Filozofia kultury 15. 12. 2010r
Kant moralnie:
Krytyka rozumu praktycznego: praktyka → myślenie w sferze działania człowieka /każde działanie posiada pewien aspekt i może być rozpatrzony przez pryzmat moralności/;
[moralność → nabywamy od społeczności; etyka → refleksja nad swoim postępowaniem, przybiera postać etyki normatywnej, którą każdy może przeprowadzić; refleksja naukowa → refleksja o etyce /metaetyka/]
Kant stworzył pierwszy system etyczny świecki /dotąd istniała etyka chrześcijańska/
/Zbiór nakazów i zakazów – etyka chrześcijańska/ - system Kanta ma charakter dedukcyjny:
gwarantuje rozumienie i możliwość kwalifikowania, przez samego siebie, w kategoriach etycznych /mówi się, że ma postać formalną/.
Odróżnienie dwóch rodzajów czynności u Kanta:/człowiek aby moralność działa musi być wolny/
- podejmujemy z przymusu zewnętrznego: z góry narzucone normy – ktoś coś komuś nakazuje./można uznać je za swoje, nie są wtedy przymusem/. [przemoc symboliczna] → z przymusu zewnętrznego nie można kwalifikować moralnie działań /z braku wolności/.
- podejmujemy z przymusu wewnętrznego: sami sobie dla siebie ustalamy – nikt nie nakazuje nic robić, sami sobie wytyczamy działania → zapora dla wszelkich używek, które kuszą przez całe życie./tylko czynności z przymusu wewnętrznego mają moralny sens/.
- Skłonności, pragnień spontanicznych → są niemoralne jeśli są tylko z pragnień;
- Czynności zgodnie z obowiązkiem → chęci, pragnienia spotykają się z nakazem moralnym;
- Czynności podjęte z obowiązku → obowiązkiem moralnym, np. opieka nad kimś /wynika tylko z obowiązku/ → czyn najwyższej rangi moralnej /obowiązek stający się przymusem wewnętrznym/.
Kant przyjmuje koncepcje wolności taką jak Seneka → wolność jako świadoma konieczność /przymus wewnętrzny, mający charakter rozumowy/.
Czynności, które są z przymusu zewnętrznego nie mogą być kwalifikowane moralnie przez brak wolności;
Czyn legalny od czynu moralnego: legalny nakaz z zewnątrz, moralny z wewnątrz.
Przymus jako obowiązek: nakaz robienia tego czego się nie chce ale trzeba;
Każdy czyn ludzki posiada motywy /sfera motywów/ → przekonania subiektywnie determinują czyn.
Czyn prowadzi do skutku /sens wkomponowany, świadomość że zostanie coś osiągnięte; i drugi sens skutku: coś czego nie chcemy a może się pojawić – nieprzemyślane/.
W sferze moralnej nie powinno być tak aby człowiek podejmował czyny ze względu na przewidywane skutki.
/strach przed karą jest niemoralny/.
Człowiek moralny to człowiek, który podejmuje czyn ze względu na motywy /legitymizują etycznie czyny ludzkie/, a nie skutki.
Prawo: /zasada metazasad/ imperatyw kategoryczny /najwyższa zasada moralna/:
Postępuj tak jakbyś chciał, żeby zasada Twojego postępowania stała się prawem powszechnym.
/jedno z ujęć imperatywu kategorycznego/
Ta zasada jest założeniem empatyczności /zasada empatii/ → wczuć się w postępowanie drugiej osoby;
Imperatywy hipotetyczne /zasady słabsze/: zdanie hipotetyczne – zaczyna się od jeżeli /nie narzuca się wartości z góry, daje się warunki co jest potrzebne dla osiągnięcia celu/.
Człowiek w etyce Kanta jest najwyższym dobrem: nigdy nie być środkiem realizacji wartości, np. przyjaźń dla pożytku a nie ze względu na człowieka /człowiek samoistna wartość – nie ma ceny, wartości pieniężnej/;
Człowiek w przestrzeni etycznej ma wolną wolę /rozumna wola → wybiera dobro/ - człowiek wolny to człowiek dobry poprzez rozum.
Najtańsza kontrola człowieka, to gdy człowiek kontroluje sam siebie → ze względu na pluralizm brak wspólnych wartości, zatem niemożliwa kontrola samego przez się w tych samych normach.
Legitymizowane są motywy ludzkie → zakazywać wyborów motywów (?)
Arthur Schopenhauer:
Przyjaźnił się z psami /każdy pies miał to samo imię/;
Świat jako wola i przedstawienie
Etyka współczucia:
- główne pojęcie: współczucie
Każda etyka powinna być rozwinięciem etyki natury ludzkiej;
Oparta na rozumie;
/Krytyka Kanta → współczucie poza rozumem/;
Wyróżnił czynności:
- Motywy /głównie czynności podejmujemy z: 1. egoizmu; 2. ze złości /pragniemy cierpienia cudzego/; 3. ze współczucia /chce cudzego dobra//.
Ad 3) w tej klasie dochodzimy do szczytów moralnego dobra /szlachetności/.
Każdy czyn podejmujemy z tej jednej pobudki, na pobudzenie naszej aktywności wpływa:
- cierpienia /wszelkie braki – przedmiotów materialnych, w sferze mentalnej/;
- pragnienia;
- z nudy /nuda aktywizuje ludzi/.
Odpowiednik Kantowskiego imperatywu kategorycznego:
Nie krzywdź nikogo, wspieraj raczej każdego według możności swojej.
Współczucie – dwa etapy:
1. przeciwstawiamy się egoistycznym pobudkom /zablokować złość, egoizm → od wyrządzania krzywdy drugiej osobie, uniemożliwić sprawianie komuś cierpień przez złość i egoizm/;
2. otworzyć się empatycznie /współczująco/ na drugą osobę → spojrzeć na świat czyimiś oczyma /zanim cokolwiek się wykona, należy podjąć jego myśl/.
/etyka wymagająca heroizmu/;
isabela3