opracowanie ks RODZDZIAL XI.doc

DECENTRALIZACJA FINANSÓW PUBLICZNYCH RODZDZIAŁ XI

DECENTRALIZACJA-polega na samoograniczeniu się władz centralnych na rzecz innych podmiotów publicznych w zakresie :

- wykonywanych działań

- dysponowania majątkiem

- gospodarowania środkami publicznymi

TRÓJSZCZEBLOWY PODZIAŁ WLADZY wprowadzono od 1 stycznia 1999 roku ustawa z dnia 24 lipca 1998 o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa

W Polsce po zmianach od 1 stycznia 2003 działa:

- 2478 gmin,

- 314 powiatów ( w tym 65 miast na prawach powiatu),

- 16 województw

Na mocy ustaw zarówno gmina, powiat, jak i województwo mogą wykonywać:

- zadania własne

- zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone jednostkom na mocy ustaw

- zadania przyjęte do realizacji w drodze umowy lub porozumienia

- zadania realizowane wspólnie z innymi jednostkami samorządu terytorialnego

KORZYŚCI Z DECENTRALIZACJI wynikają z następujących przesłanek:

- lepsze rozpoznanie potrzeb społeczności lokalnych stwarza szansę trafniejszej alokacji środków,

- kontrola wydatkowania środków publicznych może być skuteczniejsza ze względu na fakt, iż decydent             jest mniej anonimowy,

- państwo przekazując część swoich uprawnień na szczebel lokalny może zwiększyć efektywność swego działania w kwestiach strategicznych ,

- konieczność dostosowania polskich struktur terytorialnych do standardów Unii Europejskiej, w kontekście korzystania  z wypracowanych przez nią mechanizmów wspierania inicjatyw lokalnych oraz współpracy ponadgranicznej

PROBLEMY WYNIKAJĄCE Z DECENTRALIZACJI FINANSOW PUBLICZNYCH

Powstają one głównie z nierównomiernego w skali kraju rozłożenia dochodów i potrzeb społeczności lokalnych.

- różnice między wielkością środków publicznych miedzy obszarami bogatymi i biednymi

- koncepcja wyrównania różnic budzi wiele wątpliwości

- brak instrumentu wyrównującego różnice między regionami bogatymi i biednymi. Coraz bardziej te różnice się pogłębiają.

KOMPETENCJE WŁADZ CENTRALNYCH:

- bezpieczeństwo zewnętrzne i obrona narodowa kraju,

- sądownictwo i wymiar sprawiedliwości

- działalność dyplomatyczna,

- administracja centralna,

- częściowo policja i bezpieczeństwo wewnętrzne,

- nadzór nad bogactwami naturalnymi,

- strategiczne obszary infrastruktury, np. główne szlaki komunikacyjne, kontrola obszaru powietrznego, gospodarka paliwami płynnymi,

- utrzymanie obiektów kultury i dziedzictwa narodowego,

- nauka

- częściowo systemy emerytalno-rentowe

KOMPETENCJE WŁADZ LOKALNYCH:

- utrzymanie lokalnych dróg,

- utrzymanie obiektów oświatowych,

-utrzymanie obiektów użyteczności publicznej o lokalnym znaczeniu np. obiekty sportowo rekreacyjne, parki,

- zaopatrzenie ludności w wodę pitną,

- utrzymanie czystości i ładu przestrzennego,

- utrzymanie lokalnego transportu publicznego

ZADANIA GMIN:

- gospodarka terenowa i ład przestrzenny,

- ochrona środowiska,

- wodociągi oraz zaopatrzenie w wodę i kanalizację,

-usuwanie śmieci komunalnych, utrzymanie czystości oraz urządzeń sanitarnych i wysypisk,

- zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną,

- lokalny transport zbiorowy,

- ochrona zdrowia i pomoc społeczna,

- oświata, w tym szkoły podstawowe i przedszkola,

- komunalne budownictwo mieszkaniowe,

- urządzenia rekreacyjne i sportowe,

- utrzymanie zieleni i cmentarzy komunalnych,

- utrzymanie innych gminnych obiektów użyteczności publicznej

ZADANIA POWIATÓW:

- edukacja i kultura,

- ochrona zdrowia i pomoc społeczna,

- transport i drogi publiczne,

- zagospodarowanie przestrzenne, nadzór budowlany, geodezja, kartografia i katastru,

- gospodarka wodna, rolnictwa, leśna, rybołówstwo  śródlądowe, ochrona środowiska i przyrody,

- ochrona przeciwpowodziowa, przeciwpożarowa, zapobieganie innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia,

- przeciwdziałania bezrobocia oraz aktywizacja lokalnego rynku pracy,

- utrzymanie powiatowych obiektów użyteczności publicznej,

ZADANIA WOJEWÓDZTW:

- tworzenie warunków rozwoju gospodarczego oraz promocja jego walorów,

- utrzymanie i rozbudowa infrastruktury społecznej i technicznej o znaczeniu wojewódzkim,

- pozyskanie i łączenie środków finansowych publicznych i prywatnych dla realizacji zadań z zakresu użyteczności publicznej,

- wspieranie i prowadzenie zadań na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia obywatel,

- kształtowanie środowiska naturalnego zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,

- wspieranie współpracy miedzy nauką a praktyką gospodarczą,

- działania na rzecz rozwoju kultury oraz ochrony dziedzictwa kulturowego,

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO:

- podatki przekazane do dyspozycji samorządów, samorządy nie mają pełnej kompetencji, mają możliwość obniżania stawek podatkowych i stosowanie ulg i zwolnień podatkowych,

- udziały w podatkach ściąganych przez władze państwowe

- dotacje wyrównujące różnice dochodowe między poszczególnymi społecznościami lokalnymi,

- majątek i prawa do dysponowania nim przekazane władzom samorządowym,

- pożyczki zaciągane przez władze samorządowe .

BUDŻETY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO RODZIAŁ XII

BUDŻET JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO jest rocznym planem finansowym obejmującym:

- dochody i wydatki oraz przychody i rozchody tej jednostki,

- przychody i wydatki zakładów budżetowych, a także funduszy celowych,

OBLIGATORYJNE DOCHODY GMIN:

1. Wpływy z własnych podatków lokalnych:

              -- od nieruchomości,

              -- rolnego,

              -- od środków transportu,

              -- od spadków i darowizn,

              -- od posiadania psów,

              -- z działalności gospodarczej osób fizycznych, opłacanego w formie karty podatkowej,

              -- od czynności cywilno prawnych,

2. Wpływy z opłat; skarbowej, eksploatacyjnej, lokalnych i innych pobieranych na podstawie odrębnych ustaw,

3. Udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa  w wysokości

              -- 39,34% wpływu z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie gminy,

              -- 6,71% wpływu z podatku dochodowego od osób prawnych i jednostek organizacyjnych  nie    mających osobowości prawnej posiadających siedzibę na terenie gminy

4. Subwencja ogólna

5. Dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe gmin oraz wpłaty do zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych gmin,

6. Dotacje celowe z budżetu państwa

7. Odsetki od środków finansowych gminy gromadzonych na rachunkach bankowych,

8. dochody z majątku gminy

OBLIGARTORYJNE DOCHODY POWIATÓW:

1.      udział w wysokości 10,25%wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie powiatu

2.      udział w wysokości 1,40% wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych

3.      subwencja ogólna

4.      dochody uzyskane przez jednostki budżetowe powiatu oraz wpłaty od zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych powiatu

5.      dotacje celowe z budżetu państwa na finansowanie zadań własnych powiatu

6.      dotacje celowe z budżetu państwa na realizację zadań służb, inspekcji i straży

7.      dotacje celowe z budżetu państwa na zadania z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami. 

8.      odsetki od środków finansowych powiatu gromadzonych na rachunkach bankowych

9.      dochody z majątku powiatu

OBLIGATORYJNE DOCHODY WOJEWÓDZTWA:

1. udział w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa w wysokości:

- 1,60% wpływu z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie województwa

-15,90% wpływu z podatku dochodowego od osób prawnych i jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej posiadających siedzibę na terenie województwa

2. Subwencja ogólna
3. dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe województwa oraz wpłaty od zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych województwa
4. dotacje celowe z budżetu państwa na zadania z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami
5. dotacje z budżetu państwa na sfinansowanie zadań własnych województwa
6. odsetki od środków finansowych województwa gromadzonych na rachunkach bankowych
7. dochody z majątku województwa

FAKULTATYWNE DOCHODY :

1. dotacje celowe:

- na finansowanie zadań własnych

- z budżetu państwa na usuwanie bezpośrednich zagrożeń bezpieczeństwa i porządku publicznego,

- na zadania realizowane na podstawie porozumień z organami administracji rządowej lub z innymi jednostkami samorządu terytorialnego

2. dotacje z funduszy celowych
3. spadki, zapisy i darowizny
4. odsetki:

- od pożyczek

- od nieterminowo przekazanych należności stanowiących dochody jednostek samorządu terytorialnego,

      5. dywidendy i odsetki od kapitału wniesionego do spółek,

      6. dochody z kar pieniężnych i grzywien,

      7. inne dochody należne na podstawie odrębnych przepisów

GRUPY DOCHODÓW JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO;

1. dochody własne;

-wpływy z podatków lokalnych

-wpływy z opłat

-dochody uzyskiwane przez jednostki samorządu terytorialnego oraz wpłaty zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych

-dochody z majątku

-odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych

-udziały w podatkach stanowiący głównie dochód budżetu państwa od osób prawnych i fizycznych

2. subwencja ogólna
3. dotacje celowe na zadania:

-zlecone np. w zakresie opieki społ., wypłaty zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych przez gminy,

-własne np. wypłaty dodatków mieszkaniowych

-powierzone powiatom i województwom przez administracje rządową

-związane z realizacja umów międzynarodowych

4. pozostałe dochody np. darowizny spadki, dotacje z funduszy celowych

TREŚĆ UCHWAŁY BUDŻETOWEJ JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Budżet jednostki sam. Terytorialnego przyjmuje formę uchwały jej władz stanowiących.

Uchwala budżetowa określa:

1.      wielkość prognozowanych dochodów wg ważniejszych źródeł i działów klasyfikacji

2.      wydatki JST w podziale na działy i rozdziały , z wyodrębnieniem:

- wydatków bieżących

-wydatków majątkowych

       3. źródła pokrycia lub przeznaczenia nadwyżki budżetu JST

       4. wykaz wydatków ujętych w wieloletnich programach inwestycyjnych

       5. plany przychodów i wydatków jednostek gospodarki pozabudżetowej

       6. plany przychodów i wydatków funduszy celowych

       7. dochody i wydatki związane z realizacją zadań zleconych przez administrację rządową lub innych zleconych samorządowi  na mocy ustawy

       8. zakres i kwoty dotacji przedmiotowych oraz inne dotacje

       9. dochody i wydatki związane z zadaniami realizowanymi wspólnie przez JST

REZERWY BUDŻETU SAMORZĄDOWEGO:

1. ogólna- 1% wydatków ogółem
2. celowe- nie mogą przekroczyć 5%

DEFICYT BUDŻETOWY JST może być pokryty przychodami pochodzącymi z:

1. sprzedaży pap. Wartościowych wyemitowanych przez JST
2. kredytów zaciągniętych w bankach krajowych
3. pożyczek
4. prywatyzacji majątku danej jednostki
5. nadwyżki budżetu z lat ubiegłych

TERMINY:

·         Projekt uchwały budżetowej zarząd danej jednostki przedstawia organowi terytorialnego do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy.

·         Uchwala budżetu przed rozpoczęciem roku budżetowego, najpóźniej w szczególnych przypadkach do 31 marca roku budżetowego

·         W terminie 21 dni od przyjęcia uchwały budżetowej zarząd JST opracowuje układ wykonawczy budżetu

·         Samorząd JST przedstawia organowi stanowiącemu sprawozdanie z wykonania dochodów i wydatków za I półrocze w terminie do 31 sierpnia

·         Roczny budżet do 31 marca następnego roku

·         Rozpatrywanie sprawozdania w terminie do 30 kwietnia roku następnego po roku sprawozdawczym

DYSCYPLINA I KONTROLA FINANSÓW PUBLICZNYCH ROZDZIAŁ XIV

Obowiązująca ustawa o finansach publicznych z 1998 roku określa:

·         Podmioty odpowiedzialne za finanse publiczne

·         Czyny stanowiące naruszenie dyscypliny finansowej

·         Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansowej

PODMIOTY ODPOWIEDZIALNE za gospodarowanie środkami  publicznymi SA pracownicy sektora finansów publicznych oraz inne osoby nimi dysponujące, w tym osoby odpowiedzialne za przekazanie środków publicznych poza sektor publiczny

CZYNY NARUSZAJĄCE DYSCYPLINĘ FINANSÓW PUBLICZNYCH :

·         Zaniechanie ustalenia należności jednostek sektora finansów publicznych lub jej pobranie , ustalenie i dochodzenie w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia, a także niezgodne z przepisami umorzenie należności lub dopuszczenie do przedawnienia

·         Przekroczenie zakresu do dokonywania wydatków ze środków publicznych

·         Przekroczenie ustawowych uprawnień do dokonywania zmian w budżecie lub w planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych

·         Niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie środków publicznych z rezerwy budżetowej , dotacji z budżetu lub z funduszu celowego

·         Niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie funduszu celowego

·         Niedokonanie pełnych i terminowych wpłat do budżetu przez zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych

·         Przekroczenia zakresu upoważnienia do zaciągania zobowiązań obciążających budżet

·         Wypłacanie wynagrodzeń w jednostce sektora finansów publicznych bez ciążącego na pracodawcy obowiązku pobrania i opłacenia składki lub świadczenia

·         Naruszenie zasad udzielania dotacji z budżetu państwa lub z budżetu jednostki samorządu terytorialnego

...