GUSTAW HERLING-GRUDZIŃSKI
Urodził się w 1919 w Kielcach, zmarł nocą z 4 na 5 lipca 2000 w Neapolu. Debiutował w prasie międzywojennej jako krytyk literacki. W czasie wojny aresztowany i osadzony w łagrze na Dalekiej Północy, opuścił Rosję z armią Andersa, walczył pod Monte Casino. Współzałożyciel w 1947 i początkowo współredaktor wydawanej wówczas w Rzymie "Kultury". Po przeniesieniu pisma osiadł w Londynie, a w 1952 r. przeniósł się do Włoch. Laureat nagród: "Kultury" (1958), Jurzykowskiego (1964), Kościelskich (1966), "Wiadomości" (1981), włoskiej nagrody Premio Viareggio, międzynarodowej "Prix Gutenberg" i francuskiego Pen-Clubu. Był jednym z najwybitniejszych pisarzy polskich XX wieku, obierającym za przedmiot swego pisarstwa opór stawiany przez człowieka różnorodnym postaciom nicości (totalitaryzmom, religijnemu zwątpieniu, poczuciu egzystencjalnego osamotnienia, instrumentalizacji życia).W jego dorobku odnaleźć można krytykę literacką, prozę, esej, a także oryginalne formy mieszane. Książki krytyczne są wyrazem zainteresowań literaturą rosyjską, klasyką europejską, malarstwem. Pisane z ogromnym znawstwem szkice o sztuce świadczą, że dla Herlinga kultura to przejaw metafizycznej niepewności człowieka, a także najszerszy z symbolicznych języków służących dociekaniu sensu.Jako pisarz narodził się Herling pod wpływem doświadczeń łagrowych, które spisał i przetworzył w książce INNY ŚWIAT (1951) - jednym z pierwszych i najdoskonalszych dzieł poświęconych temu problemowi, jakie powstały w literaturze światowej. W książce sporządza dokumentarnie wiarygodny opis łagrowych warunków życia, a zarazem tworzy opowieść o istocie totalitaryzmu, o granicach człowieczeństwa, o nieskończonych dnach upadku, lecz także o ludzkiej sile pokonywania godnością każdego losu.W opowiadaniach bohaterowie Herlinga tropią "indywidualne przeznaczenie", wyznaczające człowiekowi jego prywatną ścieżkę godzenia się ze śmiercią. O literackiej specyfice tych utworów - które można nazwać metafizycznymi opowieściami kryminalnymi - decyduje odnawiana przez Herlinga forma XIX-wiecznej opowieści, nawiązująca do Poe'ego, Melville'a i Jamesa.Podobnie "oryginalny tradycjonalizm" odnajdziemy w DZIENNIKU PISANYM NOCĄ - dziele zaczętym w 1971 i kontynuowanym aż do śmierci, zawierającym klasyczne zapisy dziennikowe obok esejów poświęconych sztuce, komentarzy politycznych i utworów fikcyjnych.
"Pisać tak, by zdanie było przekazem nie tylko jasnej i swobodnej myśli, lecz nieustannego napięcia moralnego, by w słowie żył całym sobą kto wypowiada je jako swoją długo odważaną i cierpianą prawdę - to pociągało mnie zawsze". ("Dziennik pisany nocą", 19 I 1972)
Bibliografia:
· INNY ŚWIAT, Paryż: Instytut Literacki, 1951.
· ŻYWI I UMARLI, Lublin: Fis, 1991.
· WIEŻA I INNE OPOWIADANIA, Poznań: W drodze, 1988.
· OPOWIADANIA ZEBRANE, Poznań: W drodze, 1990.
· GODZINA CIENI, Kraków: Znak, 1991.
· SZEŚĆ MEDALIONÓW I SREBRNA SZKATUŁKA, Warszawa: Czytelnik, 1994.
· DZIENNIK PISANY NOCĄ 1973-79, Warszawa: Czytelnik, 1995.
· PORTRET WENECKI, Lublin: Wyd. UMCS, 1995.
· BŁOGOSŁAWIONA ŚWIĘTA, Wyd. UMCS, 1996.
· DZIENNIK PISANY NOCĄ 1980-83, Warszawa: Czytelnik, 1996.
· DZIENNIK PISANY NOCĄ 1984-88, Warszawa: Czytelnik, 1996.
· DZIENNIK PISANY NOCĄ 1989-92, Warszawa: Czytelnik, 1997.
· DON ILDEBRANDO, Warszawa: Presspublica, 1997.
· GORĄCY ODDECH PUSTYNI, Warszawa: Czytelnik, 1997.
· ROZMOWY W DRAGONEI, Warszawa: Szpak, 1997.
· DZIENNIK PISANY NOCĄ 1993-96, Warszawa: Czytelnik, 1998.
· BIAŁA NOC MIŁOŚCI, Warszawa: Czytelnik, 1999.
· DZIENNIK PISANY NOCĄ 1997-1999, Warszawa: Czytelnik, 2000.
· PODZWONNE DLA DZWONNIKA, Warszawa: Czytelnik, 2000 (więcej...).
· NAJKRÓTSZY PRZEWODNIK PO SOBIE SAMYM, Kraków: WL, 2000.
· BIAŁA NOC MIŁOŚCI. OPOWIADANIA Warszawa: Czytelnik, 2002 (więcej...)
volvoxglobator