpracy , kulturalnej dyskusji wyciągania

wniosków,

• rozbudza aktywność wszystkich uczniów , uwzględniając ich indywidualne zdolności

i możliwości.

Zajęcia w terenie to także doskonała okazja do włączania w nauczanie przyrody treści ścieżek

edukacyjnych. Ścieżki edukacyjne to pomosty pomiędzy poszczególnymi wyspami wiedzy,

im częściej będziemy je budować tym bardziej ułatwimy dzieciom myślenie całościowe

Aleksandra Zach – SOSW w Toruniu

o środowisku przyrodniczym i człowieku jako ważnym elemencie, którego wpływ na

środowisko może być pozytywny i negatywny.

Od roku 1997 nasze zajęcia terenowe odbywały się na wytyczonej w okolicy Torunia

przyrodniczej ścieżce dydaktycznej, w Przysieku. Tam przez cały dzień pobytu młodzież

utrwalała wiedze z zakresu przyrody, ekologii, ochrony środowiska , wyciszała napięcia

i stres życia codziennego poprzez obcowanie z przyrodą.

W ubiegłym roku postanowiłam zmienić miejsce zajęć terenowych w celu uniknięcia

monotonii i znudzenia. Nowym miejscem zajęć terenowych został Kaszczorek. Tam nad

malowniczą rzeką Drwęcą i malutkim stawie powstałym w wyniku działalności człowieka

poznajemy i badamy to największe środowisko życia – wodę(rzeka, staw).

Ćwiczenia, które chciałabym zaproponować przeznaczone są dla uczniów klas starszych

szkoły podstawowej i gimnazjum.

• Poznanie organizmów zwierzęcych i roślinnych w ich naturalnym środowisku oraz

obserwowanie zmian fenologicznych roślin i zwierząt

• Praktyczne wykorzystanie mapy i kompasu w terenie

• Identyfikowanie drzew i krzewów w terenie

• Próbę określenia zależności między charakterem środowiska a zamieszkującymi go

organizmami

• Wartościowanie działalności gospodarczej człowieka w środowisku

• Poznanie alternatywnych sposobów spędzania wolnego czasu

Cele edukacyjne:

• umiejętne obserwowanie przyrody,

• wyznaczanie stron świata,

• porównywanie i wyciąganie wniosków z obserwacji,

• wskazywanie związków między zjawiskami (nasłonecznienie a temperatura),

• opisywanie charakterystycznych cech i elementów krajobrazu,

• rozpoznawanie pospolitych roślin i zwierząt,

• korzystanie z prostego klucza graficznego w celu rozpoznawania gatunków roślin

i zwierząt,

• dostrzeganie morfologicznych przystosowań wybranych organizmów do warunków

życia,

• dostrzeganie zależności między środowiskiem a życiem ludzi,

• emocjonalny stosunek do przyrody, wrażliwości na jej piękno i właściwy stosunek do

niej,

• poczucie odpowiedzialności tan otoczenia naturalnego człowieka.

Zakres treści:

• obserwacje jako podstawowe źródło o przyrodzie,

• strony świata,

• główne czynniki określające warunki z życia w środowisku wodnym,

• najczęściej spotykane rośliny i zwierzęta (rzeka),

• źródła zanieczyszczeń wody,

• wpływ zanieczyszczeń na organizmy.

Zakładane osiągnięcia ucznia:

• umiejętnie posługuje się przyrządami stosowanymi w obserwacjach przyrodniczych,

• wyznacza w terenie strony świata,

• dokonuje pomiaru temperatury,

• sporządza notatki z obserwacji, porządkuje je i analizuje,

Aleksandra Zach – SOSW w Toruniu

• potrafi rozpoznać wybrane pospolite rośliny i zwierzęta środowiska słodkowodnego

i lądowego,

• prowadzi obserwacje terenowe,

• dokonuje wizualnej oceny stanu czystości zbiornika wodnego, -potrafi orientować

mapę w terenie.

Sposób prowadzenia ćwiczeń:

• uczniowie przed rozpoczęciem pracy powinni zapoznać się dokładnie z celami zajęć

oraz z zasadami zachowania się poza budynkiem szkolnym - proponuję przekazać te

informacje już podczas zajęć terenowych w momencie przydzielania poszczególnym

grupom zadań,

• uczniowie pracują parami lub w większej grupie w zależności od ich możliwości

psychofizycznych (zachęcamy uczniów, aby wspólnie czytali polecenia i wyjaśniali sobie

niezrozumiałe fragmenty; dopiero wówczas, kiedy żaden uczeń w grupie nie potrafi

zinterpretować jakiegoś polecenia, robi to nauczyciel),

• teren badań musi być dobrze znany nauczycielowi,

• obowiązuje bezwzględna dyscyplina podczas zajęć.

Literatura

1. Ścieżka dydaktyczna okolic Torunia – ODR-RCEE w Przysieku.

2. M. Stankiewicz, Poznaj, zbadaj, chroń środowisko w którym żyjesz.

3. M. Marko-Worłowska, Przyroda – zeszyt ćwiczeń (kl. 4i 5) Wyd. Nowa Era.

Aleksandra Zach – SOSW w Toruniu

Karta pracy A (2 strony)

Aleksandra Zach – SOSW w Toruniu

Aleksandra Zach – SOSW w Toruniu

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: