Hobbes - Lewiatan.pdf - Hobbes - queensabra

[BLIOTER A k l Ali KOI

P tŁO ZOFII

T O M ASZ

II () B li E S

LEWIATAN

c/\ li

\1 \ 11 Ul \. PORMA 1 W i \i>/\

IWN.M w \

ŁO& 11 1 M .(. O I ŚWII ( KII (.()

Z ui \umaili aiijtieltk+Ęn

prtrltiiyl

Cli W A W / N \ M 1 I ROWUftl

Sztych współczesny zamieszczony w wydaniu

holenderskim z r. 1667

M "> 4

A N S TW O W E W YDAWNIC TW 0 N AUKOWE

,1 aiyginałtti

LEVIATHAN

t| u - inafK-r. form mim I powet

of a

COMMONWI Al III

eccleaiastical and ei\il

SPIS TREŚCI

Tomasz.

Hobbes

„Lewiatan"

tłumacza

TCTjl

Wykaz

dzieł

Hobbesa

XXI

L B W

1ATAN

pana

Franciszka

(lodolphin

Wprowadzenie

Czcić pierwsza

U CZŁOWIEKU

Rozdział

wrażeniu

/ m\slow J 111

Ru/dział

wyobraźni

Rozdział

III

J 1

następstwie

czyli

ciągu

v.yobraień

Ift

Rozdział

TV r

movvie

Rozdział

rozumie

wiedzy

Rozdział

wewnętrznych

początkach

ruchów

rozmyślnych,

które

potocznie

nazywają

się

uczuciami,

i o zwrotach,

które

są

ich

wyrazem

Rozdział

VII

O końcowych

celach

czyli n koncow ych

v\nioskaili

rozumo-

\\ unia

Rozdział VIII

Q cnotach,

które

połoe/.uie zwunesij

intelektualnymi,

oraz

U r u k a i ii i « N a i u d «> w rt W Krak OM

przywarach

przeciwnych

Spis tretcl

Spis treści

VII

( i rółi.y. 1» pWWlinlClMrŁ poznania

Ro/dzial Will

O puDllĆS-nych slogaeh vNłnd'\ suwerennej .

jj \

Ro/dział A

("> mory, wartości, dostojeństwie, zaszczycie i godność i . .

Elotdsta] wi\

O oAi.y v\ IJOHII i rninutnzumu społrczunśei państwowej .

»JR

Ro/.bial

\\\

Rord/iał \l

C) różnych sposobach bycia

flł

() indzie

225

Rozdział XH

Rn/d/ial

\ \ \ I

religii

()

prawaeh

państwowych

1254

RoidziaJ MH

Rozd/ml \ \ \ I I

0 pr/rst«.-|>st^\ai h i okolioz&ościach uwałnmjących od winy

lub ja, /.mniejsznjiu Y<'h

O pi/\i.'id/.ni\m słanie ludzkości, co się tyczy jej szczęścia

1 nieszczęścia

1()7

2*38

Rjttdsfal \l\

(l pum s/yni i drugim prawie natury oraz o umowach ...

\ \ I

Rozdział W\ HI

i-.ai.n h i nagrodach

...

....

276

Rozdział

1, 1 ^

innyeh prawach natury

jO(j

0 t\1 1 1 nocaaoh, któraosłabiają, państwo I pjrowadaa do [ago

ro/pndu

Rozdział XVI

(> . KI >I>.n<-h 1

BoS

.1 iv. • a. li i r/ee/ai-h nosohionyeli

| | |

Rozdnal \ I I

()

obowiązkach

suwerennego

reprezentanta

297

Ro/d/iał

Cttść druga

królestwie Ro«ra w

stanie

natury

>Hi

O PAŃSTWU

Roz dział XVII

O 0 przyczynai li powstania państwa, o jego powstaniu i de

finicji

' •.-i' iizecia

0 PAŃSTWU i mt/rśi u anskim

147

" Rozdział XVIII

O uprawnieniach suwerenow W państwie opartym na usta

nowieniu

Rozd/ial

WMI

J r ,j

zasadach polityki chrześcijańskiej

SM)

Rozdział

MII

Rozdzinl \ 1 1

() różnych rodzajach państwa powstałego przez ustanowie

nie i o dziedziczeniu władzy suwerennej

o liczbie, sUrot) tnoaci, celu, auiorytocta i interpretatorach

hsin,g

Pisma

sw i^logo

I65

|\. fftdfj al

XXXIV

Rozdział I 8

U władzy ojcowskiej i despotycznej

j 75

znaczeniu sl. w </<•/' OnśoJ

i natchnienie w księgach

Pisma

świętego

518

Rozdział XXI

0 wolnosii poddanych

Rozdział W W

185

Q znaczeniu słów Królestwo boie, łwi^y, potwi&onj i <a-

knunt/U w Piłmie świątyni

Rozdział

Rozdział AA II

O korporacjach politycznych i prywatnych, które podlegają

państwu

197

słowie bożym

i «» prorokach

371

t/czucia i ich Utyrcu

Do takich należy obieg krwi, tętno, oddychanie, trawienie.

ni/źyiri<mic, wydulunie i ternu podobne; do tych ruchów

niepotrzebna jest żadna pomoc wyobraźni. Drugi rodzaj

to ruch zwierzęcy, inaczej zwany ruchem rozmyślnym.

takim jest chodzenie, mowa, ruchy naszych Uończyn,

Które przebiegają w ten sposób, iż najpierw są przedsta

wiane w naszych umysłach. Że wrażenie zmysłowe jest

ruchem w organach i wew n.h/nych częściach ludzkiego

olała, wywołanym przez oddziaływania rzeczy, które

widzimy, słyszymy i tak dalej; i że wyobrażenie jesl

tylko resztką tego samego ruchu, która pozostaje po

uniżeniu zmysłowym, to zostało już powiedziane w pierw

szym i drugim rozdziale. Że zaś chodzenie, mówienia

j podobna ruchy rozmyślne zależą /..w-/.- od uprzedniej

myśli o tym, w ja kim celu, w jaki sposób i co ma być

dokonane, przeto jest rzeczą jasna, że wyobrażenie jest

pierwszym wewnętrznym początkiem wszelkiego ruchu

rozmyślnego. 1 chociaż ludzie nicuczeni nie przedsta

wiają, sobie w ogóle żadnego ruchu tam, gdzie rz.ee/

pnrufiSająoa sn. jesl niewidzialna, albo gdzie przestrzeń,

w której się ruch odbywa, jest niedostrzegalna (ze

względu na małe jej wymiary), to niemniej nie przeszka

dza, żeby takie ruchy istniały. Choćby bowiem dair .i

przestrzeli była bardzo mała, to, co się porusza w większej

przestrzeni, jakiej ta mała jest częścią, musi najpierw

przebyć tę małą przestrzeń. Te drobne początki ruchu

wewnątrz ciała ludzkiego, nim przejawią sic w chodzeniu,

w mówieniu, uderzeniu czy innych działaniach widocz- ] hli ,, Ul .

n\ch, zazwyczaj na Z) warny dążeniem.

To dążenie, gdy jest zwrócone ku czemuś, co je wywo- amx'

luje, nazywa się apetytem czyli pożądaniem. To ostatnie ' poaaAww

jest nazwą ogólną; to pierwsze często ogranicza się do

tego, że oznacza pożądanie pożywienia, a mianowicie

głód i pragnienie. Gdy zaś dążenie jest odwrócono od Głód

czegoś, nazywa się zazwyczaj awersją

fmv J

.i,ick

i Hopo idą ZM fopymU *« postni

do czlo-

""'7 1 - , v

' , | v rienw fałszywym

regułom

mistrza

zuchwale sf.mąć wobec

przeciw-

Mamiona wiedzy sn pewne i niewątpliw8,

„„;,-. zr. Se pewne, gdy ten, co ma uroszczenie,

i* Lida wiedz* O jakiejś rzeczy, może tego, co wic.

„ ( /v r to znaczy: może dowieść prawdziwości tego

niektóra ^zcgólne zdarzenia odpowiadają jego rosz-

,- 7) >niu i W wielu przypadkach okazują, się takie, jak

on mówi, że bvć mum- Znamiona przezorności wszystkie

sa niepewne, niemożliwa bowiem jest rzeczą zaobser

wować w doświadczeniu i przypominać sobie wszystkie

okoliczności, które mogą zmienić wynik ostateczny,

i rC z \i każdej sprawie, w której człowiek ma nieomylno,

wiedze, jak postępować, jest znamieniem szaleństwu

, zazwyczaj oznacza się to pogardliwie mianem pedan

terii, gdy człowiek nie trzyma się swego własnego

przyrodzonego sądu i kieruje się ogólnymi sentencjami,

przeczytanymi u autorów, które dopuszczają wiele

Wyjątik&W. 1 nawet spośród tych ludzi, którzy w naradach

państwowych lubią pokazywać swoje oczytanie w poli

tyce i w historii, bardzo niewielu czyni to samo w swych

sprawach domowych, gdzie chodzi o ich własny inf, T cs

prywatny; dla swych prwatnych spraw mają dosyć

przezorności, natomiast w publicznych chodzi im bardzie)

o dobrą sławc ich własnego umysłu, niż o pomyUno6ć

f -praw cudzych.

Rozdział VI

O WEWNĘTRZNYCH POCZĄTKACH IWCHÓW

ROZMYŚLNYCH, KTÓRE POTOCZNIE NAZYWA* l

" '<:/! <!\wi. ! O 7 \Y1>A>TAC11, KTńur SA

/«.// WTHA2EW

U zwierząt są dwa rodzaje ruchów, im swoiste. Jedne

nazywa RQ ruchami wegetatywnymi, zaczynają się wraz

/ urodzeniemi trwają bez przerwy poprzez całe ich życie

lub wstrętem.

Praęntmśt

Tc słowa: apetyt i awersja mamy z łaciny; oba oznaczają

ilslr<

ruchy: jedno ruch zbliżania się, drugie cofania. Podobnie

rzecz się ma z wyrazami greckimi dla oznaczenia tego

samego; tymi w yrazaini są óq^ i dyocuf). Natura bowiem

^c-'Mcio

» dążeniu

—

„„, en,*, wróża łudziom t* prawdy, o które później

n,ue r/< I v\ . silniej d/i..lij;|,-e. albo !.•/ stąd, że nic znaim

,ch jeszcze z doświadczenia.

,.„ w ,,„n m dążeniu do tego, by chodzić, czy si,

,,,„.,„.. K tBŚ mu*** pwywtói « Mel »d *i ta pewien

'.,,;„,;,,„ nazywają ruchem metaforycznym to, co

„ i e Li ,„vzvm innym

niż zwtoUm niedorzecznym.

2e zaś konstytucja ludzkiego ciała znajduje sie. w ciągłej

/udanie, przeto niemożliwą jest rzeczą, iżby wszystko

te same rzeczy wywoływały w nim zawsze te same apetyty

j awersje; tym mniej mogą wszyscy ludzie zgodzić sie

ze sobą w pożądaniu niema) każdej rzeczy.

Cokolwiek zaś jest przedmiotem jakiegoś apetytu

n ( ,,„„.„,„

nlo

,.,foryczn.vm« nazywać słowa, lecz

nic ciała i rucłiy.

o tym otega ludzie pożądają, mówi MO , ł Z ludfeic

',, /,, lubią; mdwl >,ę zaś, że me /nWq (nienawidzą) tych

nwciy, dc klórych mają awersję, lak wice pożądać

i lubić, to to nmo; poza tym, że przez pożądanie ozna

czana rawaw nieobecność przedmiotu pożądanego, prze,

lubienie zaś najczęściej obecność przcdmiolu. Podobnie

również przez awersje oznaczamy brak, przez niehibio-

nie obecność przedmiotu.

Spośród apetytów i awersji niektóre są ludziom

wrodzone; na przykład: pożądanie pożywienia, dążenia

do usunięcia wydalin (które można również, i to bardziej

właściwie, nazywać awersjami w stosunku do czegoś

co ludzie czuja, w swych ciałach) i jeszcze pewna ilość

pożądań, lecz niewielka. Reszta, pożądaniu pewny, i,

i omgóinych raectj oicpotionych, to dążenia, które po

w^ają / doświadczenia i wypróbowania ich skutków

na sobie samym lub na innych ludziach. W stosunki,

do rzeczy, których nie znamy wcale albo o których

myślimy, że nie istnieją, nie możemy mieć pożądań dalej

idącyih. niż to, żeby ich dotknąć i wypróbować. i \ato-

(ttJBaH awersje mamy nic łylko w stosunku do rzeczy

o których wiemy, że nam' sprawiły przykrość, lecz rów

nież w sfosunku do tych, o których nie wiemy, czy nani

tpławlą przykrość, czy nie sprawią.

O tych rzeczach, których ani nie pożądamy, ani nie

nienawidzimy, mówi się, że nimi gardzimy. Wzgarda

na jest oJcłym innym, niż bezruchem czy też oporem

serca w stosunku do działania pewnych rzeczy; j pochodzi

'-i fet Mft» już jest poruszone jakoś inaczej prze^

Dobro

(/ v pożądania, to człowiek nazywa swoim dobrem.

przedmiot zaś swego wstrętu czy awersji nazywa ziem; co //.,

jest przedmiotem jego wzgardy, to nazywa nil,c:<-m-

uijm i niegodnym uwagi. Te bowiem wyrazy: dobry.

:/'/. godny wzgardy, są zawsze używane z uw zbiednieniem

,,-ohy, która siQ nimi posługuje. Nie ma bowiem rzeczy,

U ora by po prostu i bezwzględnie była dobra, zła, cz\

codna Wzgardy? i nie ma żadnej reguły powszechnej

jobra i zła, którą by można było wziąć z natury samych

rzeczy; pochodzi ona od osoby człowieka (tam, gdzie

nie ma społeczności) albo od osoby tego, kto społeczność

, .im /eiit uje (tam, gdzie ona istnieje); albo dli rozjemcy

,/v sędziego, którego ludzie, niezgodni między sobą.

tffpólnie wyznacza, i którego orzeczenie uczynią regułą

w tej sprawie.

Język łaciński ma dwa wyrazy, których znaczenia /o, co

zbliżają się do znaczenia wyrazów dobry i zły, lecz fkh*

1 c o

która nie są* ściśle z tymi znaczeniami tożsame; tymi

hrz

y dht r

wyrazami są: pulchrum i lurpc. Z tych pierwszy oznacza

to, co przez pewne widome znaki obiecuje dobro; drugi

zaś to, co obiecuje zło. W naszym języku* natomiast

nie mamy nazw tak ogólnych, ażeby nimi wyrazić to

ftmO, Dla wyrażenia tego, co oznacza pulchrum, w pew

nych sprawach używamy słowa ładny, w innych słowa

piękny albo śliczny, albo grzeczny, albo szanowny, albo

przystojny, albo miły. A dla oznaczenia tego, co znaczy

lurpc, używamy słów paskudny, szkaradny, brzydki,

nikczemny, obrzydliwy i temu podobnych, jak tego

wymaga temat. Wszystkie te słowa, postawione na

właściwych miejscach, nie oznaczają nic innego, niż

minę czy postawę, która obiecuje dobro i zło. Tak i/

Hobbes - Lewiatan.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: