Poradnik ochrony plazów w projektowaniu inwestycji drogowych.pdf

Rafał T. Kurek

Mariusz Rybacki

Marek Sołtysiak

Ochrona dziko

żyjących zwierząt

w projektowaniu

inwestycji drogowych.

Problemy i dobre

praktyki

Poradnik

ochrony

płazów

Bystra 2011

Rafał T. Kurek

Mariusz Rybacki

Marek Sołtysiak

Ochrona dziko

żyjących zwierząt

w projektowaniu

inwestycji drogowych.

Problemy i dobre

praktyki

Poradnik

ochrony

płazów

Autorzy

Rafał T. Kurek , Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot

Mariusz Rybacki , Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PA N

Marek Sołtysiak , Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi

Współpraca merytoryczna

Iwona Kukowka, Radosław Ślusarczyk

Recenzent naukowy

prof. dr hab. Leszek Berger

Współpraca redakcyjna

Michał Sobczyk

Korekta

Grzegorz Bożek

Skład

Magda Warszawa

na okładce

Kumak nizinny, fot. Marcin Karetta

www.karetta.pl

Autorzy fotografii

Szymon Fritzkowski 104

Marcin Karetta 1–3, okładka

Rafał Kurek 12–21, 24, 27–29, 32–37, 40, 42–44, 47, 48,

51, 54, 63–65, 67, 68, 71, 73–84, 86, 88, 91–93, 97–99

Daniel Maranda 69

Sławomir Matarewicz 57

Bartosz Matwijów 56

Mariusz Rybacki 6, 9, 53, 55, 58, 101, 102, 106, 109

Michał Rybacki 94

Marek Sołtysiak 5, 7, 8, 11, 22, 23, 38, 39, 46, 49, 52,

60, 85, 87, 89, 90, 96, 103, 105, 107, 108, 110, 111

Radosław Ślusarczyk 4, 6, 10, 25, 26, 30, 31, 41,

45, 50, 61, 66, 70, 72, 95, 100

Albert Wiaderny 62

W y dawca

Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot

ul. Jasna 17, 43-360 Bystra

tel./fax: 33 817 14 68, tel. 33 818 31 53

e-mail: biuro@pracownia.org.pl

pracownia.org.pl

ISBN 978-83-61453-20-8

Doinansowano ze środków Narodowego Funduszu

Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Publikacja współinansowana przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju

Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko

Spis treści

Wstęp .................................................................. 6

I. Prawna ochrona płazów ................................................. 7

II. Charakterystyka gatunków płazów występujących w Polsce ................. 11

III. Oddziaływanie dróg na płazy ........................................... 17

III.1. Droga jako bariera ekologiczna ................................... 18

III.2. Śmiertelność płazów ............................................ 19

III.2.1. Badania dotyczące śmiertelności płazów na drogach ................. 20

III.2.2. Zidentyikowane czynniki wpływające

na śmiertelność płazów na drogach ................................ 21

III.2.3. Gatunki najbardziej zagrożone śmiertelnością na drogach ............ 25

III.2.4. Śmiertelność płazów w pułapkach punktowych ...................... 27

IV. Planowanie działań związanych z ochroną płazów przy drogach ............. 29

IV.1. Opracowanie dokumentacji projektowej ........................... 29

IV.1.1. Inwentaryzacja płazów jako integralny element

opracowania dokumentacji ....................................... 29

IV.1.2. Raport z oceny oddziaływania przedsięwzięcia

na środowisko – kluczowy etap planowania ochrony

płazów przy drogach ............................................. 37

IV.2. Strategie ochrony płazów – działania minimalizujące i kompensacyjne 38

V. Ograniczanie śmiertelności płazów przy drogach ........................... 43

V.1. Stałe ogrodzenia ochronne i ochronno-naprowadzające .............. 43

V.1.1. Przeznaczenie i funkcje ogrodzeń stałych ........................... 43

V.1.2. Czynniki decydujące o skuteczności ogrodzeń ....................... 44

V.1.3. Planowanie lokalizacji ogrodzeń ................................... 46

V.1.4. Projektowanie ogrodzeń .......................................... 52

V.1.5. Materiały budowlane ............................................. 55

V.1.6. Przegląd zalecanych rozwiązań systemowych stosowanych w Europie .. 60

V.1.7. Projektowanie i budowa ogrodzeń ochronnych i ochronno-

-naprowadzających dla płazów – typowe i istotne błędy ............... 65

V.2. Ograniczanie śmiertelności płazów –

tymczasowe ogrodzenia ochronne ................................ 73

V.2.1. Przeznaczenie i funkcje ogrodzeń tymczasowych .................... 73

V.2.2. Stosowanie ogrodzeń tymczasowych ............................... 73

V.2.3. Czynniki decydujące o skuteczności ogrodzeń ...................... 75

V.2.4. Lokalizacja ogrodzeń tymczasowych ............................... 75

V.2.5. Parametry ogrodzeń tymczasowych ................................ 75

V.2.6. Materiały budowlane ............................................. 76

V. 2 .7. Typowe i istotne błędy projektowe i wykonawcze

oraz błędy w zakresie utrzymania ogrodzeń tymczasowych ........... 82

V.3. Pozostałe działania ograniczające śmiertelność płazów na drogach .... 83

V.3.1. Ekrany akustyczne ............................................... 83

V.3.2. Trwałe ograniczenie prędkości jazdy na wybranych odcinkach dróg ... 83

V.3.3. Okresowe zamykanie dróg lokalnych ............................... 84

VI. Przejścia dla płazów ................................................... 85

VI.1. Specjalistyczne przejścia dla płazów –

typowe konstrukcje w formie przepustów .......................... 85

VI.1.1. Przeznaczenie i funkcje przejść dla płazów .......................... 85

VI.1.2. Czynniki decydujące o skuteczności przejść dla płazów ............... 85

VI.1.3. Planowanie lokalizacji i liczby przejść dla płazów .................... 87

VI.1.4. Projektowanie przejść dla płazów .................................. 88

VI.2. Przejścia wykorzystywane przez płazy, a przeznaczone

dla innych grup fauny ........................................... 97

VI.2.1. Znaczenie dla płazów poszczególnych typów przejść ................. 97

VI.2.2. Projektowanie przejść pod kątem zwiększenia

ich przydatności dla płazów ....................................... 98

VI.3. Projektowanie i budowa przejść – typowe i istotne błędy ............. 103

VI.3.1. Błędy na etapie planowania i projektowania konstrukcji .............. 103

VI.3.2. Błędy na etapie projektowania i kształtowania

powierzchni i otoczenia przejść .................................... 104

VI.3.3. Błędy na etapie budowy (wykonawcze) ............................. 106

VII. Obiekty odwodnieniowe ............................................... 107

VII.1. Oddziaływanie obiektów odwodnieniowych na płazy ................ 107

VII.2. Projektowanie obiektów odwodnieniowych – rozwiązania optymalne . 109

VII.2.1. Zbiorniki retencyjne ............................................. 109

VII.2.2. Studnie i niecki wpadowe/chłonne ................................. 110

VII.2.3. Studzienki ściekowe z wpustami żeliwnymi ......................... 112

VII.2.4. Osadniki i separatory ............................................ 113

VII.2.5. Przebudowa i umocnienia koryt cieków ............................ 114

VIII. Działania kompensujące skutki oddziaływania dróg na płazy –

zbiorniki zastępcze ....................................................... 117

VIII.1. Zależność pomiędzy liczebnością i różnorodnością płazów a liczbą

i charakterem zbiorników wodnych ............................... 117

VIII.2. Zastępcze zbiorniki rozrodcze – efektywna i ekonomiczna forma

kompensacji przyrodniczej ....................................... 118

VIII.3. Wymagania ekologiczne płazów względem zbiorników rozrodczych .. 119

VIII.4. Lokalizacja i liczba zastępczych zbiorników rozrodczych ............ 122

VIII.5. Rozpoznanie terenu na etapie projektowym ........................ 125

VIII.6. Parametry zbiornika zastępczego ................................. 125

VIII.7. Zróżnicowanie ekologiczne zbiornika zastępczego .................. 128

VIII.8. Kształtowanie roślinności ....................................... 130

VIII.9. Ryby i ptactwo wodne jako zagrożenie dla płazów .................. 130

VIII.10. Zasady lokalizacji i budowy zbiorników zastępczych – zestawienie .... 131

IX. Działania kompensujące skutki oddziaływania dróg na płazy –

ochrona i kształtowanie biotopów lądowych ................................. 133

IX.1. Kryjówki i miejsca żerowania .................................... 13 4

IX.2. Otoczenie zbiorników zastępczych w środowisku leśnym. . . . . . . . . . . . . 135

IX.3. Zimowiska ..................................................... 136

IX.3.1. Zasady budowy zimowiska ........................................ 136

IX.4. Kształtowanie i pielęgnacja siedlisk lądowych

w sąsiedztwie zbiorników zastępczych ............................. 137

IX.4.1. Zalecenia do prowadzenia gospodarki rolnej

w celu poprawy warunków siedliskowych płazów .................... 139

IX.5. Zasady kształtowania biotopów lądowych

wokół zbiorników zastępczych – zestawienie ....................... 139

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: