2008 nr 1.pdf

Biuletyn

1/2008

[ spis treci ]

Lawinowe ABC, czyli

co powiniene wiedzieæ

o lawinie, a czego ona

nie wie o tobie .................. 2

Szachownica i rêka

Tatrzañska informacja

lawinowa ............................ 5

Nowa kolejka, nowe

wyzwania ............................ 7

Park od kuchni

OO Zazadnia ...................... 9

Wolontariat dla Tatr

Pytacie, odpowiadamy ... 11

Kunice klasy luks .......... 13

Nieuczciwy ajent .............. 14

Przejcie graniczne ju¿

niepotrzebne ...................... 14

Stacja paliw

w likwidacji ....................... 15

Nowa stara

dró¿niczówka ..................... 15

Witamy w Kocieliskiej 16

Szanowni Pañstwo,

kiedy jesieni¹ planowalimy publikacjê tek-

stu powiêconego turystyce zimowej, nikt z nas

nie podejrzewa³, ¿e rzeczywistoæ tak szybko

potwierdzi tezê o koniecznoci sta³ego przy-

pominania o tatrzañskich zagro¿eniach. Nie-

dawny wypadek z udzia³em czo³owego pol-

skiego himalaisty dowodzi, ¿e ka¿dy, nawet

najbardziej dowiadczony turysta wyrusza-

j¹cy zim¹ w góry powinien braæ sobie do ser-

ca zasady, które podsumowujemy w kompendium wiedzy

lawinowej.

Wród innych wydarzeñ, które znalaz³y siê na

pierwszych stronach gazet, nale¿y wspomnieæ uruchomie-

nie nowej, pojemniejszej kolejki na Kasprowy Wierch.

W numerze znajd¹ Pañstwo krótk¹ relacjê z tego hi-

storycznego, choæ budz¹cego kontrowersje wydarze-

nia.

Podobnie jak w poprzednich wydaniach Biule-

tynu, i tym razem piszemy o postêpach prac w re-

witalizowanym zespole dworsko-parkowym, który

powoli zaczyna wieciæ dawnym blaskiem.

Ruszy³a kolejna edycja akcji Wolontariat dla Tatr.

Wszyscy zainteresowani udzia³em w programie

znajd¹ odpowiedzi na najczêciej zadawane py-

tania.

Zapraszamy tak¿e do lektury drugiego

ju¿ odcinka cyklu prezentuj¹cego poszczególne

obwody ochronne tym razem przed Pañstwem

Zazadnia z popularnymi Wiktorówkami. Ponadto

tradycyjnie przedstawiamy krótkie informacje zwi¹-

zane g³ównie z rozwojem infrastruktury turystycznej.

Redakcja

fot. A. liwiñski

Lawinowe ABC,

czyli co powiniene

wiedzieæ o lawinie,

a czego ona nie wie o tobie

fot. T. Nodzyñski

tym roku zima zawi-

ta³a w Tatry wyj¹tko-

wo wczenie, pierwsze

wiêksze opady niegu

zanotowano na pocz¹t-

ku wrzenia, i ju¿ w listopadzie TOPR

og³osi³ IV stopieñ zagro¿enia lawi-

nowego. Warunki dodatkowo pogar-

sza³ silny wiatr, który wia³ podczas

opadów i powodowa³ bardzo nierów-

nomierne rozk³adanie siê pokrywy

nie¿nej na stokach nawietrznych

czasami nieg wywiany jest do grun-

tu, podczas gdy kilkanacie metrów

dalej na stokach zawietrznych gru-

boæ pokrywy mo¿e siêgaæ nawet

powy¿ej 2 metrów. W takich warun-

kach dosz³o niestety do pierwszego

w tym sezonie wypadku lawinowe-

go 14 grudnia po s³owackiej stro-

nie Tatr Zachodnich w lawinie zgi-

nê³o dwóch skialpinistów. Dlatego

Lawiny to jedno z najbardziej spektakularnych

zimowych górskich zagro¿eñ.

Co zrobiæ, by unikn¹æ wypadku lawinowego?

Ca³kowite bezpieczeñstwo zapewni nam

jedynie wygodna kanapa. Niniejszy tekst

zosta³ jednak napisany z myl¹ o tych,

którzy zdecyduj¹ siê na górsk¹ wycieczkê.

To próba pokazania sposobów

zminimalizowania ryzyka lawinowego.

2 Biuletyn 1/2008

Komu w drogê...

przed wybraniem siê na zimow¹ wy-

cieczkê w góry warto zastanowiæ siê,

czy jestemy do niej wystarczaj¹co

przygotowani zarówno pod wzglê-

dem odpowiedniego wyposa¿enia,

jak i wiedzy na temat zagro¿eñ i nie-

bezpieczeñstw, z jakimi mo¿emy siê

spotkaæ. Niniejsze, z koniecznoci

bardzo skrótowe opracowanie ma na

celu zasygnalizowanie problemów

zwi¹zanych z zagro¿eniem lawino-

wym pamiêtajmy jednak, ¿e to tyl-

ko jedno z niebezpieczeñstw, które

spotkamy zim¹ w Tatrach.

Sk¹d siê bior¹ lawiny

Zgodnie z przyjêt¹ wród nau-

kowców definicj¹ lawina nie¿na to

szybki ruch jednej, kilku warstw lub

ca³ej masy nie¿nej po stoku wsku-

tek naruszenia równowagi miêdzy

napiêciem niegu a si³ami, które to

napiêcie hamuj¹. Ta naukowa defi-

nicja zawiera ju¿ g³ówn¹ informacjê

o przyczynach powstawania lawin,

trzeba jednak zdaæ sobie sprawê,

jakiego rodzaju czynniki mog¹ spo-

wodowaæ naruszenie wspomnianej

wy¿ej równowagi. Mo¿na je z grub-

sza podzieliæ na trzy grupy do

pierwszej, uwa¿anej za najwa¿niejsz¹,

nale¿¹ te zwi¹zane z warunkami me-

teorologicznymi i niegowymi (gru-

Jeli warunki nie sprzyjaj¹, nie bójmy

siê powzi¹æ decyzji o odwrocie

godê z górami, nale¿y zdecydowa-

nie opieraæ siê przede wszystkim na

informacjach dostêpnych w komuni-

katach lawinowych, z których poza

okreleniem aktualnie obowi¹zuj¹ce-

go stopnia zagro¿enia mo¿emy tak-

¿e dowiedzieæ siê o stabilnoci po-

krywy nie¿nej, prawdopodobieñ-

stwie zejcia lawiny i zwi¹zanych z tym

zaleceniach dla ruchu osób w tere-

nie. W razie w¹tpliwoci nie wahaj-

my siê tak¿e zasiêgn¹æ rady osób

zawodowo zwi¹zanych z górami

ratowników czy przewodników.

boæ i charakter pokrywy nie¿nej,

temperatura, wiatr, nas³onecznienie

itp.). Druga zwi¹zana jest z charak-

terystyk¹ terenu (nastromienie sto-

ku, charakter pod³o¿a, forma czy

pokrycie terenu), za ostatnia zawie-

ra czynniki zwi¹zane ju¿ z bezpo-

rednim oddzia³ywaniem cz³owieka

(sposób pokonywania trasy, dowiad-

czenie, wyposa¿enie, pora dnia itp.).

Sama znajomoæ tych czynników to

jednak zdecydowanie za ma³o do

ich poprawnej interpretacji i w efek-

cie samodzielnej oceny zagro¿enia

lawinowego niezbêdne jest jednak

przede wszystkim du¿e dowiadcze-

nie zdobyte zim¹ w warunkach gór-

skich. Dlatego zw³aszcza je¿eli dopie-

ro zaczynamy nasz¹ zimow¹ przy-

Wyposa¿enie

Minê³y ju¿ na szczêcie czasy, gdy

elementy górskiego ekwipunku zdo-

bywa³o siê z trudem u znajomych,

czy sprowadza³o z zagranicy za ciê¿-

kie dewizy. Obecnie w ka¿dym wiêk-

szym sklepie górskim mo¿na zaopa-

trzyæ siê w sprzêt niezbêdny do zimo-

wej wyprawy w góry. Dotyczy to tak-

¿e wyposa¿enia zwiêkszaj¹cego na-

sze bezpieczeñstwo w terenie zagro-

¿onym lawinami. Do podstawowe-

go (i niezbêdnego) zestawu zalicza

siê detektor lawinowy (popularnie

zwany piepsem), sondê i ³opatê. Nie-

stety, zw³aszcza detektory s¹ ci¹gle

jeszcze bardzo drogie, istnieje ju¿ jed-

nak mo¿liwoæ ich wypo¿yczenia, np.

w Zakopanem, za cenê kilkunastu

z³otych za dobê. Nale¿y jednak pamiê-

taæ, ¿e sam ekwipunek nie zapewni

nam odpowiedniego bezpieczeñstwa,

je¿eli nie bêdziemy umieli siê nim

pos³ugiwaæ o ile u¿yæ ³opaty raczej

ka¿dy umie (choæ nawet tu warto za-

poznaæ sie z wypracowanymi przez

s³u¿by ratownicze metodami odko-

pywania zasypanych tak, aby zrobiæ

to jak najszybciej i najefektywniej),

Przed wybraniem siê w góry,

zastanówmy siê, czy jestemy

odpowiednio przygotowani

3 Biuletyn 1/2008

Komu w drogê...

trów, oraz wzmo¿on¹ uwagê, ustal-

my tak¿e jednoznaczne sygna³y i ko-

mendy alarmowe. Przed wejciem

w zagro¿ony teren odpinamy pas bio-

drowy plecaka i przygotowujemy siê

do szybkiego zrzucenia go z ramion

w razie porwania nas przez lawinê,

aby nie poci¹gn¹³ nas w g³¹b lawini-

ska. Z tego samego powodu zapina-

my dok³adnie kurtkê i jej kieszenie

im mniej niegu dostanie siê pod ni¹

i do niej, tym bêdziemy l¿ejsi i zwiêk-

szymy szanse pozostania na wierz-

chu lawiny. Bardzo wa¿nym, ale czê-

sto lekcewa¿onym elementem jest

odpiêcie (zdjêcie z przegubów) pa-

sków od kijków (i ewentualnie pa-

sków od nart, je¿eli ich u¿ywamy)

zdecydowanie lepiej straciæ w lawi-

nie kijki ni¿ zostaæ zakotwiczonym

przez nie w g³êbi mas niegu. Poko-

nuj¹c zagro¿ony obszar, starajmy siê

wykorzystywaæ naturalne formy te-

renu, które mog¹ zapewniæ bezpie-

czeñstwo granie, ¿ebra i tarasy skal-

ne, wyp³aszczenia oraz stoki oczysz-

czone ze niegu przez wiatr. Zamiast

trawersowaæ niebezpieczne stoki, zde-

cydowanie lepiej i bezpieczniej jest

wyjæ na grañ, a potem ewentualnie

zejæ nadk³adamy zazwyczaj sporo

drogi, ale znacznie zwiêkszamy bez-

pieczeñstwo. Nie wahajmy siê tak¿e

wykorzystaæ sprzêtu alpinistycznego,

je¿eli go posiadamy i istnieje mo¿li-

woæ za³o¿enia asekuracji czy np. zje-

chania na linie z ominiêciem zagro-

¿onego obszaru. Podczas zjazdu na

nartach zagro¿onym stokiem tak¿e sta-

ramy siê unikaæ zbyt stromych i wklê-

s³ych formacji, jedziemy ³agodnie, wy-

konuj¹c skrêty o du¿ym promieniu,

unikaj¹c dynamicznych odbiæ, a prze-

de wszystkim upadków bardzo moc-

no oddzia³ywaj¹cych na pokrywê

nie¿n¹.

to np. metod szukania przy pomocy

detektorów lawinowych czy sondy

trzeba siê nauczyæ i czêsto æwiczyæ

je w praktyce.

Zasady pokonywania

zagro¿onego terenu

Czasami podczas zimowej eska-

pady jestemy zmuszeni przejæ tere-

nem bezporednio zagro¿onym przez

lawiny. Oczywicie nale¿y pamiêtaæ,

¿e je¿eli uznamy, i¿ ryzyko jest zbyt

du¿e, zazwyczaj mo¿emy wybraæ in-

n¹, bezpieczniejsz¹ (choæ zwykle d³u¿-

sz¹ i mniej wygodn¹) drogê gdy

nie ma takiej mo¿liwoci, zawsze

mo¿emy podj¹æ decyzjê o odwrocie.

Je¿eli jednak, zgodnie z nasz¹ ocen¹

i regu³ami zawartymi w opisie stopni

zagro¿enia lawinowego, ryzyko nie

jest zbyt du¿e i zdecydujemy siê na

pokonanie zagro¿onego odcinka, pa-

miêtajmy o zachowaniu podstawo-

wych zasad bezpieczeñstwa. Przede

wszystkim nie wchodmy na zagro-

¿ony teren du¿¹ grup¹, je¿eli ryzy-

kowny odcinek jest niezbyt d³ugi, po-

konujmy go pojedynczo, podczas gdy

pozostali z bezpiecznego miejsca bê-

d¹ obserwowali osobê pokonuj¹c¹ tra-

sê i stok ponad ni¹. W razie koniecz-

noci przejcia wiêkszego zagro¿one-

go stoku zachowajmy zawsze bezpie-

czne odstêpy, minimum 1015 me-

Uwagi na koniec

Jak wspomnia³em na wstêpie, do-

wiadczenie w rozpoznawaniu i oce-

nie zagro¿enia lawinowego zdobywa

siê stopniowo podczas wielu górskich

wycieczek, dlatego zw³aszcza na po-

cz¹tku najwa¿niejsza jest rozwaga i za-

chowanie ostro¿noci je¿eli mamy

w¹tpliwoci zdecydowanie lepiej jest

podj¹æ decyzjê o odwrocie. Pamiê-

tajmy, ¿e nigdy nie jest ona wiadec-

twem tchórzostwa czy pora¿ki, wrêcz

przeciwnie rozwagi i rozs¹dku. Jed-

nak nawet gdy ju¿ zdobêdziemy wie-

loletnie zimowe dowiadczenie i nau-

czymy siê dobrze oceniaæ zagro¿enie

lawinowe, pamiêtajmy zawsze o wa¿-

nej regule sformu³owanej przez zna-

nego szwajcarskiego speca od spraw

lawinowych Wernera Muntera: Eks-

percie uwa¿aj, lawina nie wie, ¿e

jeste ekspertem....

Tomasz Nodzyñski

S³u¿ba Lawinowa Instytutu

Meteorologii i Gospodarki Wodnej

4 Biuletyn 1/2008

Komu w drogê...

Tatrach zima rozgoci³a siê na dobre. Na

tatrzañskie szlaki wyruszyli turyci, skitu-

rowcy, narciarze, taternicy. Wêdrowanie

zim¹, gdy szlaki przykryte s¹ niegiem,

znacznie ró¿ni siê tego w warunkach let-

nich. Nie widaæ wyranego przebiegu szlaku, czêsto jest

on nieprzedeptany, a lady szybko zawiewa wiatr. Szcze-

Szachownica i rêka

Tatrzañska informacja lawinowa

gólnie dotyczy to szlaków powy¿ej górnej granicy lasu.

Zab³¹dzenie w takim terenie mo¿e skoñczyæ siê tragicz-

nie. Dodatkowym utrudnieniem s¹ wystêpuj¹ce czêsto

mg³y i wczenie zapadaj¹cy zmrok. To wszystko sprzy-

ja utracie orientacji w terenie.

Tatrzañski Park Narodowy nie stosuje zim¹ dodatko-

wego oznakowania szlaków turystycznych, dlatego wê-

drowanie po nich wymaga dok³adnej znajomoci ich prze-

biegu. Ma to szczególne znaczenie na szlakach wysoko-

górskich, gdzie znaki letnie s¹ przykryte niegiem przez

ca³y okres jego utrzymywania siê w górach.

Istotnym zagadnieniem dotycz¹cym zimowej tury-

styki w Tatrach jest zagro¿enie lawinowe. TPN wpro-

wadzi³ nowy system informacji i oznakowania szlaków

funkcjonuj¹ce od kilku lat rozmieszczenie ostrzegaw-

czych znaków lawinowych zdezaktualizowa³o siê z po-

wodu naturalnych zmian w przebiegu torów lawinowych.

Przy ka¿dym punkcie wejcia do parku znajduj¹ siê ta-

blice informacyjne z aktualnym stop-

niem zagro¿enia lawinowego wraz z wy-

janieniem znaczenia danego stopnia.

Informacje o obowi¹zuj¹cym stopniu

zagro¿enia lawinowego s¹ przy ka¿do-

razowej zmianie aktualizowane przez

pracowników terenowych parku. Oprócz

tego zastosowanie maj¹ dwa rodzaje

lawinowych znaków ostrzegawczych:

szachownica i rêka. Zmieni³ siê nie-

znacznie sposób ich rozmieszczenia w te-

renie. Wzór tablic reguluje Rozporz¹-

dzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja

1997 r. w sprawie okrelenia warunków

bezpieczeñstwa osób przebywaj¹cych

w górach, p³ywaj¹cych, k¹pi¹cych siê

i uprawiaj¹cych sporty wodne. Zgod-

nie z nim szachownica oznacza teren

zagro¿ony lawinami, rêka bezpo-

rednie zagro¿enie lawinami, dalsze przej-

cie lub przejazd zagra¿a ¿yciu i zdrowiu.

Znaki szachownica umieszczone s¹

fot. B. Chlipa³a

Znaki lawinowe, które spotkamy

w terenie

5 Biuletyn 1/2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: