8.pdf

Nowa lista chorób zawodowych

Filmy o bhp

Ryzyko akceptowalne, ale na papierze

OCHRONA PRACY 8/2009

ISSN 1230–4700 • Nr indeksu 333115 • Nakład 7000 egz. • Cena 17 zł (w tym 0% VAT) • Wydawnictwo SIGMA-NOT

7 | 2009

www.atest.com.pl

08 w numerze

ludzie i wydarzenia

Ryzyko akceptowalne,

ale na papierze

Robert Kozela

Stwierdziłem po latach, że same metody to w gruncie rzeczy

t yl ko ta k i wodotr ysk. Przydają się, żeby usta lić pew ien poziom

ryzyka. Ale najważniejsze w ocenie ryzyka są: dobra charak-

terystyka stanowiska pracy lub wykonywanych prac oraz do-

brze zrobiona identyikacja zagrożeń. Jeżeli się to ma, to sza-

cowanie parametrów ryzyka i wartościowanie ryzyka to jest

taki dodatek. 38

8 | 2009 (747)

2 Teksty‑preteksty

3 Filmowa szansa

Jerzy Knyziak

informacje

16 Brak nadzoru nad szkoleniami

Robert Kozela

18 80. rocznica PeWuKi

Aleksander Stukowski

3 2 Głosy z Polski

3 2 Szkolą się w zakładach

54 Lista kontrolna a ocena ryzyka

przepisy i normy

4 Z dystansem do odległości

od urządzeń elektromagnetycznych

Bogumił Dudek

1 2 Na bieżąco…

1 3 Kontrola legalności

zatrudnienia

Dariusz Natkaniec

3 0 Resort gospodarki ma kłopoty

z interpretacją

Jerzy Knyziak

4 4 Dlaczego szkolenie wysokościowe

jest konieczne?

Mariusz Gołkowski

5 5 Coraz mniej norm

5 7 Nowe przepisy bhp i prawa pracy

5 8 Prawdziwa czy ikcyjna likwidacja

stanowiska?

5 9 Termin roszczenia o wyrównanie

renty

Na okładce:

dr Adam Słomka

wykładowca, wynalazca,

znawca zagadnień oceny

ryzyka

technologie i bezpieczeństwo

4 9 Podstawy bezpieczeństwa

chemicznego (cz. I)

Bolesław Hancyk

60 Policjant – funkcjonariusz

ruchu drogowego

Iwona Romanowska‑Słomka

reportaż

4 6 Czy system może się opłacać?

Robert Kozela

Fotograia:

Piotr Witosławski

edukacja

52 Wyższa Szkoła Finansów

i Zarządzania w Warszawie

56 Najbardziej aktualna

oferta szkoleniowa

ludzie i wydarzenia

8 Nowa lista chorób zawodowych

17 Kto jest kim w ochronie pracy:

Lesław Mandrak

4 2 Ropa naftowa

Ryszard Szozda

bhp w szkole

3 3 Dowozy dzieci i młodzieży do szkół

Bronisław Bieś

raport

2 0 Filmy o bhp

Robert Kozela

stałe rubryki

7 Wydarzenia

10 Technika na co dzień

3 5 Listy

36 Redakcja odpowiada

37 Klub stałego czytelnika

4 8 Bhp w sieci

nauka i praktyka

26 Błędy przy ocenie ryzyka (cz. I)

Małgorzata Majka

komentarze

29 W okowach statystyki

Robert Kozela

Wkładka

Maszyny – Lista kontrolna

Atest – Ochrona Pracy

8 | 2009

teksty‑preteksty

Inna mentalność

Kto ważniejszy?

Parę miesięcy temu prasa doniosła o planach wzniesienia

w Grąblinie (nieda leko Lichenia, tego ze sł y nną bazylik ą) k lasz‑

toru sióstr anuncjatek. Zamieszkają w nim zakonnice przyby‑

łe z Francji. Członkinie tego zgromadzenia noszą charakte‑

rystyczne wielobarwne habity – biało‑czerwono‑szare. Kilka

z nich jest już na miejscu i – ja k infor muje „Polsk a – Głos Wiel‑

kopolsk i ” z 28 maja br. – odbyła się uroczystość inaug uracji bu‑

dow y. Po mod lit w ie za pomyślność dzieła i bezpieczeńst wo bu‑

downiczych siostry chwyciły za łopaty i dokonały symbolicz‑

nego rozpoczęcia wykopów. Informację prasową zilustrowano

fotog raią przedstaw iającą pięć pracując ych łopatami za konnic

w barwnych habitach. A nakrycia głowy? Po dokładniejszym

przyjrzeniu się niezbyt wyraźnej fotograii zauważamy na ich

głowach kaski. Taka reguła zakonna? Nie, po prostu w Euro‑

pie Zachodniej chronienie głowy kaskiem przy wszelkich pra‑

cach budowlanych jest wręcz odruchowe.

W lutym br. Rada Miasta Poznania uchwaliła regulamin

utrzymania czystości i porządku na terenie miasta. W § 16

ust. 2 pkt 1 postanowiono, że „osobom utrzymującym zwie‑

rzęta domowe nie wolno wprowadzać psów i innych zwierząt

domowych do obiektów użyteczności publicznej, z wyłącze‑

niem obiektów przeznaczonych dla zwierząt, jak schroniska,

lecznice, wystawy itp.; postanowienie to nie dotyczy osób nie‑

widomych, korzystających z pomocy psów – przewodników”.

Tymczasem w myśl przepisów ustawy z 21 listopada 2008 r.

o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej (…)

(DzU nr 223, poz. 1463) prawo wstępu do obiektów użytecz‑

ności publicznej ma każda osoba niepełnosprawna z psem

asystującym. Podano też deinicję psa asystującego – „ozna‑

cza to odpowiednio wyszkolonego i specjalnie oznaczonego

psa, w szczególności psa przewodnika osoby niewidomej lub

niedowidzącej oraz psa asystenta osoby niepełnosprawnej ru‑

chowo, który ułatwia osobie niepełnosprawnej uczestnictwo

w życiu społecznym”. Jak widać, poznańscy rajcy potrakto‑

wali ustawę dość selektywnie – niech sobie Sejm RP uchwa la,

ale my wiemy lepiej i osobom niedowidzącym (w odróżnieniu

od niewidomych) i niepełnosprawnym ruchowo określonych

praw odmawiamy. Przerost ambicji? Ignorancja? Bo łamanie

prawa – z całą pewnością.

Bariery

Zgodnie z unijną dyrektywą 90/27/EWG dotyczącą minimal‑

nych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdro‑

wia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory

ekranowe, krzesło winno być stabilne i zapewniać operatorowi swo-

bodę ruchów i wygodną pozycję . Nasi rodzimi prawodawcy nad‑

gorliwcy w rozporządzeniu w sprawie bhp na stanowiskach

wyposażonych w monitory ekranowe przerobili to na: Krze-

sło stanowiące wyposażenie stanowiska pracy powinno posiadać

dostateczną stabilność, przez wyposażenie go w podstawę co naj-

mniej pięciopodporową z kółkami jezdnymi. Po wejściu w marcu

1999 r. w ż ycie rozporządzenia, w „ Ateście” ukazał się kr y t ycz‑

ny artykuł, w któr ym odnośnie do pięciu kółek autor napisał:

„Pracodawca dopuszczający do pracy przy komputerze osobę

niepełnosprawną, pozbawioną np. kończyn dolnych, siedzą‑

cą na wózku inwalidzkim, a nie na nakazanym krześle z pię‑

cioma kółkami, popełnia wykroczenie przeciwko prawom pra‑

cow nika. Chyba że dorobi do wózka przysłow iowe piąte koło.”

Krytyka nie zrobiła na urzędnikach resortu pracy najmniej‑

szego wrażenia. Przypomniała nam się ta sprawa przy lek‑

turze tekstu „Bariery jeszcze są, ale powoli znikają” („Polska

– Głos Wielkopolski” z 28 maja br.) traktującego o likwidacji

barier architektonicznych utrudniających życie pracownikom

niepeł nospraw ny m, zatr udniony m w Urzędzie Miasta Pozna‑

nia. Po przeprowadzeniu prac modernizacyjnych nie ma już

utrudnień w dojeździe wózkiem inwalidzkim do urzędu. Mię‑

dzy innymi 12 niepełnosprawnych pracuje w Biurze Informacji

Teleinformatycznej UMP. Tekst zilustrowano zdjęciem przed‑

staw iając y m frag ment pomieszczenia Biura. Wśród pracow ni‑

ków w idać jednego niepeł nospraw nego, siedzącego przy kom‑

puterze w przepisowym pięciokółkowym fotelu. Wózek inwa‑

lidzki stoi za nim. Łatwo się domyślić, że przy każdorazowej

przerwie w pracy, np. celem udania się do toalety, pracownik

musi dokony wać ucią żliwego przesiadania się (zapew ne z po‑

mocą kolegów). Ale – jak powiadają w Poznaniu – „porzundek

zaś ale musi być”. AS

Zabrakło wyobraźni

We wrześniu br. wejdzie w życie rozporządzenie Ministra

Środowiska z 16 czerwca 2009 r. w sprawie bhp przy gospo‑

darowaniu odpadami komunalnymi (DzU nr 104, poz. 868),

zastępujące prawie 50‑letnie rozporządzenie w sprawie bhp

w miejskich przedsiębiorstwach oczyszczania (DzU z 1960 r.,

nr 38, poz. 228). W § 19 ust. 2 mamy zapis: „Kierujący pojaz‑

dem, wykonując manewr cofania, natychmiast zatrzymuje

pojazd, jeżeli z pola widzenia straci pracownika, który po‑

maga mu przy wykonaniu takiego manewru, a także w sytu‑

acji, gdy w polu widzenia zobaczy osobę postronną”. Chodzi

o drugą część tego zdania – domyślamy się intencji prawo‑

dawcy: kierowca ma przerwać cofanie, jeśli w lusterku wstecz‑

nym zauważy, że ktoś mu się za samochodem pałęta w linii

toru jazdy. Tyle że przy takim sformułowaniu, manewr cofa‑

nia na ulicy (zwłaszcza w dzień) będzie w ogóle niewykonal‑

ny. Bo zawsze w polu widzenia będzie miał jakąś osobę po‑

stronną, np. w odległości kilkudziesięciu – kilkuset metrów

i w ogóle nie na k ier unku jazdy. A przy okazji – mamy tu ew i‑

dentny dowód na inlację prawa. Stare rozporządzenie nosi‑

ło datę 27 czerwca 1960 r. Nowe także jest z czerwca. Tylko

że wtedy ukazało się w DzU nr 38 i była to 228 pozycja od po‑

czątku roku. A obecne – w DzU nr 104, poz. 868. Czyli w tym

samym okresie – około pół roku – obecnie wydano o 280%

aktów prawnych więcej niż wtedy.

8 | 2009

www.atest.com.pl

Filmowa szansa

często na nieskuteczne działa‑

nia promocyjne. Logiczne za‑

tem byłoby wykorzystanie do tego ce‑

lu mediów, zwłaszcza ilmu i telewizji,

bo przecież 80–90% informacji docie‑

ra do świadomości (i podświadomości)

człowieka za pośrednictwem wzroku.

To właśnie sprawie, że żyjemy w świe‑

cie informacji obrazkowej, zwłaszcza

telewizyjnej. Reportaż, spot reklamo‑

wy, wreszcie ilm dokumentalny czy

fabularny, to główne formy docierania

do świadomości obywateli. Tak dzie‑

je się w różnych obszarach życia, ale

nie w dziedzinie bezpieczeństwa pracy,

zwłaszcza w ostatnich latach.

Moje spostrzeżenia nie są gołosłow‑

ne – w numerze zamieszczamy obszer ny

raport dotyczący ilmów bhp. Autor ra‑

portu Robert Kozela stawia m.in. pyta‑

nie – czy w PRL było lepiej? Rozw ija t yl ko

fragmenty tego wątku. Chcę poszerzyć

ten wątek ja ko uczestnik pew nych w yda‑

rzeń. Mimo ucią żliwej technik i nag r y wa‑

nia i odt warzania i lmów popu lar yzator‑

sk ich i instr ukta żow ych z dziedziny bhp

istniał w okresie realnego socjalizmu po‑

mysł na promocję, struktur y instytucjo‑

nalne i realizatorzy działań.

W raporcie ATESTU autor omaw ia ofer tę

„Filmosu”, a ja przy pomnę jeszcze przeglą‑

dy ilmowe. Ich organizatorem był w dru‑

giej połowie lat 80. Główny Inspektorat

Pracy. Jako członek jury miałem wów‑

czas sposobność zapoznać się z dorob‑

kiem krajowych ilmowców, wśród któ‑

rych były nazwiska najświetniejszych do‑

kumentalistów, takich jak Krzysztof Kie‑

ślowski (realizował on ilmy instrukta‑

żowe dla KGHM „Polska Miedź”). W ro‑

ku reformy Balcerowicza ruszyły pierw‑

sze targi SAWO w Bydgoszczy, a równole‑

gle z nimi odby wał y się między narodowe

przeglądy ilmów bhp, których organiza‑

torem i sponsorem był Ryszard Kurowski,

właściciel dużego ośrodka szkoleniowego

w Świeciu. Trudno było jednak liczyć na to,

że osoba prywatna będzie stale inanso‑

wać tak poważne przedsięwzięcia. Im‑

prezy te umożliwiły jednak przez pierw‑

sze dwa lata uczestnikom targów nie tyl‑

ko poznanie nowych metod zapobiega‑

nia wypadkom i chorobom zawodowym,

wynika, że mechanizmy te nie działają

w naszej dziedzinie. Brakuje właściwych

sugestii, z wyjątkiem modnych tema‑

tów ostatnich dziesięcioleci: ergonomii

stanow isk komputerow ych, obcią żenia

układu mięśniowo‑szkieletowego oraz

stresu. Wspomniane przeglądy pełniły

rolę drogowskazów, ujawniały zaintere‑

sowania zleceniodawców i jakość pracy

t wórców. Stanow ił y też for um dyskusy j‑

ne specja listów bhp i rea lizatorów. Teraz

takich konfrontacji bardzo brakuje.

Obecni autorzy polityki ochrony pra‑

cy nie w ybrali optymalnej wersji promo‑

cji. Za niebagatelną kwotę 7 70 tysięcy zł.

z funduszu wypadkowego ZUS inansują

powtórzenia jednego tylko spotu ilmo‑

wego w telewizji. Chwalę ten spot, bo jest

doskonale zrobiony, ale nie odpowiada

mi współpraca z telewizją publiczną we‑

d ł ug komerc y jnej for muł y. Dlaczego dys‑

ponentom środków na ochronę pracy nie

przyjdzie do głowy zorganizowanie ta‑

kich imprez, jak łódzki festiwal ilmowy

„Człowiek w zagrożeniu”? Festiwal ten

jest poświęcony zagrożeniom cywiliza‑

cyjnym, a co roku zgłaszanych jest kil‑

kadziesiąt i lmów amatorsk ich i profesjo‑

nalnych. Wysokość nagród nie jest osza‑

łamiająca, ale są one cenione przez twór‑

ców. Kilkanaście tysięcy złotych z puli

GIP czy resor tu prac y stanow iłoby dobr y

impuls dla twórców ilmów z dziedziny

bhp. Ważniejsze jednak jest znalezienie

organizatora takiego przedsięwzięcia.

A ilmy czy drobniejsze formy w tele‑

wizji – czy koniecznie muszą być trakto‑

wane ja ko rek lama, czy nie można by zna‑

leźć bezpłatnej formuły ich prezentacji?

Co dwa, trzy lata Rada Ochrony Pracy pi‑

sze do prezesa telew izji o uwzględnienie

tematyki ochrony pracy w programach

stacji. Nikt się tym nie przejmuje i rada

pisze kolejny list. W rezultacie PIP w yku‑

puje za państwowe pieniądze emisje spo‑

tów rek lamow ych w publicznej telew izji.

Na administracyjne sposoby odpowia‑

da się w sposób administracyjny. Daje

to komfort świętego spokoju, ale nie za‑

łatwia sprawy. Wierzę jednak głęboko,

że istnieją znaczne możliwości rozwinię‑

cia a kt y w ności t wórców – a t y m samy m

dotarcia do widzów. I to za mniejsze niż

obecnie pieniądze.

Jerzy

Knyziak

Redaktor naczelny

Obecny rynek ilmów bhp cechuje

przede wszystkim chaos, przypad-

kowość w doborze tematów, brak

mechanizmów wpływania na jakość

produkcji ilmowej.

ukazywały także nowe formy docierania

do w idza, ta k ie ja k repor ta że i lmowe czy

promocyjne spoty o tematyce bhp.

W t y m samy m czasie Głów ny Inspek‑

torat Pracy zaangażował doświadczo‑

nego operatora ilmowego z wytwór‑

ni „Czołówka”. W towarzystwie inspek‑

torów pracy dokumentował on wybra‑

ne, a pouczające sytuacje na budowach

i w za k ładach produkc y jnych. Był to chy‑

ba trzyletni epizod, który świadczył do‑

bitnie o wartości oddziaływania ilmo‑

wego – taśmy przekazywano do celów

szkoleniowych w wybranych OIP. Dzia‑

ło się to w czasach, k iedy możliwości ko‑

piowania i wykorzystania obrazów by‑

ły mniejsze niż obecnie. Działalność

ta rozwiała się jak sen jakiś złoty. Wią‑

żę to z odejściem z GIP Gabriela Grzesz‑

kiewicza, który był animatorem wspo‑

mnianych działań jako dyrektor depar‑

tamentu promocji. Logo PIP było wów‑

czas obecne na stołecznych tramwajach,

na kalendarzach, ręcznikach i nie kosz‑

towało to tej inst ytucji ani grosza. Płaci‑

li sponsorzy. Przypomnę, że były to już

czasy gospodarki rynkowej.

Obecny rynek ilmów bhp cechuje

przede wszystkim chaos, przypadko‑

wość w doborze tematów, brak mecha‑

nizmów w pł y wania na ja kość produkcji

ilmowej. Zdawałoby się, że rzeczą nor‑

malną na rynku jest koniunktura – wy‑

czucie produktów atrakcyjnych i tych

niewartych realizacji. Z raportu ATESTU

Atest – Ochrona Pracy

8 | 2009

W naszej dziedzinie narzeka się

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: