Tolerancja - 2004 - test - PP.pdf - Testy maturalne - games4you

(Wpisuje zdający przed

rozpoczęciem pracy)

KOD ZDAJĄCEGO

PRìBNY EGZAMIN MATURALNY

Z JĘZYKA POLSKIEGO

Arkusz I

Poziom podstawowy

Czas pracy 170 minut

ARKUSZ I

Poziom podstawowy

Instrukcja dla zdającego

1. Proszę sprawdzić, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 14 stron.

Ewentualny brak należy zgłosić przewodniczącemu zespołu

nadzorującego egzamin.

2. Część 2 arkusza zawiera dwa tematy wypracowania.

Do opracowania trzeba wybrać jeden z nich i podkreślić.

3. Proszę zaplanować czynności tak, by było możliwe

rozwiązanie zadań z obu części arkusza w ciągu 170 minut.

4. Pracę proszę napisać czytelnie.

5. Proszę pisać tylko w kolorze niebieskim lub czarnym.

6. Nie wolno używać korektora.

7. Błędne zapisy trzeba wyraźnie przekreślić.

8. Wszelkie notatki należy sporządzać tylko w brudnopisie, ktry

nie będzie oceniany.

9. Podczas egzaminu można korzystać ze słownika poprawnej

polszczyzny i słownika ortograficznego.

CZERWIEC

ROK 2004

Za rozwiązanie

wszystkich zadań

można otrzymać

łącznie 70 punktw.

20 za część I

50 za część II

Życzymy powodzenia!

(Wpisuje zdający przed rozpoczęciem pracy)

PESEL ZDAJĄCEGO

PRìBNY EGZAMIN MATURALNY - CZERWIEC 2004

Język polski - Arkusz I

Część I Î rozumienie czytanego tekstu

Przeczytaj uważnie tekst, a następnie odpowiedz na pytania. Odpowiadaj tylko na podstawie

tekstu. Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jesteś proszony .

TOLERANCJA

1. Termin átolerancjaÑ oznacza, jak podaje Słownik języka polskiego Î wyrozumiałość

w stosunku do przekonań odmiennych od naszych własnych. Szerzej Î człowiek tolerancyjny

to taki, ktry nie tylko nie uważa, że dyskutant mający przeciwny pogląd jest głupi, ale także

ten, kto potrafi w pełni szanować odmienne od własnych wierzenia, upodobania i zwyczaje.

To ktoś, kto nie dyskredytuje innych ludzi tylko dlatego, że rżnią się od niego sposobem

bycia czy wyglądem zewnętrznym. Innymi słowy Î to ktoś pozbawiony uprzedzeń. [...]

2. Według psychologw społecznych, takich jak G. Allport, M. Lerner, O. Field i inni Î

uprzedzenie jest wrogą, a w każdym razie negatywną postawą wobec grupy ludzi lub

poszczeglnych jej przedstawicieli. Taka postawa bywa najczęściej skutkiem przyswojenia

sobie bezpodstawnych uoglnień, bezpodstawnych Î bo wyprowadzonych z fałszywych lub

niekompletnych informacji. Załżmy, że usłyszałam kiedyś, nie pamiętam już kiedy

i od kogo, pogląd czy opinię, że wszyscy rudzi są fałszywi. Ten ktoś nie znał z pewnością

wszystkich rudych, ale ten jeden, ktrego znał, dopiekł mu zapewne do żywego. Wystarczy,

aby takie zdanie padło na podatny grunt, to znaczy, aby usłyszał je ktoś, kto nie ma w ogle

zdania na temat rudych albo kto zetknął się z jakimś osobnikiem o tym kolorze włosw.

Najchętniej podzielamy cudze poglądy wtedy, gdy trafiają do naszych szarych komrek jako

pierwsze lub gdy są podobne albo identyczne z naszymi. [...]

3. Podstawą każdego uprzedzenia jest zatem nieuzasadnione uoglnienie, zwane

stereotypem myślowym. Jeśli myślisz stereotypami, to znaczy przypisujesz każdej osobie

z danej grupy (np. rudzielcowi z grupy wszystkich rudzielcw) identyczne cechy

osobowościowe Î jesteś na najlepszej drodze do zostania człowiekiem nietolerancyjnym. [...]

Zasadniczą wadą każdego stereotypu myślowego jest to, że zamyka nam oczy

na indywidualne rżnice między ludźmi. Warto pamiętać, że ludzie uprzedzeni widzą świat

tak, jak im na to pozwala ich uprzedzenie. Oni po prostu nie są w stanie być tolerancyjni.

Mają już raz na zawsze wyrobiony pogląd na daną kwestię i nie interesują ich fakty.

To fałszowanie obrazu rzeczywistości niesie ze sobą poważne konsekwencje. Żyjemy

w wyimaginowanym świecie, stworzonym przez zlepki oderwanych opinii, zasłyszanych

gdzieś zdań, nieprzemyślanych przekonań. Jak można wobec tego konstruktywnie

oddziaływać na realia, ktrych się tak naprawdę wcale nie zna? Uprzedzenia nie pozwalają

nam funkcjonować efektywnie w prawdziwym świecie, odsuwając nas od ludzi rżniących

się w jakiś sposb od nas, wyzwalają negatywne emocje, kanalizując napięcie w agresji na

przedmiot uprzedzenia i dlatego są niebezpieczne. [...] Dlaczego nietolerancja jest tak

powszechnym zjawiskiem? Składają się na to przynajmniej cztery grupy przyczyn:

▪ ekonomiczna i polityczna rywalizacja ▪ szukanie ákozłw ofiarnychÑ ▪ tzw. osobowość

autorytarna ▪ konformizm.

4. Psychologowie społeczni zwrcili uwagę na fakt, że postawy nacechowane

uprzedzeniem nasilają się zwykle wtedy, gdy panuje kryzys, czasy są pełne napięcia

i konfliktw, spowodowanych niezgodnością celw ekonomicznych, politycznych lub

ideologicznych. [...] Ekonomiczne korzyści płynące z dyskryminacji części ludności są

zupełnie oczywiste. Grupom uprzywilejowanym opłaci się podtrzymywać uprzedzenia.

Manipulowanie nastrojami społecznymi w celu ukierunkowania niechęci na określoną grupę

ludzi znane było od wiekw. [...]

strona 2 z 14

PRìBNY EGZAMIN MATURALNY - CZERWIEC 2004

Język polski - Arkusz I

Największe uprzedzenia przeciw Murzynom stwierdzono w USA w tych grupach

społecznych, ktre w hierarchii społeczno Î ekonomicznej znajdowały się tylko o jeden

szczebel wyżej. Najwyraźniej dało się to zaobserwować podczas rywalizacji o pracę.

A zatem rywalizacja i konflikt ekonomiczno Î społeczny z reguły rodzą uprzedzenia. Są one

tym większe, im niższy jest poziom wykształcenia i bardziej tendencyjne środowisko

rodzinne, dostarczające negatywnych wzorcw zachowań.

5. Nazwa ákozioł ofiarnyÑ pochodzi od starożytnych Izraelitw. W dniach pokuty kapłan

kładł ręce na głowie kozła, recytując jednocześnie grzechy ludu i przenosząc w ten sposb

symbolicznie grzech i zło z ludzi na kozła. Pozwalano następnie uciec zwierzęciu na pustynię,

aby społeczność mogła poczuć się oczyszczona z grzechu. áKozła ofiarnegoÑ obarczamy

odpowiedzialnością za coś, co nie jest jego winą. Niestety ludzki ákozioł ofiarnyÑ nie może

nigdzie uciec Î dla zwierząt bywamy bardziej tolerancyjni. Warto znać trzy cechy decydujące

o tym, że spośrd wielu osb ta jedna staje się ofiarą agresji i okrucieństwa. Cechą pierwszą

jest bezsilność wynikająca z braku chęci lub umiejętności obronienia się. áŻądna krwiÑ grupa

nie wnika bliżej w motywy niechęci ofiary do obrony. Rozzuchwala ją sam brak reakcji

na zaczepki. Cechą drugą jest wyrżnianie się na tle grupy. Rzuca się w oczy zarwno

prymus, zawsze znający właściwą odpowiedź (w odrżnieniu od nas), jak i człowiek o innym

kolorze skry lub odmiennym wyznaniu religijnym. Dla ludzi nietolerancyjnych, ktrzy są

szczeglnie skłonni do wyszukiwania sobie ákozłw ofiarnychÑ, inny Î to wrg. Aby stać się

obiektem prześladowania, trzeba jeszcze spełniać trzeci warunek Î być od początku

nielubianym, często z błahego lub wyimaginowanego powodu. Forma i nasilenie agresji

zależy oczywiście zawsze od aprobaty danej grupy społecznej. Jeśli ktoś zacznie bronić

ofiary, oprawcy zwykle tracą pewność siebie i mogą zostawić ją w spokoju. [...]

6. Istnieją ludzie szczeglnie predysponowani do nietolerancyjnego traktowania innych,

nie tyle z powodu sytuacji zewnętrznej (kryzys) i bezradności swych ofiar, ile z przyczyn

osobowościowych. [...] Taka osobowość skłonna do uprzedzania się do jednostek lub grup

ludzkich, nosi nazwę autorytarnej. Twrcami koncepcji tego typu osobowości są T. Adorno,

E. Frenkel - Brunswik, E. Levinson i R. Sanford. Wymieniają oni szereg cech dla niej

charakterystycznych. Pierwszą z nich jest niezwykły respekt dla władzy, czy - mwiąc

prościej - płaszcząca się, uległa postawa wobec przełożonych. Drugą Î silna skłonność

do karania osb zależnych, zwłaszcza dzieci i podwładnych. Cechą trzecią jest walka

ze wszystkimi przejawami słabości u siebie i innych, innymi słowy Î stwarzanie pozorw

bycia ámocnymÑ człowiekiem. Czwarta cecha osobowości autorytarnej to stała podejrzliwość,

nastawianie się na atak ze strony otoczenia i niesłychanie męcząca gotowość do obrony.

Cecha piąta to posiadanie sztywnych, odpornych na zmiany, poglądw, nawet pod wpływem

najbardziej przekonujących argumentw. I szsta Î przyjmowanie bez dyskusji wszystkich

obowiązujących w danej grupie społecznej konwencjonalnych wartości. [...]

7. Konformizm jest, jak wiadomo, dostosowaniem własnego zachowania i sposobu

myślenia do zachowania i sposobu myślenia grupy społecznej. Potocznie przyjmuje się,

że termin ten oznacza uległość wobec obowiązujących norm w celu uzyskania osobistych

korzyści. Korzyść nie musi być materialna, na przykład może nią być tzw. święty spokj,

kiedy to nie reagujemy na czyjąś krzywdę i nie narażamy się większości. Konformizm to

upodabnianie się w zachowaniu do otoczenia. Jeśli to społeczne otoczenie narzuca normy

pełne uprzedzeń, ludzie są często zbyt słabi, aby im się przeciwstawić, mimo że mieliby na to

ochotę. [...] Konformizm względem normy nacechowanej uprzedzeniem może też wynikać

z braku dostępu do ścisłych danych i z przewagi błędnej informacji. Ludzie przyswajają sobie

wtedy negatywne postawy na podstawie plotek i pogłosek. [...]

8. A w ogle Î czy uprzedzenia nie mają żadnych pozytywnych stron? Ależ tak,

oczywiście. Pomagają nam zachować dobre samopoczucie i wysokie mniemanie o własnej

osobie jako o kimś lepszym, mądrzejszym czy bardziej wartościowym. To subiektywne

strona 3 z 14

PRìBNY EGZAMIN MATURALNY - CZERWIEC 2004

Język polski - Arkusz I

spojrzenie na siebie kłci się z obiektywną oceną postawy nietolerancyjnej jako oznaki

prymitywizmu myślowego, prostactwa oraz zwyczajnej głupoty. [...]

9. Co zrobić, aby być bardziej tolerancyjnym?

Aby tego dokonać, trzeba trochę nad sobą popracować. Przede wszystkim nie wolno

poddawać się myślowym stereotypom. [...] Najbardziej trwałe są poglądy trafiające do nas

jako pierwsze i te, ktre pochodzą od ludzi w naszym mniemaniu wiarygodnych. Nie jest to

jednak powd, aby poglądw tych nie poddawać stałej weryfikacji. Warto słuchać rżnych

zdań pochodzących od rżnych ludzi i nie trzymać się zbyt kurczowo własnych przekonań.

[...] Należy szukać ludzi myślących inaczej, wciągać ich w dyskusję, spierać się, usiłować

dociec prawdy.

10. Niebezpieczne są wszelkie uoglnienia dotyczące grup ludzkich. Zamykają nam oczy

na rżnice indywidualne, a to prowadzi do uproszczeń i zafałszowań. Prbujmy zatem

koncentrować się na poznawaniu ludzi, nie zaś na ich ocenianiu. Jeśli w naszym otoczeniu

ktoś uparcie propaguje poglądy szerzące nienawiść czy wrogość do innej grupy ludzi, nie

od rzeczy będzie zadać sobie pytanie Î czy przypadkiem ktoś mną nie manipuluje, narzucając

uprzedzenie (negatywny stereotyp myślowy)? [...] Nikt nie chce być pionkiem w cudzych

rękach. Sprbujmy się zatem przed tym bronić.

Tekst opracowano na podstawie: Hanna Hamer, Tolerancja. [W:] áWiedza i ŻycieÑ 1991, nr 8, s. 51 Î 57.

Zadanie 1 . (1 pkt)

Na podstawie definicji tolerancji w akapicie 1. wymień 3 charakterystyczne cechy człowieka

tolerancyjnego.

___________________________________________________________________________

Zadanie 2. (1 pkt)

Jaką funkcję pełni przytoczona w akapicie 2. opinia o ludziach mających rude włosy?

A. Ma charakter zabawnej anegdoty.

B. Mwi prawdę o ludziach rudych.

C. Wskazuje na skutki uoglnień.

D. Wyjaśnia, dlaczego rudowłosi są nielubiani.

strona 4 z 14

PRìBNY EGZAMIN MATURALNY - CZERWIEC 2004

Język polski - Arkusz I

Zadanie 3 . (1pkt )

Co autorka artykułu uważa za głwną przyczynę nietolerancji ? (akapit 3.)

___________________________________________________________________________

Zadanie 4. (1 pkt)

Wyjaśnij, na czym, zdaniem autorki, polega fałszowanie obrazu rzeczywistości. (akapit 3.)

___________________________________________________________________________

Zadanie 5. (2 pkt)

Uprzedzenia są niebezpieczne. Podaj trzy argumenty uzasadniające tę tezę. (akapit 3.)

___________________________________________________________________________

Zadanie 6. (2 pkt)

Wymień 2 czynniki, ktre wpływają na powstanie i nasilanie się uprzedzeń w czasie kryzysu.

(akapit 4.)

___________________________________________________________________________

Zadanie 7. (1 pkt)

Podaj znaczenie określenia ákozioł ofiarnyÑ. Wskaż właściwą odpowiedź. (akapit 5.)

A. Ofiara składana bogom przez starożytnych Izraelitw.

B. Ktoś, na kogo zrzuca się odpowiedzialność za coś.

C. Symbol pokuty za popełnione grzechy.

D. Bstwo czczone przez starożytnych Izraelitw.

strona 5 z 14

Tolerancja - 2004 - test - PP.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: