Andersen Hans Christian - Syrena.pdf - Pojedyncze baśnie - izat1984

Hans Christian Andersen

Syrena

H en, daleko od brzegów, aż na środku morza, gdzie nic nie widać, tylko błękit nad

falami, gdzie woda przezroczysta, jak kryształ najczystszy, a ciemnoszafirowa, jak bławatek,

jest głębia niezmierzona, otchłań tak głęboka, iż żaden okręt tutaj przystanąć nie może, bo

kotwica dna nie dosięgnie.

W tej niezgłębionej otchłani mieszkały piękne Syreny.

D no piaszczyste i równe pokrywały lasy dziwacznych drzew i roślin, wysmukłych a

giętkich, drżących za najlżejszym poruszeniem wody, jak żyjące istoty. Pośród drzew

przemykały się ryby figlarne, wielkie i małe, zatrzymując się niekiedy na gałązkach, niby

ptaki na drzewach. A na najgłębszym miejscu stał pałac królewski.

Wspaniały to był pałac władcy morza: mury z koralu, okna bursztynowe, a dach z muszli

perłowych, które się otwierały albo zamykały, ażeby wpuszczać lub wypuszczać wodę. W

każdej zaś muszli jaśniały perły kosztowne, tak wielkie, jakich żaden z monarchów na ziemi

nie posiada w swym skarbcu.

W tym pałacu mieszkał król morza z rodziną. Przed wielu laty owdowiał i odtąd matka

jego wychowywała mu córki. Była to pani bardzo poważna i mądra, lecz tak dumna ze swego

rodu, że nosiła dwanaście ostryg na ogonie, kiedy najdostojniejszym w królestwie osobom

tylko sześć takich ozdób wolno było sobie przypinać. Zresztą zasługiwała na wielkie uznanie,

szczególniej za troskliwość, z jaką się zajęła wychowywaniem powierzonych sobie wnuczek.

K siężniczek było sześć, a wszystkie piękne, lecz najmłodsza ze wszystkich

najpiękniejsza. Przecudne złote włosy okalały twarzyczkę delikatną niby płatek róży, oczy

błękitne jak najgłębsza woda, a zamiast nóg, mieniący się srebrem i złotem, łuską pokryty

ogon.

P rzez cały dzień syreny igrały wesoło w koralowych salach ojcowskiego zamku, których

ściany okrywały żywe kwiaty. Otwierano wtedy bursztynowe okna, i rybki, jak jaskółki,

wpływały do środka, jadły z rąk księżniczek i pieściły się z nimi.

D okoła zamku był ogród wspaniały, pełen ognistych i błękitnych kwiatów; liście na

drzewach były jak płomienie, owoce, niby złoto, błyszczące, zmienne, w ciągłym ruchu, niby

żywe. Grunt stanowił piasek bardzo drobny, błękitnawy jak płomień siarki: wnętrze zaś wód

napełniał jakiś blask łagodny, lekko błękitny, a taki przejrzysty, iż zdawać by się mogło, że to

głębia nieba, nie otchłań morska. W dni pogodne widać było w górze słońce, niby kwiat

purpurowy, z którego kielicha płyną promienie światła.

K ażda z księżniczek miała w tym ogrodzie własne grządki, które uprawiała sama, podług

swojego gustu. Więc jedna swoim klombom dała kształty wieloryba, druga syreny, a

najmłodsza słońca i zasadziła na nich kwiaty purpurowe, promieniście rozstrzelające się ze

środka.

D ziwne to było dziecko ta mała królewna — zawsze ciche, zamyślone. Gdy inne siostry

dzieliły się chciwie skarbami z rozbitego o skały okrętu, ona wybrała sobie tylko marmurowy,

prześliczny posąg chłopca. Umieściła go następnie w ogrodzie na swojej grządce, pod

płaczącą wierzbą o purpurowych liściach i złotych gałązkach. Wierzba rozrosła się z czasem

cudownie, jej delikatne i giętkie warkocze spływały aż do ziemi, na piasek błękitny, a

poruszając się tworzyły na nim ruchome plamy ciemnego fioletu; wyglądało to, jakby gałązki

igrały z nieruchomymi korzeniami drzewa i chciały się z nimi całować.

N ie było dla niej większej przyjemności, jak słuchać opowiadania o ludziach. Babka po

tysiąc razy musiała powtarzać wszystko, co sama wiedziała o świecie, o okrętach, miastach,

ludziach i zwierzętach. Najbardziej zachwycało ją to, że na ziemi kwiaty wydają zapach, lasy

są zielone, a rybki, które w nich żyją, śpiewają. Jak tam musi być ślicznie i rozkosznie!

Ł atwo domyśleć się można, że rybkami matka królewska nazywała nasze ptaki, gdyż

inaczej nie mogła nazwać zrozumiale stworzeń, których nie ma w morzu.

— Każda z was to zobaczy — mówiła im zwykle — gdy skończy lat piętnaście. Wtedy

będziecie mogły wypływać nocami na powierzchnie morza i przy blasku księżyca patrzeć na

okręty, odległe miasta, lasy. Własnymi oczyma ujrzycie wtedy ludzi, poznacie świat inny.

N ajstarsza siostra kończyła właśnie rok piętnasty, ale każda następna o rok młodsza była

od swojej poprzedniczki, a tym sposobem najmłodsza Syrena jeszcze pięć lat musiała

oczekiwać chwili wypłynięcia z głębin na powierzchnię. Lecz siostry przyrzekły sobie

opowiadać wszystko, co zobaczą na górze, co im się dnia pierwszego najlepiej podoba, co im

się zdarzy.

P owieści babki im nie wystarczały; zawsze te same, nie zaspokajały wcale ich ciekawości

i tysiąca pytań, na które odpowiedzieć nikt nie umiał.

A najciekawsza z nich była najmłodsza, która jeszcze najdłuższy czas czekać musiała.

Może dlatego była taka cicha i jakby zadumana, czy tęskniąca. W nocy stawała w oknie i

przez ciemne wody patrzyła w górę i smutnym spojrzeniem ścigała rybki pluskające w fali.

Niekiedy dostrzegła księżyc albo gwiazdy, błyszczące słabym i niepewnym blaskiem, lecz

znacznie powiększone. Niekiedy ciemny obłok niespodzianie zakrywał przed jej wzrokiem

gwiaździste sklepienie i znikał znów za chwilę; wiedziała wtedy, że nad nią przepłynął

wieloryb lub okręt pełen ludzi. Ludzie płynęli nad nią, lecz nie domyślali się, że w głębi

morza młoda Syrena z tęsknotą gorącą wyciąga ku nim ręce.

N a koniec z sióstr najstarsza w dniu swoich urodzin pierwszy raz wypłynęła na

powierzchnię morza.

G dy powróciła, miała tysiąc wrażeń do opowieści, ale najmilszym jej się zdawało leżeć w

blasku księżyca na piaszczystej ławie, wśród spokojnego morza i patrzeć z daleka na wielkie

miasta po brzegach odległych, błyszczące tysiącami świateł jak gwiazdami, słuchać dalekiej

muzyki i wrzawy, turkotu wozów, gwaru mowy ludzkiej i głosu dzwonów kościelnych…

S iostry słuchały wszystkie zachwycone, najmłodsza tylko księżniczka milczała. A potem

późno w noc stała przy oknie i przez ciemne wody patrzyła ku górze, myśląc o wielkich

miastach, pełnych wrzawy i turkotu, połyskujących tysiącami świateł i o dzwonach

kościelnych, których głos daleki zdawał się płynąć aż do niej przez fale.

N astępnego roku druga siostra mogła znowu wypłynąć na powierzchnię wody. Ta

wynurzyła się z morskiej otchłani w chwili, gdy słońce miało tonąć w morzu, i ta chwila

wydała jej się najpiękniejsza. Niebo jaśniało niby złoto roztopione, a piękności obłoków

opisać się nie da. Złociste, purpurowe i bladoróżowe, płynęły w stronę słońca, a pomiędzy

nimi przeciągał długi, biały sznur dzikich łabędzi. Chciała płynąć wraz z nimi, lecz gwiazda

ognista właśnie skryła się w morzu, a wraz z nią zagasły blaski fal i obłoków, pociemniało

wszystko.

T rzecia księżniczka była odważniejsza, toteż nie zatrzymała się na pełnym morzu, lecz

popłynęła aż do ujścia wielkiej, szerokiej rzeki. Tutaj ujrzała zielone winnice, rozpostarte na

wzgórzach, zamki i pałace, wynurzające się z leśnej gęstwiny, słyszała głosy ptaków. Słońce

paliło tak mocno, że nieraz musiała się zanurzać w chłodnej wodzie, aby odświeżyć trochę

twarz i ciało. W małej zatoce spostrzegła gromadkę pluskających się dzieci. Były nagie,

bladoróżowe, a zamiast rybiego ogona, miały po dwie podpórki do biegania — pływały

jednak doskonale. Chciała się z nimi pobawić, lecz zaraz uciekły przestraszone, gdy ją

zobaczyły, a jakieś czarne zwierzę rzuciło się ku niej, ujadając tak strasznie, że uciekła na

pełne morze.

A le nie zapomni tych wspaniałych lasów, winnic zielonych, głosu ptasząt i dzieci

ludzkich, tak wesoło pluskających się w wodzie, chociaż miały tylko dwie proste podpórki

zamiast pięknego rybiego ogona.

C zwarta z sióstr, najmniej śmiała, wolała pozostać na pełnym morzu. Ono wydało jej się

najpiękniejsze. Dokoła widok rozległy, bez końca, a nad nią niebo, niby dzwon błękitny. Z

dala widziała żagle statków, niby skrzydlate mewy, delfiny pluskały się wkoło na falach, a

wieloryby wyrzucały z nozdrzy w górę bijące, potężne fontanny.

U rodziny piątej siostry przypadały w zimie, zobaczyła też ona rzeczy całkiem nowe,

niepodobne do tego, co inne widziały. Gdy wychyliła głowę na powierzchnię, ujrzała morze

dokoła zielone, a po nim, niby perły, pływały olbrzymie góry lodowe, większe niż kościelne

wieże, dziwacznych kształtów, a błyszczące w słońcu niby diamenty. Usiadła na najwyższej,

skąd mogła spojrzeniem objąć przestrzeń bez końca. I zaczęła śpiewać. Wiatr igrał z jej

długimi złotymi włosami, a strwożeni żeglarze odwracali oczy i odpływali śpiesznie w inną

stronę.

L ecz przed wieczorem niebo pociemniało, pokryło się chmurami; grom rozległ się

ponury, jasne błyskawice jak złote węże rozdzierały czarne masy obłoków, a morze

wzburzone piętrzyło się falami, podnosząc wysoko lodowe skały, mieniące się w świetle

ognistych błyskawic. Na okrętach zwijano żagle, przerażenie ogarnęło marynarzy. Ale ona

siedziała spokojnie na górze wichrem pędzonej i patrzyła śmiało na błyskawice w chmurach

szalejące i szalejące na morzu bałwany.

Z achwyty jednak wszystkich sióstr zazwyczaj niedługo trwały. Każda z tęsknotą czekała

godziny, w której wypłynie na powierzchnię morza, każda wracała szczęśliwa i dumna,

opowiadając nieskończone dziwy o doznanych wrażeniach, ale w krótkim czasie przestawały

ją zajmować te wycieczki. I po miesiącu każda zapewniała, że pomimo wszystko, najpiękniej

jest w domu, na dnie morza, w otchłani.

N iekiedy przed wieczorem starsze siostry wypływały razem na powierzchnię wody,

trzymając się za ręce i śpiewając głośno. Głosy miały przecudne i kiedy spostrzegły, że zbliża

się burza i niejeden okręt zginie zapewne wśród walki żywiołów, podpływały do statków, aby

słodkim śpiewem uspokoić żeglarzy, mówiąc im, jak pięknie tam, na dnie morza, w

królestwie ich ojca. Lecz majtkowie śpiewu ich nie rozumieli, brali go za szum burzy i

bardziej trwożyli się jeszcze: a piękności otchłani nie poznali także, bo gdy okręt się rozbił,

tonęli i tylko martwe ich zwłoki przynosiły fale do królewskiego pałacu z korali.

A gdy tak siostry wieczorem wesoło, ująwszy się za ręce, płynęły ku górze, młoda Syrena

zostawała sama i, stojąc w oknie, patrzyła za nimi. I było jej tak smutno, że chciałaby płakać,

ale płakać nie mogła. Syrena łez nie ma i dlatego cierpi bardziej od człowieka.

— Ach, kiedyż skończę już te piętnaście lat! — mówiła sobie. — Kiedyż ujrzę ludzi i

świat ten cały, za którym tak tęsknię, który tak kocham, choć nie wiem dlaczego?…

N adszedł na koniec ten dzień uroczysty.

— Jesteś dorosła — rzekła do niej babka, matka królewska — możesz wypłynąć na górę,

ale cię muszę przedtem ubrać odpowiednio. Jesteś księżniczką.

I umieściła jej na złotych włosach wieniec liliowy, lecz nie z żywych kwiatów, o,

kosztowniejszy! Każdy płatek kwiatu stanowiło pół perły olbrzymiej, bezcennej; a na ogonie

babka przypięła jej osiem srebrzystych ostryg, jak na królewnę przystoi.

— Och, jak to boli! — skarżyła się mała.

— Trudno, moja droga. Jesteś księżniczką przecie i o tym pamiętać powinnaś. Godność

twoja wymaga pewnego przymusu.

S yrena tylko westchnęła cichutko. Ona by chętnie odrzuciła cały ten przepych, tę koronę

z lilii perłowych, ona wolałaby lekki wianuszek z kwiatów swojego ogródka — lecz jest…

księżniczką!

Westchnęła znowu, ale spojrzała na babkę i uśmiechnęła się. Po co ją smucić? Za to, że

dobra, że taka troskliwa?

— Bądźcie zdrowi, najdrożsi! — rzekła i leciuchno niby powietrzna bańka podniosła się

w górę.

S łońce już zaszło, kiedy wychyliła głowę z wilgotnej fali, lecz obłoki jeszcze płonęły

żywym złotem i purpurą ponad zachodem, a na wschodniej stronie już migotała na ciemnym

błękicie gwiazda wieczorna. Powietrze było świeże, czyste i spokojne i Syrenka odetchnęła

nim pierwszy raz w życiu z niepojętą rozkoszą.

L ecz oto na fali ujrzała okręt, piękny trójmasztowiec; żagle były zwinięte, gdyż

najlżejszy wietrzyk nie poruszał powietrza i nie mącił powierzchni wody. Tylko z

najwyższego masztu spływała jasna flaga. Na pokładzie za to roiło się od ludzi, majtkowie

siedzieli na rejach i linach, muzyka grała, śpiew głuszył ją czasem.

Ś ciemniło się; na statku błysnęły światełka, coraz ich więcej na dole i w górze,

różnobarwne, jaśniejące wśród ciemności jak tajemnicze znaki. O, jak ich dużo! Statek

jaśnieje i gore, rozlewa blask dokoła. Jakże nie przyjrzeć się z bliska?

S yrena podpłynęła do okna kajuty, a ile razy woda się podniosła, mogła zajrzeć do środka

przez szyby przejrzyste. I tutaj pełno ludzi; wszyscy strojni, piękni, lecz najpiękniejszy z nich

młody królewicz o wielkich, czarnych oczach i dobrym uśmiechu. Jakiż on piękny, jaki musi

być dobry! I jaki młody, nie ma więcej nad szesnaście lat, muszą być w równym wieku:

jakżeby chciała zbliżyć się do niego, przemówić ludzkim głosem!

N ie wiedziała, że na okręcie obchodzono urodziny królewicza i stąd zabawa, tańce. Na

pokładzie wesoło tańczyli majtkowie, a gdy książę wyszedł z kajuty, tysiące rakiet błysnęło w

powietrzu i dzień się zrobił nagle. Przerażona Syrena skryła się pod wodę, lecz wypłynęła

zaraz i wydało jej się, że z ciemnego nieba spadają w morze wszystkie gwiazdy złote. Nic

podobnego nigdy nie widziała!

A to nie koniec — coraz coś nowego: to złote słońce rozpryska się w górze, płyną ogniste

ryby, gwiazdy, wstęgi, a wszystko się odbija w spokojnej, lustrzanej powierzchni oceanu. Co

za cuda, cuda! Na pokładzie tak jasno, że nie tylko ludzi, ale najcieńszą linę widać z dala. A

ludzie tacy piękni. Książę najpiękniejszy, uśmiecha się, życzliwie ściska dłonie majtków, a

muzyka rozbrzmiewa i płynie po fali hen, daleko.

N oc płynie, lecz księżniczka zapominała o tym. Nie myśli o powrocie, nie może oderwać

oczu od ludzi i od królewicza. Różnobarwne światła zagasły na statku, nie strzelają rakiety,

nie słychać muzyki i śpiewu, lecz w głębi morza szum jakiś się zrywa i płynie z dala

stłumiony a groźny. Syrena położyła się na silnej fali i kołysze się lekko, a ile razy woda ją

podniesie, zagląda w okna kajuty książęcej.

O kręt tymczasem poruszył się z miejsca i posuwa się dalej. Wiatr nadyma żagle, fale

wzbierają coraz potężniejsze, biegną z głuchym pomrukiem, piętrzą się i wznoszą. Błysnęło w

oddaleniu. Burza idzie.

O kręt mknie coraz szybciej, a Syrena za nim. Ani na chwilę nie spuszcza go z oczu. Bawi

ją taka podróż, cieszy ta gonitwa.

N a pokładzie ruch wzrasta, majtkowie zwijają rozpięte żagle, przeciągają liny, gotują się

do walki. Statek niknie jak strzała pośród czarnych gór wodnych, które go podnoszą na szczyt

spienionych bałwanów, to znowu strącają w przepaść. Ryk już nie ustaje, bałwany uderzają o

siebie z łoskotem, piętrzą się białe grzywy na ich karkach, z trzaskiem padają w nie złote

pioruny.

A okręt mknie i ginie, wzlatuje i tonie jak błyskawica.

S yrena śpieszy za nim. Ach, jak jej wesoło! Lecz niewesoło żeglarzom na statku: okręt

się słania, trzeszczy, fale uderzają o jego boki z gniewem i wściekłością, rzucają nim jak

piłką, wreszcie maszt wielki pada, złamany niby trzcina, okręt pochyla się na bok, woda

wdziera się do środka.

J eszcze chwila — zatonie. Syrena poznała teraz niebezpieczeństwo, sama strzec się musi

odpadających szczątków rozbitego masztu, strzaskanych belek, rei, które woda niesie i uderza

o siebie. A dookoła ciemno jak w najciemniejszej głębi w noc pochmurną; to znowu

błyskawica olśniewa jasnością, i widać jak w dzień jasny najdrobniejszy szczegół. Syrena

wzrok natęża, pragnie przeniknąć ciemności, drży o ludzi, o księcia.

Z nowu błyskawica… Piorun uderza w kadłub rozbitego statku, wstrząsa nim… Krzyk

rozpaczy… Okręt się zanurza, już nie wypłynie.

A ludzie… królewicz!

W pierwszej chwili z radością prawie pomyślała, że idą do niej, do domu jej ojca, ale

natychmiast stanęło jej w myśli, że tam widziała tylko martwe zwłoki. Ludzie widocznie żyć

w wodzie nie mogą, a więc — ratunku!

I nie myśląc już o własnym życiu, rzuca się na fale, pomiędzy belki i odłamki masztów.

Chciałaby wszystkich ocalić od śmierci, ale sił nie ma. A książę? A królewicz? Jego choć

znaleźć musi! Taki młody jeszcze, miałby umierać? O nie! Ona przecież jemu choć pomoc

okazać potrafi, jego ratować będzie!

T ylko go znaleźć trzeba.

Więc szuka z zapałem, zanurza się w odmęty, rozbija bałwany, błaga o pomoc jasnej

błyskawicy.

S postrzega go nareszcie, kiedy wyczerpany, bezsilny, sztywny, z zamkniętymi oczyma,

nie mając siły dłużej opierać się śmierci, zapadał w otchłań. Syrena pochwyciła go w ramiona

Andersen Hans Christian - Syrena.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: