osiagniecia.pdf

UWARUNKOWANIA OSIAGNI ĘĆ SZKOLNYCH

UCZNIÓW KLAS POCZ Ą TKOWYCH

Poj ę cie i struktura osi ą gni ęć szkolnych

W literaturze pedagogicznej termin „osiągnięcia szkolne” nie jest

określony jednoznacznie. MoŜna wyróŜnić kilka odrębnych stanowisk.

Szeroką, współczesną definicję niepowodzeń szkolnych znajdziemy

w „Encyklopedii Pedagogicznej”. Zgodnie z nią „o osiągnięciach mówimy

w pedagogice wtedy, gdy ktoś opanował nowe dla niego czynności, umie

zachować się w określonej sytuacji celowo i skutecznie. Nauczył się tego

własnym wysiłkiem, korzystając z odpowiednich środków i ewentualnej pomocy

innych osób. Osiągnięcia szkolne stanowią wynik celowego działania szkoły.

Z reguły są przewidziane programy kształcenia. Programy te zawierają opis

osiągnięć oraz opis dróg prowadzących do ich uzyskania.” 1

Trzy grupy określeń osiągnięć szkolnych wyróŜnia K. Kuligowska: 2

1. „Osiągnięcia szkolne” utoŜsamiane z „osiągnięciami w opanowaniu przez

uczniów wymagań programu nauczania. To bardzo wąskie określenie

występowało w publikacjach przed czterdziestoma laty. UtoŜsamiają one

wyniki nauczania z wynikami pracy szkoły. Kładą nacisk, aby

sprawdzanie wyników nauczania nie sprowadziło się tylko do

1 Encyklopedia Pedagogiczna –Fundacja Innowacja, Warszawa 1993, s. 498,

K. Kuligowska – Doskonalenie lekcji, WSiP, Warszawa 1984, s. 28,

sprawdzania zapamiętanych przez uczniów wiadomości, lecz

uwzględniało posługiwanie się nimi w rozwiązywaniu zadań. 1

2. „Osiągnięcia szkolne” jako pozytywne zmiany w kierunkowej

i instrumentalnej stronie osobowości ucznia, które zachodzą w wyniku

treści i procesu kształcenia. Przedstawicielami tego stanowiska byli

K. Lech i W. Okoń, który pisze „osiągnięcia szkolne to wyniki procesu

dydaktycznego, które uczniowie zawdzięczają szkole, a więc stopień

opanowania przez uczniów wiedzy i sprawności, rozwinięcia zdolności,

zainteresowań i motywacji, ukształtowania przekonań i postaw.” 2

3. „Osiągnięcia szkolne” jako jedno z najszerszych określeń. Obejmuje ono

zarówno zmiany zachodzące w uczniu na skutek kształcenia, jak

i specjalnie organizowanych przez szkołę form pracy wychowawczej.

RóŜnice między dwoma ostatnimi stanowiskami dotyczą dróg, które do

nich prowadzą, a nie samej treści osiągnięć szkolnych.

Dziecko uczęszcza do szkoły nie tylko po to, by poznać nieznane, ale

waŜne jest by w wyniku zdobywania wiedzy zmieniała się i rozwijała jego

osobowość. K. Kuligowska przez pojęcie osiągnięcia szkolne rozumie

„korzystne zmiany zarówno w sferze instrumentalnej ucznia (w zasobach

informacji, w sprawnościach intelektualnych, umiejętności korzystania z tych

informacji w działaniu), jak i w sferze kierunkowej ( w motywacji do działania,

w aspiracjach, uczuciach oraz postawach). 3

1 A. Lewicki – Psychologiczna analiza czynników wyznaczających wyniki nauczania, „Psychologia

Wychowawcza” 1962, nr 2,

2 W. Okoń – Nowy słownik pedagogiczny, Wydawnictwo „śak”, Warszawa 2001, s. 277,

K. Kuligowska – Doskonalenie lekcji, WSiP, Warszawa 1984, s. 29 - 30,

Ze względu na takie rozróŜnienia pojęcia osiągnięć szkolnych moŜemy

mówić o:

1) osiągnięciach emocjonalnych (motywacyjnych, wychowawczych);

2) osiągnięciach poznawczych (dydaktycznych);

3) osiągnięcia dziedziny psychomotorycznej.

W pierwszej kolejności zajmę się pojęciem osiągnięć motywacyjnych

(wychowawczych), które oznaczają nabytą chęć do wykonania określonej

czynności. Osiągnięcia te dotyczą kierunkowych cech osobowości wychowanka,

np. nawyki czytelnicze, zainteresowania przyrodnicze. 1 By ułatwić

nauczycielowi sprawdzanie osiągnięć szkolnych skonstruowano taksonomię

celów nauczania. Rozumie się przez nią „hierarchiczny schemat klasyfikacji

celów nauczania, ułatwiający pogrupowanie celów, ujawniający ewentualne

braki w ich doborze i sformułowaniu, a takŜe pomagający w definiowaniu

czynności ucznia, objętych tymi celami i w dopasowywaniu zadań tekstowych do

danych czynności.” 2

D. R. Krathwohl, B. S. Bloom i B. B. Masia opracowali następującą

taksonomię dziedziny emocjonalnej : 3

1. Odbieranie bodźców

1.1. Świadomość odbierania

1.2. Chęć odbierania

1.3. Koncentracja uwagi

2. Reagowanie

2.1. Przyporządkowanie się bodźcom

2.2. Chęć reagowania

Encyklopedia Pedagogiczna – Fundacja Innowacja, Warszawa 1993, s. 498,

2 B. Niemierko – Testy osiągnięć szkolnych,, WSiP, Warszawa 1975, s. 173 – 174,

F. Bereźnicki – Dydaktyka kształcenia ogólnego, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2004, s. 97,

2.3. Zadowolenie z reakcji

3. Wartościowanie

3.1. Akceptowanie wartości

3.2. Preferowanie wartości

3.3. ZaangaŜowanie po stronie wartości

4. Systematyzacja wartości

4.1. Uogólnianie wartości

5. Uwewnętrznianie systemu wartości

4.2. Tworzenie systemu wartości

5.1. Nastawienie na system wartości

5.2. Identyfikacja z systemem wartości

Taksonomia ta okazała się mało uŜyteczna.

Z tabeli nr 1 wynika jednoznacznie, Ŝe taksonomie powstałe po roku 1964

w dziedzinie emocjonalnej nie wnoszą ogromnych zmian do koncepcji

Krathwohla – Blooma. 1

TABELA NR 1

Taksonomie w dziedzinie emocjonalnej 2

Autor

Kategorie taksonomiczne

Krathwohl

i inni

1. percepcja

2. działanie

wartościowanie

4. organizacja

5. wybór

systemu

Wilson

1. percepcja

2. ustosunkowanie

się

3. wytwarzanie

4. ocena

Williams

1. zaangaŜowanie

2. podjęcie

ryzyka

kompleksowość

/wysiłek

4. wyobraźnia

(intuicja)

Gronlund

1. postawy

2. zainteresowania

przystosowania

4. oceny

Smith

1. zainteresowania

2. receptywność

społeczna

3. adaptacja

społeczna

4. filozofia Ŝycia

5. ocena

doświadczeń

estetycznych

1 W. Okoń – Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Wydawnictwo „śak”, Warszawa 2003, s. 82,

TamŜe, s. 83,

Osiągnięcia poznawcze (dydaktyczne) są drugim rodzajem osiągnięć

szkolnych – nabyta zdolność do wykonywania konkretnych czynności. Dotyczą

one sprawnościowych cech osobowości ucznia, np. umiejętność czytania

w języku polskim.

W dziedzinie poznawczej wzorem jest taksonomia B. S. Blooma z 1956

roku. Obejmuje ona sześć kategorii celów: wiedzę, zrozumienie, zastosowanie,

analizę, syntezę i ocenę. 1

TAKSONOMIA B. S. BLOOMA

1.00. Wiedza (wiadomości)

1.10. Znajomość faktów

1.11. Znajomość terminologii

1.12. Znajomość określonych faktów

1.20. Znajomość sposobów gromadzenia faktów

1.21. Znajomość znaków konwencjonalnych

1.22. Znajomość tendencji rozwojowych

1.23. Znajomość klasyfikacji

1.24. Znajomość kryteriów sprawdzania i oceny

1.25. Znajomość metod badań stosowanych w

danej dziedzinie lub wobec danego problemu

1.30. Znajomość pojęć ogólnych, struktur, teorii

1.31. Znajomość zasad i praw potrzebnych do

tłumaczenia i wyjaśniania zjawisk oraz ich

przewidywania

1.32. Znajomość teorii i struktur

2.00. Rozumienie

2.10. Transfer treści z jednego języka na inny

2.20. Interpretacja

2.30. Ekstrapolacja

3.00 Zastosowanie metod, reguł,

pojęć ogólnych

4.00. Analiza, tj. umiejętność

dokonywania podziału całości na

elementy, ustalenia hierarchii

tych elementów i stosunków

między nimi

4.10. Analiza elementów

4.20. Analiza stosunków między elementami

4.30. Analiza zasad organizacji całości

5.00. Synteza, tj. tworzenie 5.10. Wytworzenie własnego dzieła

F. Bereźnicki – Dydaktyka kształcenia ogólnego, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2004, s. 92,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: